مهم‌ترین نشانه های هوش هیجانی بالا کدامند؟

هوش هیجانی، هوش عاطفی یا هوش احساسی (EQ) با توانایی فرد برای تنظیم زندگی خود، مدیریت دیگران و دستیابی به موفقیت مرتبط است. EQ چیزی تقریبا ناملموس در درون ما است و همین ماهیت ناملموس باعث شده که به سختی بتوان نشانه های هوش هیجانی بالا را تشخیص داد.

چند دهه تحقیق نشان داده است که هوش هیجانی باعث تمایز افراد می‌شود و 90 درصد افرادی که عملکرد خوبی از خود نشان می‌دهند، EQ بالایی دارند.

همه افراد از بدو تولد از هوش هیجانی برخوردار نیستند، اما برخلاف بهره هوشی (IQ) می‌توان هوش هیجانی را با تمرین کردن تقویت کرد و بهبود بخشید.

اگر این سوال برایتان مطرح شده که از کجا بدانیم هوش هیجانی بالایی داریم یا خیر، توصیه می‌کنیم این مقاله از ایده آل مگ را تا انتها بخوانید.

در این مقاله، به 10 مورد از مهم‌ترین علائم هوش هیجانی بالا اشاره می‌کنیم که می‌توانید آن‌ها را در موقعیت‌های روزمره ارزیابی کنید.

هوش هیجانی چیست و چه فرقی با آی کیو دارد؟

هوش انسان به طرز شگفت‌آوری پیچیده است. قرن‌ها است که محققان و فیلسوفان سعی می‌کنند هوش را تعریف کنند. در دنیای مدرن امروزی، محققان برای اندازه‌گیری دانسته‌های مردم و بررسی سرعت حل مشکلات با استفاده از استدلال، به تست‌ هوش یا تست آی کیو اعتماد کرده‌اند.

اما تست‌های آی کیو به تنهایی نمی‌توانند همه توانایی‌های فکری شما را محاسبه کنند و قادر نیستند همیشه موفقیت در مدرسه، زندگی یا کار را پیش‌بینی ‌کنند.؛ بنابراین، در دهه‌های اخیر محققان تعریف هوش را گسترش داده‌اند تا مجموعه‌ کاملی از مهارت‌ها را شامل شود.

در 20 سال گذشته، مفهومی به نام هوش هیجانی مطرح شده است تا مجموعه دیگری از مهارت‌های تفکر را توصیف کند.

هوش هیجانی به معنی آگاهی از احساسات درونی است. افرادی که EQ بالا دارند، احساسات خود و دیگران را درک می‌کنند، از تاثیر احساسات خود بر سایر افراد مطلع هستند و می‌توانند به روشی صحیح و موثر احساسات‌شان را بیان کنند.

تفاوت بین IQ و EQ چیست؟

قبل از معرفی نشانه های هوش هیجانی بالا باید درباره تفاوت آن با آی کیو صحبت کنیم. معمولا IQ به توانایی فکری شما اشاره دارد، به عنوان مثال:

• حافظه کاری و حافظه کوتاه‌مدت
• استفاده از منطق برای حل مشکلات
• برنامه‌ریزی و داشتن استراتژی
• درک ایده‌های انتزاعی
• درک قدرت زبان و استفاده از آن

اما هوش هیجانی به توانایی شما در درک احساسات مربوط می‌شود. اگر از هوش هیجانی بالا برخوردار باشید، انجام کارهای زیر برای شما آسان‌تر است:

• تشخیص احساسات خود و دیگران
• همدلی کردن با سایر افراد
• تطبیق دادن احساسات و رفتار خود با شرایط مختلف
• کنترل احساسات خود
• مقاومت در برابر وسوسه‌ها
• توانایی حل تعارض با دیگران
• برقراری ارتباط موثر

EQ مهم‌تر است یا IQ؟

در گذشته، IQ به عنوان عامل اصلی موفقیت در نظر گرفته می‌شد و همه بر این باور بودند که افراد با ضریب هوشی بالا در زندگی موفق‌تر هستند. در آن زمان، محققان در مورد اینکه هوش محصول ژن‌های انسان است یا محیط زندگی او بحث می‌کردند.

با این حال، بعضی از منتقدان متوجه شدند که هوش بالا نمی‌تواند موفقیت در زندگی را تضمین کند. از سوی دیگر، مفهوم IQ بسیار محدود بود و نمی‌توانست به طور کامل طیف گسترده‌ای از توانایی‌ها و دانش انسان را تحت پوشش قرار دهد.

هنوز هم IQ به عنوان یک عنصر مهم موفقیت شناخته می‌شود، به‌ویژه زمانی که در مورد پیشرفت‌ تحصیلی صحبت می‌کنیم. معمولا افراد با ضریب هوشی بالا در مدرسه عملکرد بهتری دارند، اغلب پول بیشتری به دست می‌آورند و به طور کلی سالم‌تر هستند.

هوش هیجانی با موفقیت شغلی و داشتن روابط رضایت‌بخش مرتبط است و به شما در کاهش استرس کمک می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهد افرادی که پتانسیل رهبری دارند، از هوش هیجانی بالا برخوردارند. EQ بالا یک ویژگی مهم برای رهبران و مدیران محسوب می‌شود.

EQ و IQ هر دو می‌توانند به طور چشمگیری بر کیفیت زندگی و دستاوردهای شما تاثیر بگذارند. درک و توسعه هر دو نوع هوش می‌تواند بهترین گزینه برای افزایش شانس موفقیت شما در تمام زمینه‌های زندگی باشد.

نشانه های هوش هیجانی بالا

برای اینکه بدانید چه کسانی هوش هیجانی بالایی دارند باید با رفتار و واکنش این دسته از افراد آشنا باشید. مهم‌ترین خصوصیات افراد دارای EQ بالا عبارتند از:

1. هم احساسات خود و هم احساسات دیگران را درک می‌کنند

خودآگاهی، یعنی توانایی تشخیص حالات، عواطف و احساسات، یکی از مولفه‌های کلیدی هوش هیجانی است. افراد دارای هوش هیجانی بالا احساسات خود را به خوبی می‌شناسند و می‌دانند که احساسات و خلق و خوی آن‌ها چه تاثیری روی سایر افراد دارد؛ علاوه بر این، از توانایی درک احساسات دیگران برخوردار هستند.

برای اینکه بتوانید در حوزه‌های مختلف مثل محل کار یا مدرسه با دیگران تعامل داشته باشید، باید بتوانید احساس دیگران را بفهمید. اگر همکار شما ناراحت یا ناامید است، دانستن احساسات او به شما کمک می‌کند که واکنش مناسب‌تری نشان دهید.

تصور کنید از دست همکار خود عصبانی هستید. همین‌طور که احساسات خود را ارزیابی می‌کنید، به این فکر کنید که واقعا از چه چیزی ناراحت هستید. آیا از کارهای همکار خود عصبانی هستید یا عصبانیت‌تان از مسئولیت‌های زیادی ناشی می‌شود که رئیس بر عهده شما گذاشته است.

یکی از نشانه های هوش هیجانی بالا این است که افراد می‌توانند به موقعیت نگاه کرده و منبع واقعی احساسات خود را به درستی شناسایی کنند.

در ابتدا، ممکن است این کار آسان به نظر برسد، اما واقعیت این است که زندگی عاطفی انسان پیچیده است. زمانی که با احساسات قدرتمندی مانند عشق و خشم سر و کار دارید، پیدا کردن منبع دقیق احساسات می‌تواند دشوار باشد.

به عنوان مثال، تصور کنید که یک روز کاری بد را پشت سر گذاشته‌اید و از اتفاقاتی که در یک جلسه مهم رخ داده، خسته، ناامید و عصبانی هستید. بیان نامناسب این احساسات ممکن است باعث شود یک ایمیل نامناسب به رئیس‌تان بفرستید یا در خانه با همسرتان جر و بحث کنید. ‌

واکنش عاطفی مناسب‌تر این است که در مورد ناراحتی‌های خود با همسرتان صحبت کنید، با پیاده‌روی احساس تنش را کاهش دهید و در نهایت برای بهتر سپری کردن روز بعد برنامه‌ریزی کنید.

2. بدون انکار، سرزنش، بهانه یا اضطراب با انتقادها روبرو می‌شوند

خودآگاهی یکی از بارزترین نشانه های هوش هیجانی بالا است. خودآگاهی یعنی داشتن یک درک عمیق از چیزی که ما را به حرکت وا می‌دارد، عصبانی می‌کند، خوشحال می‌کند، خسته می‌کند یا توجه‌مان را به سوی خود جلب می‌کند.

خودآگاهی به این معنی است که ما می‌توانیم خودمان، اشتباهات‌مان و همه چیز را با صداقت و وضوح بسیار ارزیابی کنیم؛ بنابراین وقتی افراد با EQ بالا مرتکب اشتباه می‌شوند و به خاطر آن مورد انتقاد قرار می‌گیرند، در خودشان فرو نمی‌روند. از نظر آن‌ها، انتقاد حقیقتی است که باید مورد توجه قرار بگیرد و بعد از تحلیل و بررسی تصحیح شود.

همه کسانی که هوش هیجانی بالا دارند، دقیقا مثل هم به انتقاد دیگران واکنش نشان نمی‌دهند. بعضی افراد با همدلی بیشتری با آن برخورد می‌کنند و بلافاصله از خود می‌پرسند «چرا این شخص فقط از من انتقاد کرد؟» و سعی می‌کنند بفهمند این انتقاد چه تأثیری روی پیشرفت روابط کاری آن‌ها دارد.

اما بیشتر افراد مانند یک مهندس فرآیند که به دنبال ریشه‌یابی نقص محصول است، با انتقاد روبرو می‌شوند و به طور سیستماتیک تمام مراحلی را که به خاطر آن‌ها مورد انتقاد قرار گرفته‌اند، بررسی می‌کنند. اولین چیزی که به ذهن این افراد خطور می‌کند این است که «من باید بفهمم دقیقا چه اشتباهی رخ داده است.»

پذیرش خطا از نشانه های هوش هیجانی بالا است. افراد دارای EQ بالا، صرف نظر از ماهیت دقیق واکنش خود، اشتباه‌شان را انکار نمی‌کنند، دیگران را به خاطر آن سرزنش نمی‌کنند، بهانه نمی‌آورند یا دچار اضطراب نمی‌شوند.

وقتی از کسی می‌شنوید که می‌گوید «این قانون در مورد من صدق نمی‌کند» یا «عملکرد من خوب بود» (در صورتی که واقعا این‌طور نبوده است)، شما شاهد انکار موضوع توسط آن شخص هستید. این‌ها افرادی هستند که با خطا و اشتباه بسیار تدافعی برخورد می‌کنند یا آن‌قدر حساس و شکننده هستند که آمادگی دریافت بازخورد را ندارند.

گروهی از مردم هم شروع به سرزنش کردن دیگران می‌کنند. سرزنش کردن نشان می‌دهد که نتایج نقص داشته‌اند، اما فرد تمایل ندارد خطای خود را بپذیرد.

وقتی کسی در مقابل انتقاد شما می‌گوید «نتایج عالی نبودند، اما اگر می‌خواهید بدانید مشکل از کجا است، با حسابداری صحبت کنید که چرا قبل از مهلت مقرر اطلاعات درستی به تیم من ندادند»، در حقیقت در حال سرزنش کردن دیگران است.

بهانه آوردن از سایر واکنش‌هایی است که معمولا در افراد با هوش هیجانی پایین می‌بینید. بهانه آوردن به این معنی است که فرد نتایج ناقص و اشتباهات را می‌پذیرد، اما علت آن را عواملی بیان می‌کند که هیچ شخص نرمالی نمی‌توانسته بر آن‌ها غلبه کند.

برخلاف سرزنش کردن، هنگام بهانه‌تراشی شخص یا مجموعه دیگری به عنوان مقصر اعلام نمی‌شوند، بلکه امکانات، فرآیندها و موارد مشابه مقصر دانسته می‌شوند.

اضطراب واکنش دیگری است که افراد دارای هوش هیجانی پایین از خود نشان می‌دهند. در اینجا، عملکرد ناقص تایید شده و مسئولیت آن به عهده گرفته می‌شود، اما فرد آمادگی ندارد که در آینده عملکرد خود را بهبود بخشد.

معمولا از افراد مضطرب چنین جملاتی می‌شنوید «هیچ راهی وجود ندارد که این کار را به موقع به پایان برسانیم» یا «ما قبلا هم سعی کردیم این مشکل را برطرف کنیم، اما نشد.»

3. یک ذهن باز دارند

سطح بالای خودآگاهی به افراد با هوش هیجانی بالا اجازه می‌دهد بدون واکنش نشان دادن نسبت به قضاوت‌ها، به صحبت‌های دیگران گوش دهند.

این افراد هیچ ایده‌ای را صرفا به این دلیل که با ایده‌ خودشان متفاوت است، به طور خودکار رد نمی‌کنند؛ در نتیجه، وقتی اطرافیان‌شان با یک مشکل، مسئله یا چالش روبرو می‌شوند یا به دنبال یک گوش شنوا می‌گردند، به آن‌ها مراجعه می‌کنند.

البته افراد با هوش هیجانی بالا در طول روز پیوسته در حال شنیدن صحبت‌های دیگران یا تحمل افراد منفی‌باف نیستند، بلکه در کمک به مردم برای حل سریع مشکلات مهارت دارند.

4. شنونده‌های خوبی هستند

خوب گوش دادن که یکی از نشانه های هوش هیجانی بالا است، به یک ساختار توسعه یافته نیاز دارد که بتواند حقایق را از تفسیرها و واکنش‌ها جدا کند. افراد دارای EQ بالا می‌توانند احساساتی را که توانایی گوش دادن آن‌ها را از بین می‌برد، شناسایی کنند.

این افراد با تمرین کردن یاد گرفته‌اند که خودشان را از این احساسات جدا کنند؛ در نتیجه، از یک ذهن باز برخوردارند و می‌توانند آنچه را که واقعا گفته می‌شود، بشنوند.

5. حقیقت را پنهان نمی‌کنند

هوش هیجانی مستلزم شناخت احساسات دیگران است، اما این موضوع به معنی بیان نکردن حقیقت یا استفاده از ترفندهایی برای کاهش بازخوردها نیست.

افراد دارای هوش هیجانی بالا می‌دانند که شنیدن پیام‌های سخت چقدر مهم است. احتمالا شما صراحت آشکاری را که باعث توقف گفتگو شود از این شخص نشنوید، اما پیام واضحی را خواهید شنید که ممکن است چیزی شبیه به این باشد «چون نگران تو هستم این را می‌گویم. اگر این مسئله را اصلاح نکنی، موقعیت شغلی تو در اینجا به خطر می‌افتد.»

6. به خاطر اشتباهاتی که مرتکب شده‌اند، عذرخواهی می‌کنند

یکی از نشانه های هوش هیجانی بالا این است که وقتی فرد متوجه اشتباه خود می‌شود، وقت ارزشمندش را صرف تلاش برای اثبات حقانیت خود نمی‌کند.

افراد دارای EQ بالا به جای اینکه به دنبال بهانه بگردند، صادقانه عذرخواهی می‌کنند و به سرعت به مسیر خود برمی‌گردند. به عنوان مثال، می‌گویند «متاسفم، من اشتباه کردم و کلمات بدی را به زبان آوردم. قصدم این نبود. آیا می‌توانم دوباره تلاش کنم؟»

7. از دایره واژگان احساسی غنی برخوردارند

همه مردم احساسات و عواطف مختلف را تجربه می‌کنند، اما تعداد کمی از افراد می‌توانند این احساسات را در زمان وقوع آن‌ها به درستی تشخیص دهند. تحقیقات نشان می‌دهد که فقط 36 درصد مردم قادرند این کار را انجام دهند.

افراد دارای EQ بالا بر احساسات خود تسلط دارند؛ چون به خوبی آن‌ها را درک می‌کنند و برای فهمیدن آن‌ها می‌توانند از تعداد زیادی واژگان احساسی و عاطفی استفاده کنند.

به عنوان مثال، بسیاری از مردم احساس خود را صرفا «بد» توصیف می‌کنند، اما افرادی که هوش هیجانی بالا دارند می‌توانند دقیقا تشخیص دهند که احساس «آزردگی»، «ناامیدی»، «عصبانیت» یا «اضطراب» دارند.

هر چقدر کلمات انتخابی شما برای بیان احساسات‌تان دقیق‌تر باشد، نسبت به اینکه دقیقا چه احساسی دارید، چه چیزی باعث آن شده است و چه کاری باید در مورد آن انجام دهید، بینش بهتری پیدا خواهید کرد.

8. می‌دانند چگونه به خودشان و دیگران «نه» بگویند

اینکه بدانیم چگونه خودمان را مدیریت کنیم و بدون فکر کاری را انجام ندهیم، یکی از مهم‌ترین نشانه های هوش هیجانی بالا است.

خوب است که احساسات خود را درک کرده و تشخیص دهید، اما اگر نتوانید از این آگاهی استفاده کنید، هیچ بهره‌ای از آن نمی‌برید. افراد با هوش هیجانی بالا قبل از اینکه بر اساس احساسات خود عمل کنند، فکر می‌کنند. آن‌ها با احساس خود هماهنگ هستند، اما اجازه نمی‌دهند که برای زندگی آن‌ها تصمیم‌گیری کند.

تحقیقات انجام‌ شده در دانشگاه کالیفرنیا نشان می‌دهد که هر چقدر نه گفتن برای انسان سخت‌تر باشد، بیشتر احتمال دارد که استرس، فرسودگی شغلی و حتی افسردگی را تجربه کند. در حقیقت، نه گفتن برای بسیاری از مردم یک چالش بزرگ خودکنترلی محسوب می‌شود.

9. کینه به دل نمی‌گیرند

احساسات منفی ناشی از کینه‌توزی در حقیقت یک واکنش استرسی محسوب می‌شوند. فقط فکر کردن به یک رویداد می‌تواند بدن شما را در حالت جنگ یا گریز قرار دهد. جنگ یا گریز، مکانیسمی است که برای بقا شما را مجبور می‌کند در هنگام مواجهه با تهدید بایستید و بجنگید یا فرار کنید.

هنگام روبرو شدن با یک خطر جدی این واکنش برای بقا ضروری است، اما اگر خطر جدی نباشد، حفظ استرس و چسبیدن به آن می‌تواند بدن را به هم ریخته و به تدریج سلامتی شما را در معرض خطر قرار دهد.

محققان نشان داده‎اند که حفظ استرس فشار خون را بالا می‌برد و احتمال ابتلا به بیماری قلبی را افزایش می‌دهد. کینه‌توزی به این معنی است که قادر به رها کردن استرس نیستید. این کاری است که افراد دارای هوش هیجانی بالا می‌دانند به هر قیمتی باید از آن اجتناب کنند.

10. قدر داشته‌های خود را می‌دانند

وقت گذاشتن و فکر کردن در مورد چیزهایی که برای آن‌ها شکرگزار هستید، صرفا یک کار درست نیست، بلکه خلق و خوی شما را بهبود می‌بخشد؛ چون می‌تواند هورمون کورتیزول یا هورمون استرس را تا 23 درصد کاهش دهد.

یکی از نشانه های هوش هیجانی بالا این است که فرد می‌تواند به خوبی افکار منفی را از حقیقت جدا کرده و با بیرون آمدن از چرخه منفی‌بافی به داشته‌های خود فکر کند.

تحقیقات نشان می‌دهد که وقتی افراد هر روز به خاطر چیزهایی که دارند شکرگزاری می‌کنند، خلق و خو، انرژی و سلامت جسمی بهتری را تجربه می‌کنند. به نظر می‌رسد که کاهش سطح کورتیزول نقش مهمی در کسب این نتایج داشته باشد.

افراد با هوش هیجانی بالا نه تنها قدر داشته‌های خود را می‌دانند، بلکه شادکامی‌شان هم تحت تاثیر دیگران قرار ندارد؛ یعنی اجازه نمی‌دهند دیدگاه‌ یا طعنه‌ دیگران لذت‌ها و خوشی‌های زندگی را از آن‌ها بگیرد. وقتی احساس شادی و رضایت انسان به نظر دیگران وابسته باشد، نمی‌تواند از زندگی خود نهایت لذت را ببرد.

چرا هوش هیجانی این‌قدر مهم است؟

هوش هیجانی روی نحوه برقراری ارتباط، کنترل خشم و استرس، مدیریت احساسات و سلامت روان تاثیر دارد و کیفیت زندگی شما را مشخص می‌کند. از سایر مزایای هوش هیجانی بالا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• توانایی رهبری و هدایت درست یک تیم را افزایش می‌دهد.
• عملکرد شما را در کارهای گروهی بهبود می‌بخشد.
• انعطاف‌پذیری را افزایش داده و به شما کمک می‌کند که سریع‌تر با تغییرات سازگار شوید.
• وقتی احساسات و هیجانات خود را به خوبی کنترل می‌کنید، می‌توانید روابط بهتری با دیگران داشته باشید.
• کنترل احساسات منفی مثل خشم یا استرس روی سلامت روان و در نتیجه سلامت جسم تاثیر مثبت دارد.
• برای تصمیم‌گیری درست باید بدانید احساس‌تان چه تاثیری روی تصمیم، قضاوت و نگرش شما دارد.
• کنترل کردن احساسات تا حد زیادی از خدشه‌دار شدن روابط شما جلوگیری می‌کند.
• به شما کمک می‌کند که از دید دیگران به یک موضوع خاص نگاه کنید و در نتیجه تصمیم بهتری بگیرید.
• حل تعارضات و مدیریت شرایط سخت را آسان می‌کند.
• هم در محیط کار و هم در زندگی شخصی احتمال دستیابی به اهداف را افزایش می‌دهد.

افراد موفق لزوما از بهره هوشی بالا برخوردار نیستند. ممکن است یک نفر به دلیل IQ بالا هنگام تحصیل استعداد زیادی از خود نشان دهد، اما در محیط کار یا اجتماع ناموفق باشد. اگر می‌خواهید از زندگی خود رضایت بیشتری داشته باشید، باید روی تقویت هوش هیجانی کار کنید.

کلام پایانی

نشانه های هوش هیجانی بالا زیاد و متنوع هستند. نشانه‌هایی که در این مقاله به آن‌ها پرداختیم، شاخص‌هایی هستند که در زندگی روزمره به راحتی می‌توانید به کمک آن‌ها افراد با هوش هیجانی بالا را تشخیص دهید.

برای افزایش هوش هیجانی باید به احساسات خود و تاثیری که روی تصمیمات و رفتارهای شما دارند توجه کنید، از اشتباهات خود درس بگیرید و سعی کنید دفعه بعد به شیوه متفاوتی رفتار کنید و آگاهی از تعاملات اطراف خود را بالا ببرید.

علاوه بر این، به آنچه که دیگران از طریق کلمات یا زبان بدن می‌گویند، توجه کنید تا توانایی همدلی کردن در شما تقویت شود.

سوالات متداول