فشار خون بالا در بارداری و روش های کنترل و درمان آن

بعضی از بانوان در دوران بارداری به فشار خون بالا مبتلا می‌شوند. این اتفاق می‌تواند مادر و جنین درون شکم او را در معرض مشکلات زیادی قرار دهد. علاوه بر این، فشار خون بالا می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی در حین و بعد از زایمان شود!

خبر خوب این‌که فشار خون بالا در بارداری قابل پیش‌گیری و کنترل است؛ البته به شرطی که یک عزم جدی داشته باشید و رژیم غذایی و سبک زندگی سالم را در دستور کار خود قرار دهید.

در این مقاله از مجله اینترنتی ایده آل مگ قصد داریم به بررسی فشار خون بالا در بارداری و روش‌های جلوگیری و کنترل آن بپردازیم. اگر نگران مشکلات بارداری خود یا یکی از عزیزانتان هستید، حتما تا پایان با ما همراه باشید.

تغییرات فشار خون زنان در بارداری

فشار خون یک زن در طول دوران بارداری و با گذشت زمان، ممکن است تغییر کند یا به سطح قبل از شروع بارداری برگردد. این اتفاق، می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد:

با شروع حاملگی، حجم خون موجود در بدن مادر به میزان 45 درصد، افزایش پیدا می‌کند. به این دلیل، قلب مجبور است خون بیشتری را پمپاژ کند و این موضوع، باعث تغییر در سطح فشار خون می‌شود.

بطن چپ (سمت چپ قلب که مقدار قابل توجهی پمپاژ می‌کند) ضخیم‌تر و بزرگ‌تر می‌شود. این اثر موقت باعث می‌شود قلب برای پشتیبانی از افزایش حجم خون، سخت‌تر و بیشتر کار کند.

در بیشتر موارد، فشار خون بالا در دوران بارداری، پس از زایمان کاهش پیدا می‌کند. در مواردی که فشار خون حتی بعد از زایمان هم همچنان باقی می‌ماند، پزشک ممکن است داروهایی را برای کنترل این وضعیت، تجویز کند.

عوامل ایجاد فشار خون بالا در بارداری

عوامل زیادی وجود دارند که می‌توانند منجر به بالا رفتن فشار خون در طول دوران بارداری شوند. برخی از این دلایل عبارتند از:

• اضافه وزن یا چاقی در زمان بارداری
• عدم فعالیت بدنی کافی
• سیگار کشیدن
• نوشیدن الکل
• اولین تجربه بارداری
• داشتن سابقه خانوادگی
• داشتن بیش از یک جنین در شکم
• سن (بیش از 35 سال)
• بارداری به کمک لقاح آزمایشگاهی یا IVF
• ابتلا به دیابت یا بیماری‌های خودایمنی خاص

برخی از این عوامل می‌توانند در هر دوره‌ای از زندگی، منجر به فشار خون بالا شوند. (مانند مصرف الکل، اضافه وزن، عدم تحرک و …) این در حالیست که بعضی دیگر، فقط در دوران بارداری باعث بالا رفتن فشار خون می‌شوند.

عوامل خطر برای بالا رفتن فشار خون در بارداری

به طور کلی، بانوانی که از اضافه وزن بالا یا عدم تحرک کافی رنج می‌برند، بیش از سایرین در معرض ابتلا به فشار  خون بالا قرار دارند. این دو مورد را می‌توان عوامل خطر اصلی برای بالا رفتن فشار خون در دوران حاملگی دانست.

در کنار اضافه وزن و عدم تحرک، عوامل زیر هم می‌توانند احتمال فشار خون بالا در حاملگی را افزایش دهند:

نوع بارداری 

زنانی که اولین بارداری خود را تجربه می‌کنند، بیش از سایر بانوان در معرض ابتلا به بالا رفتن فشار خون قرار می‌گیرند. خوشبختانه این احتمال در بارداری‌های بعدی، به شکل قابل ملاحظه‌ای، کاهش پیدا می‌کند.

به گفته انجمن پزشکی تولید مثل آمریکا، استفاده از فناوری‌های کمکی (مانند IVF) در طول فرآیند لقاح، می‌تواند شانس ابتلا به فشار خون بالا را در یک زن باردار افزایش دهد.

سن

سن هم می‌تواند یکی دیگر از عوامل خطر برای فشار خون بالا در طول بارداری باشد. به طور کلی، زنانی که در زمان شروع حاملگی، بیش از 35 سال سن دارند، بیش از سایرین در معرض بالا رفتن فشار خون قرار می‌گیرند.

عوارض فشار خون بالا در بارداری

فشار خون بالا در طول دوران بارداری، هم برای مادر و هم برای نوزاد خطرناک است. عوارض این عارضه برای مادران عبارتند از:

• سکته مغزی
• نیاز به القای زایمان (مصرف دارو برای شروع زایمان)
• جدا شدن جفت (جدا شدن جفت از دیواره رحم)

فشار خون بالا برای نوزادان هم می‌تواند عوارض زیر را به همراه داشته باشد:

• زایمان زودرس (تولد قبل از هفته 37 بارداری)
• وزن کم هنگام تولد

البته این عوارض به صورت اختصاصی در رابطه با بارداری مطرح می‌شوند. این در حالیست که فشار خون بالا در هر دوره‌ای (چه بارداری و چه سایر دوره‌های زندگی) می‌تواند عوارض متعددی به همراه داشته باشد.

برای آشنایی با فشار خون بالا و عوارض کلی این بیماری، حتما مقاله “هر آنچه که در مورد فشار خون بالا باید بدانید” را مطالعه نمایید.

جلوگیری از فشار خون قبل، حین یا بعد از بارداری

در صورتی که هنوز باردار نشده‌اید اما تصمیم به بارداری در آینده‌ای نزدیک گرفته‌اید، برای جلوگیری از ابتلا به فشار خون بالا در حاملگی حتما موارد زیر را در نظر داشته باشید:

• در صورت داشتن هرگونه بیماری، حتما با پزشک متخصص مشورت کنید.
• پزشک را در جریان تمام داروهایی که مصرف می‌کنید، قرار دهید.
• با استفاده از فعالیت‌های بدنی و رژیم غذایی سالم، وزن خود را در حالت ایده آل نگه دارید.

برای جلوگیری از ابتلا به فشار خون در حین مدت بارداری، اقدامات زیر را در دستور کار خود قرار دهید:

• به صورت منظم به پزشک مراجعه کرده و با مراقبت‌های اولیه قبل از زایمان آشنا شوید.
• بدون نظر پزشک، هیچ دارویی را مصرف نکنید.
• داروهای بدون نسخه را به صورت کامل کنار بگذارید.
• طبق نظر پزشک، فشار خون خود را در منزل اندازه‌گیری کنید.
• در صورت مشاهده هرگونه علائم مبنی بر داشتن فشار خون بالا، با پزشک خود تماس بگیرید.
• رژیم غذایی سالم داشته باشید.
• ورزش‌های سبک و بی‌خطر را فراموش نکنید.

بعد از زایمان هم باید به وضعیت سلامتی خود، توجه ویژه‌ای داشته باشید. در صورتی که در طول دوران بارداری با فشار خون بالا دست و پنجه نرم کرده باشید، احتمال سکته مغزی بعد از زایمان بیشتر می‌شود.

در صورتی که در طول یک سال بعد از زایمان احساس کردید وضعیت جسمی مطلوبی ندارید، بلافاصله با اورژانس تماس گرفته و درخواست مراقبت‌های پزشکی نمایید.

انواع فشار خون بالا در بارداری

فشار خون بالا در دوران بارداری، انواع مختلفی دارد که در ادامه، به معرفی آن‌ها خواهیم پرداخت:

فشار خون مزمن

فشار خون مزمن به معنی داشتن فشار خون بالا، قبل از شروع دوران بارداری یا قبل از هفته بیستم بارداری است. زنانی که فشار خون مزمن دارند، ممکن است در ماه‌های دوم یا سوم بارداری، به پره‌اکلامپسی (فشار خون بالا در بارداری) مبتلا شوند.

فشار خون بارداری

در صورتی که بعد از هفته بیستم بارداری شاهده بالا رفتن فشار خون باشید، به فشار خون بارداری مبتلا شده‌اید. این عارضه معمولا بعد از زایمان از بین می‌رود.

همان‌طور که اشاره شد، زنانی که قبل از بارداری به فشار خون مزمن مبتلا باشید، ممکن است در طول دوران بارداری، به پره‌اکلامپسی (دفع پروتئین از طریق ادرار با پیشرفت دوره بارداری) دچار شوید.

فشار خون طبیعی در دوران بارداری

فشار خون طبیعی در دوران بارداری، 120/80 میلی‌متر جیوه و کمتر از آن است. پزشک در اولین ویزیت، فشار خون شما را اندازه‌گیری می‌کند. سپس در هر ویزیت، فشار خون مجددا بررسی شده و طبیعی بودن آن چک می‌شود.

جالب است بدانید که در اوایل بارداری (معمولا از 5 هفته تا اواسط سه ماهه دوم) فشار خون زن باردار ممکن است کاهش پیدا کند. به این دلیل که هورمون‌های بارداری، رگ‌های خونی را برای گشاد شدن، تحریک می‌کنند.

پره اکلامپسی و علائم آن

پره اکلامپسی یکی از عوارض خطرناک بارداری است که در صورت عدم درمان به موقع، می‌تواند منجر به تشنج و حتی مرگ شود! این عارضه بعد از هفته بیستم بارداری و با بالا رفتن فشار خون زنان باردار رخ می‌دهد. تنها راه درمان قطعی پره اکلامپسی، پایان دادن به حاملگی و خارج کردن جنین است.

پره اکلامپسی می‌تواند باعث آسیب جدی به اندام‌های مختلف از قبیل مغز و کلیه‌ها شود. مهم‌ترین علائم این عارضه عبارتند از:

• سردردهای مداوم
• تغییر در بینایی
• درد بالای شکم
• تهوع یا استفراغ در اواخر بارداری
• مشکل در تنفس

از آن‌جایی که پره اکلامپسی می‌تواند هم برای شما و هم برای جنین‌تان خطرناک باشد، در صورت داشتن هر یک از این علائم، باید با پزشک خود تماس بگیرید.

سندروم HELLP 

سندروم HELLP یکی از عوارض خطرناک پره اکلامپسی است که باعث افزایش آنزیم‌های کبدی و تعداد کم پلاکت‌ها می‌شود. این عارضه می‌تواند شدید و تهدید کننده زندگی باشد.

علائم مرتبط با HELLP عبارتند از:

• حالت تهوع
• استفراغ
• سردرد
• درد بالای شکم

از آن‌جایی که سندروم HELLP باعث آسیب رساندن به اندام‌های حساس و حیاتی بدن شده و می‌تواند تهدید کننده جان مادر و نوزاد باشد، باید در صورت مشاهده این علائم، بلافاصله درخواست مراقبت‌های پزشکی دهید. در مواردی هم باید زایمان زودرس انجام شود.

درمان فشار خون بالا در بارداری

متیل دوپا (Methyldopa ) و labetalol دو داروی بی‌خطری هستند که برای کاهش فشار خون بالای بارداری، توصیه می‌شوند. سایر داروهای فشار خون، ممکن است برای زنان حامله، عوارضی به همراه داشته باشند.

پزشکان معمولا برای درمان فشار خون در زنان باردار، داروهای زیر را توصیه نمی‌کنند:

• مهارکننده‌های ACE
• مهار کننده‌های رنین
• مسدود کننده‌های گیرنده آنژیوتانسین

تذکر: این داروها ممکن است از طریق جریان خون، به جنین منتقل شده و روی سلامت او، تاثیر منفی بگذارند. بنابراین به هیچ عنوان از این داروها در طول دوران بارداری، استفاده نکنید.

کلام آخر

اختلال‌های مربوط به فشار خون بالا، دومین دلیل مرگ و میر زنان باردار است. بنابراین باید به طور منظم، فشار خون خود یا عزیزان‌تان را در طول دوران حاملگی کنترل کرده و آن را به درستی مدیریت کنید.

در این مقاله به بررسی فشار خون بالا در بارداری پرداختیم. در صورتی که همچنان در این رابطه سوال یا ابهامی دارید، حتما در بخش نظرات با ما در میان بگذارید تا در اولین فرصت، پاسخ‌گوی شما عزیزان باشیم.