مهم‌ترین تفاوت تومور خوش خیم و بدخیم در چیست؟

اگرچه بیشتر تومورها سرطانی نیستند، اما بعضی از مردم به دلیل آشنا نبودن با تفاوت تومور خوش خیم و بدخیم با شنیدن کلمه تومور، بلافاصله به سرطان فکر می‌‎کنند.

وقتی رشد و تکثیر سلول‌ها از کنترل خارج می‌شود یا سلول‌ها در زمان معین نمی‌میرند، تومور تشکیل می‌شود. به طور کلی، سه نوع تومور وجود دارد که به آن‌ها خوش‌ خیم، پیش سرطانی (پیش ‌بدخیم) و بدخیم می‌گویند.

سن، نوع تومور و محل قرارگیری تومور روی شانس زنده ماندن بیمار تاثیر دارد. 91 درصد افرادی که تومور خوش خیم دارند حداقل تا پنج سال بعد از تشخیص زنده می‌مانند، در حالی که میانگین بقای پنج ساله برای بیماران دارای تومور بدخیم 36 درصد است.

در مقاله امروز ایده آل مگ درباره تفاوت تومور خوش خیم و بدخیم و اینکه آیا تومورهای خوش خیم می‌توانند به سرطان منجر شوند یا خیر، صحبت می‌کنیم. با ما همراه باشید.

تومور چیست؟

در بدن سالم، سلول‌ها تحت شرایط کاملا کنترل شده تقسیم و تکثیر می‌شوند و به صورت برنامه‌ریزی شده می‌میرند؛ یعنی بین تکثیر و مرگ آن‌ها تعادل برقرار است.

جهش‌هایی که در DNA سلول‌ اتفاق می‌افتند، می‌توانند روی این تعادل تاثیر بگذارند. این جهش‌ها یا تصادفی هستند یا در اثر عوامل خاصی مانند سیگار کشیدن ایجاد می‌شوند.

اگر رشد و تکثیر سلول‌ها از کنترل خارج شود یا آن‌ها به موقع از بین نروند، تومور تشکیل می‌شود. اندازه تومورها بسته به نوع آن‌ها از یک گره کوچک تا یک توده بزرگ متغیر است و آن‌ها می‌توانند تقریبا در هر جایی از بدن ظاهر می‌شوند.

مردم اغلب تومورها را با سرطان مرتبط می‌دانند؛ با این حال، بعضی از تومورها سرطانی (بدخیم) و بعضی دیگر غیر‌سرطانی (خوش خیم) هستند. تومورها بسته به خوش خیم یا بدخیم بودن خود رفتار متفاوتی دارند.

کیست‌ها با توجه به محتویات خود ممکن است در لمس نرم‌تر از تومورها به نظر برسند؛ با این حال، بعضی از تومورهای خوش خیم هم ممکن است نرم باشند.

تومور خوش خیم چیست؟

قبل از اینکه به فرق تومور خوش خیم و بدخیم بپردازیم، باید با تومورهای خوش خیم و ویژگی‌های آن‌ها آشنا شوید. تومورهای خوش خیم سرطانی نیستند. آن‌ها به بافت‌های مجاور حمله نمی‌کنند و به سایر قسمت‌های بدن گسترش نمی‌یابند؛ به‌علاوه اگر پزشک تومورهای خوش خیم را بردارد، معمولا دوباره برنمی‌گردند.

با این حال، وقتی تومورهای خوش خیم به اعصاب یا عروق خونی فشار می‌آورند یا مانند غدد درون‌ریز باعث تولید بیش از حد هورمون می‌شوند، می‌توانند مشکلات جدی ایجاد کنند.

تومورهای خوش خیم معمولا در اثر جراحت، سموم محیطی و عفونت به وجود می‌آیند و استرس، رژیم غذایی نامناسب و سابقه خانوادگی تومور احتمال ابتلا به آن‌ها را افزایش می‌دهد.

بسیاری از تومورهای خوش خیم هیچ علامتی ندارند، اما اگر آن‌قدر بزرگ شوند که بر ساختارهای بدن فشار بیاورند، ممکن است باعث ایجاد علائم زیر شوند:

• خونریزی (به عنوان مثال، به دلیل فیبروئید رحم)
• سردرد، تشنج یا اختلال بینایی (برای مثال، به دلیل تومور مغزی)
• از دست دادن اشتها یا کاهش وزن (وقتی یک تومور در نزدیکی معده یا روده تشکیل می‌شود)
• درد یا ناراحتی در هر ناحیه از بدن
• مشکل در تنفس (زمانی که تومور نزدیک دهان، بینی، گلو یا ریه باشد)

در بیشتر موارد، تومورهای خوش خیم روی پوست را می‌توانید ببینید یا لمس کنید. ممکن است این تومورها سفت یا نرم باشند، رنگ‌ آن‌ها با سایر قسمت‌های پوست متفاوت باشد (اغلب قرمز یا قهوه‌ای) یا گرد بوده و لبه‌های صاف و یک‌دست داشته باشند.

انواع تومورهای خوش خیم

شایع‌ترین انواع تومورهای خوش خیم عبارتند از:

1. آدنوم

آدنوم‌ها یا پولیپ‌ها در بافت اپیتلیال (غشای نازکی که غدد، اندام‌ها و سایر ساختارهای بدن را می‌پوشاند)، ایجاد می‌شوند. پولیپ روده بزرگ، فیبروآدنوم (تومور خوش خیم پستان) و آدنوم کبدی نمونه‌هایی از این نوع تومور هستند.

2. فیبروئید

فیبروئیدها یا فیبروم‌ها تومورهای خوش خیمی هستند که می‌توانند روی بافت فیبری یا همبند ارگان‌های مختلف بدن رشد کنند.

فیبروئیدهای رحمی شایع هستند و 20 تا 80 درصد زنان را تا سن 50 سالگی تحت تاثیر قرار می‌دهند. آن‌ها لزوما نیازی به درمان ندارند، اما در صورت بروز مشکلاتی مثل درد با جراحی برداشته می‌شوند.

از سایر انواع فیبروئید می‌توان به آنژیوفیبروم و درماتوفیبروم اشاره کرد. آنژیوفیبروم به صورت برجستگی‌‎های قرمز کوچک روی صورت به وجود می‌آید و درماتوفیبروم اغلب روی پوست پایین پاها ظاهر می‌شود.

3. همانژیوم

همانژیوم‌ها تومورهای خوش خیمی هستند که به دلیل رشد بیش از حد عروق خونی به وجود می‌آیند. آن‌ها می‌توانند روی پوست یا داخل بدن ایجاد شوند.

همانژیومی که روی پوست ظاهر می‌شود ممکن است در ابتدا یک خال مادرزادی قرمز به نظر برسد، اما با گذشت زمان شروع به تشکیل یک توده قرمز می‌کند.

4. لیپوم‌

لیپوم‌ها یک نوع تومور با رشد آهسته هستند که ‌در بافت چربی زیر پوست ایجاد می‌شوند. آن‌ها می‌توانند در هر سنی ظاهر شوند، اما در بیشتر موارد افراد 40 تا 60 ساله را مبتلا می‌کنند.

بیشتر لیپوم‌ها کوچک، بدون درد، نرم و متحرک هستند. آن‌ها می‌توانند در هر جایی از بدن تشکیل شوند، اما اغلب در پشت، شانه‌ها، بازوها، باسن و بالای پاها ظاهر می‌شوند.

لیپوم‌ها انواع مختلفی دارند، از جمله فیبرولیپوم که حاوی سلول‌های چربی و بافت همبند فیبری است و آنژیولیپوم که در زیر پوست به وجود می‌آید.

نحوه درمان تومورهای خوش خیم

پزشک برای انتخاب بهترین شیوه درمان باید تفاوت تومور خوش خیم و بدخیم را در نظر بگیرد و با بیوپسی (نمونه‌برداری) آن‌ها را از یکدیگر تشخیص دهد. اگر با بیوپسی مشخص شود که تومور خوش خیم است، پزشک به شما این اطمینان را می‌دهد که سرطان ندارید.

بسیاری از تومورهای غیرسرطانی به درمان نیاز ندارند و لازم نیست با جراحی برداشته شوند. اگر این تومورها رشد زیادی نداشته باشند یا مشکل خاصی ایجاد نکنند، پزشک احتمالا معاینات دوره‌ای را توصیه می‌کند.

با این حال، اگر یک تومور خوش خیم روی سایر ساختارهای بدن فشار بیاورد یا علائم ایجاد کند، پزشک می‌تواند آن را با جراحی بردارد. بعضی از افراد هم به دلایل زیبایی (به عنوان مثال، تومور روی پوست) تصمیم می‌گیرند که تومورهای خوش خیم را حذف کنند.

راه‌های پیشگیری از ایجاد تومورهای خوش خیم

دانشمندان دقیقا نمی‌دانند که چه چیزی باعث ایجاد تومورهای خوش خیم می‌شود؛ به همین دلیل، هیچ راه مطمئنی برای جلوگیری از رشد آن‌ها وجود ندارد.

تومور بدخیم چیست؟

آشنایی با تومورهای بدخیم برای درک بهتر تفاوت تومور خوش خیم و بدخیم ضروری است. تومورهای بدخیم به دلیل سرطانی بودن باید به موقع تشخیص داده شوند و تحت درمان قرار بگیرند.

بدن ما به طور مداوم سلول‌های جدید می‌سازد تا جایگزین سلول‌های قدیمی شوند. گاهی اوقات، DNA در این فرآیند آسیب می‌بیند، بنابراین سلول‌های جدید به طور غیرطبیعی رشد می‌کنند.

همان‌طور که گفتیم، تومورهای بدخیم سرطانی هستند. سلول‌های سرطانی این تومورها می‌توانند از آن‌ها جدا شوند و از طریق جریان خون یا سیستم لنفاوی به سایر قسمت‌های بدن بروند. به گسترش سرطان به سایر نواحی بدن متاستاز گفته می‌شود.

به عنوان مثال، سرطان سینه از بافت پستان شروع می‌شود و اگر به موقع تشخیص داده نشود و تحت درمان قرار نگیرد، به غدد لنفاوی زیر بغل گسترش می‌یابد. وقتی سرطان سینه به غدد لنفاوی متاستاز می‌دهد، سلول‌های سرطانی می‌توانند به کبد، استخوان‌ها یا سایر قسمت های بدن منتقل شوند.

سلول‌های سرطانی که به سایر قسمت‌های بدن می‌روند مشابه سلول‌های تومور اصلی هستند. به عنوان مثال، اگر سرطان ریه به کبد گسترش پیدا کند، سلول‌های سرطانی در کبد همان سلول‌های سرطانی ریه هستند.

انواع تومورهای بدخیم

تومورهای بدخیم انواع مختلفی دارند که عبارتند از:

1. کارسینوم

کارسینوم که شایع‌ترین نوع سرطان است، در اثر تکثیر غیرطبیعی سلول‌های اپیتلیال ایجاد می‌شود، یعنی سلول‌های پوست و سلول‌های بافتی که دیواره ارگان‌های مختلف بدن را می‌پوشاند.

کارسینوم می‌تواند در معده، پروستات، لوزالمعده، ریه، کبد، روده بزرگ یا سینه رخ دهد. انواع مختلف این تومور شامل موارد زیر می‌شود:

• آدنوکارسینوم: در سلول‌هایی که مایعات و مخاط تولید می‌کنند تشکیل می‌شود. بسیاری از سرطان‌های سینه، روده بزرگ و پروستات از نوع آدنوکارسینوم هستند.
• کارسینوم سلول پایه‌ای (بازال): در سلول‌های بازال که زیر اپیدرم ( بیرونی‌ترین لایه پوست) قرار دارند شروع می‌شود.
• کارسینوم سلول سنگفرشی: سلول‌هایی که درست زیر سطح خارجی پوست قرار دارند و همچنین اندام‌هایی مانند مثانه، روده، کلیه‌ یا معده را درگیر می‌کند.
• کارسینوم سلول ترانزیشنال: در بافتی به نام اپیتلیوم یا یوروتلیوم ایجاد می‌شود. سرطان‌های مثانه، کلیه و حالب ممکن است از این نوع باشند.

2. بلاستوم

بلاستوم از بافت جنینی یا سلول‌های در حال رشد تشکیل می‌شود و در مغز، چشم یا سیستم عصبی باعث به وجود آمدن تومور می‌شود. کودکان بیشتر از بزرگسالان در معرض خطر ابتلا به بلاستوم هستند.

3. تومور سلول‌های زایا

تومور سلول‌های زایا در سلول‌هایی که تخمک یا اسپرم تولید می‌کنند به وجود می‌آید. این نوع تومور به احتمال زیاد در تخمدان‌ها یا بیضه‌ها یافت می‌شود، اما می‌تواند در سایر قسمت‌های بدن از جمله شکم، قفسه سینه یا مغز هم ایجاد شود.

4. سارکوم

سارکوم نوعی سرطان است که می‌تواند در نقاط مختلف بدن ایجاد شود. سارکوم اصطلاح کلی برای گروه وسیعی از سرطان‌ها است که در استخوان‌ها و بافت‌های نرم شروع می‌شوند. سارکوم بافت نرم در بافت‌هایی ایجاد می‌شود که سایر ساختارهای بدن را احاطه می‌کنند یا آن‌ها را به هم متصل می‌کنند.

5. مننژیوم

مننژیوم توموری است که از مننژها (غشاهایی که مغز و نخاع را احاطه کرده‌اند) منشاء می‌گیرد. مننژیوم شایع‌ترین توموری است که در ناحیه سر ایجاد می‌شود.

اکثر مننژیوم‌ها بسیار آهسته رشد می‌کنند و اغلب برای چند سال بدون علامت هستند؛ اما گاهی اوقات روی بافت مغز، اعصاب یا عروق مجاور تاثیر می‌گذارند و باعث ناتوانی بیمار می‌شوند.

مننژیوم بیشتر در زنان رخ می‌دهد و اغلب در سنین بالا کشف می‌شود، اما می‌تواند در هر سنی اتفاق بیفتد.

نحوه درمان تومورهای بدخیم

یک تفاوت تومور خوش خیم و بدخیم به شیوه درمان آن‌ها مربوط می‌شود. در حالی که بیشتر تومورهای خوش خیم به درمان نیاز ندارند، اکثر تومورهای بدخیم یا سرطانی باید تحت درمان قرار بگیرند.

درمان تومورهای سرطانی به عوامل زیادی بستگی دارد، از جمله محل قرارگیری تومور اصلی و اینکه آیا سرطان به سایر قسمت‌های بدن گسترش یافته است یا خیر.

گزارش پاتولوژی می‌تواند اطلاعات زیادی در مورد تومور در اختیار پزشک قرار دهد و به او در انتخاب شیوه درمان کمک کند. معمولا درمان تومورهای بدخیم شامل موارد زیر می‌شود:

• عمل جراحي
• پرتو درمانی
• شیمی درمانی
• درمان هدفمند
• ایمونوتراپی که به عنوان درمان بیولوژیکی هم شناخته می‌شود

راه‌های پیشگیری از ایجاد تومورهای بدخیم

ژنتیک در به وجود آمدن تومور نقش دارد، بنابراین شما قادر نیستید از همه تومورها جلوگیری کنید؛ با این حال، با اقدامات زیر می‌توانید خطر ابتلا به تومورهای سرطانی را کاهش دهید:

• سیگار نکشید و از قرار گرفتن در معرض دود سیگار دیگران خودداری کنید.
• از مصرف نوشیدنی‌های الکلی بپرهیزید.
• وزن خود را در محدوده سالم حفظ کنید.
• مقدار زیادی میوه، سبزی، غلات کامل و حبوبات در رژیم غذایی خود بگنجانید و در عین حال مصرف گوشت‌های فرآوری شده را محدود کنید.
• به طور منظم ورزش کنید.
• از پوست خود در برابر نور خورشید محافظت کنید.
• غربالگری‌های پزشکی را به طور منظم انجام دهید و علائم خود را با پزشک در میان بگذارید.

تومورهای پیش سرطانی

وقتی از تفاوت تومور خوش خیم و بدخیم صحبت به میان می‌آید، باید به این نکته اشاره کنیم که تومورهای بدن فقط به این دو نوع محدود نمی‌شوند؛ بلکه تومورهای مهم دیگری هم وجود دارند که به آن‌ها تومورهای پیش بدخیم یا پیش سرطانی گفته می‌شود.

تومورهای پیش بدخیم سرطانی نیستند، اما پتانسیل سرطانی شدن را دارند؛ به همین دلیل، باید تغییرات آن‌ها توسط پزشک به دقت زیر نظر گرفته شود.

از انواع تومورهای پیش سرطانی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. کراتوز اکتینیک

کراتوز اکتینیک که به آن کراتوز خورشیدی هم می‌گویند، باعث ایجاد لکه‌های پوسته پوسته و ضخیم روی پوست می‌شود.

کسانی که پوست روشنی دارند بیش از دیگران در معرض ابتلا به کراتوز اکتینیک هستند. احتمال ابتلا به این بیماری با قرار گرفتن در معرض نور خورشید بیشتر می‌شود.

گاهی اوقات کراتوز اکتینیک به کارسینوم سلول سنگفرشی تبدیل می‌شود، بنابراین معمولا پزشکان درمان آن را توصیه می‌کنند.

2. متاپلازی ریه

متاپلازی ریه بیماری‌ای است که نایژه‌ها (لوله‌هایی که هوا را به ریه‌ها می‌برند) را درگیر می‌کند. متاپلازی به معنی تبدیل یک سلول تمایز یافته به یک نوع سلول تمایز یافته دیگر است. این تغییر به خودی‌خود سرطانی نیست، اما می‌تواند خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهد.

در بعضی از افراد، از جمله افراد سیگاری، سلول‌های دیواره نایژه تغییر کرده و به سلول‌های سنگفرشی یا سلول‌های سرطانی تبدیل می‌شوند.

3. دیسپلازی دهانه رحم

در زنان مبتلا به دیسپلازی دهانه رحم، سلول‌های دهانه رحم تغییر می‌کنند. پزشک ممکن است این سلول‌ها را طی آزمایش پاپ اسمیر پیدا کند.

در بیشتر موارد، دیسپلازی دهانه رحم از ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) که یک نوع عفونت شایع در افراد جوان است، سرچشمه می‌گیرد.

سلول‌های دهانه رحم در ابتدا سرطانی نیستند، اما ممکن است 10 تا 30 سال بعد بدخیم شوند و شما را به سرطان دهانه رحم مبتلا کنند.

اگر دیسپلازی دهانه رحم خفیف باشد، توصیه می‌شود هر چند وقت یکبار تست پاپ اسمیر انجام شود. در مواردی که دیسپلازی شدید است، پزشک با روش‌های مختلف سلول‌های غیرطبیعی را حذف می‌کند.

4. لکوپلاکیا

لکوپلاکیا باعث ایجاد لکه‌های سفید ضخیم در دهان می‌شود. این لکه‌ها معمولا بدون درد هستند و شکل نامنظم و لبه‌های برجسته دارند.

شما باید تغییرات لکه‌ها را زیر نظر بگیرید و سیگار و تنباکو را کنار بگذارید. در صورتی که این لکه‌ها با گذشت زمان از بین نرفتند، به پزشک مراجعه کنید. اگر پزشک به این نتیجه برسد که لکه‌ها می‌توانند سرطانی شوند، از لیزر یا جراحی برای برداشتن آن‌ها استفاده می‌کند.

تفاوت تومور خوش خیم و بدخیم

مهم ترین فرق تومور خوش خیم و بدخیم به توانایی آن‌ها برای گسترش و تهاجم به بافت‌های دیگر برمی‌گردد.

تومورهای خوش خیم می‌توانند رشد کنند و بزرگ شوند، اما معمولا به بافت‌های دیگر یا سایر مناطق بدن گسترش نمی‌یابند؛ اما تومورهای بدخیم تهاجمی‌تر هستند و می‌توانند به بافت های مجاور حمله کنند یا حتی از طریق خون و سیستم لنفاوی به قسمت‌های دورتر بدن برسند.

پزشک برای تعیین خوش خیم یا بد خیم بودن تومور بخش کوچکی از سلول‌های آن را با بیوپسی برمی‌دارد و به آزمایشگاه می‌فرستد. در آزمایشگاه، پاتولوژیست (پزشکی که در بررسی بافت‌ها تخصص دارد) آزمایش‌های مختلفی روی سلول‌ها انجام می‌دهد و آن‌ها را زیر میکروسکوپ بررسی می‌کند.

تفاوت تومور خوش خیم و بدخیم را می‌توان از زوایای مختلف بررسی کرد. جدول زیر مهم‌ترین تفاوت‌های این دو نوع تومور را نشان می‌دهد:

آیا تومور خوش خیم به بدخیم تبدیل می‌شود؟

یکی از سوالات رایجی که در مورد تفاوت تومور خوش خیم و بدخیم مطرح می‌شود، این است که آیا تومورهای خوش خیم هم می‌توانند باعث سرطان شوند یا خیر.

تومورهای خوش خیم لزوما به تومورهای بدخیم تبدیل نمی‌شوند؛ با این حال، اگر سلول‌های غیرطبیعی به تغییر و تقسیم غیرقابل کنترل ادامه دهند، بعضی از آن‌ها پتانسیل سرطانی شدن را دارند.

برای مثال، احتمال زیادی وجود دارد که پولیپ‌های آدنوماتوز یا آدنوم‌های روده بزرگ به سرطان تبدیل شوند؛ به همین دلیل، پولیپ‌ها در حین کولونوسکوپی برداشته می‌شوند. حذف پولیپ‌ها یکی از راه‌های پیشگیری از سرطان روده بزرگ است.

کلام پایانی

بسیاری از تومورهای خوش خیم هیچ خطری برای سلامتی ندارند؛ اما ممکن است پزشک به دلایل مختلف برداشتن آن‌ها را توصیه کند.

درمان تومورهای بدخیم چالش‌برانگیزتر است، اما تشخیص به موقع می‌تواند روند درمان را تسهیل ‌کند؛ به همین دلیل، توصیه می‌شود در فواصل زمانی معین از نظر ابتلا به سرطان غربالگری‌ شوید و اگر متوجه توده در جایی از بدن خود شدید، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.

تشخیص تومور فوق‌العاده استرس‌زا است. نگرانی‌های خود را با پزشک در میان بگذارید و با او در مورد گروه‌های حمایتی که می‌توانید به آن‌ها ملحق شوید صحبت کنید.

اگر درباره تفاوت تومور بدخیم و خوش خیم و نحوه درمان آن‌ها سوالی دارید، می‌توانید آن را در بخش نظرات همین مقاله با ما در میان بگذارید.

سوالات متداول