خواص قهوه چیست؟ فواید و مضرات قهوه برای سلامتی

قهوه برای بسیاری از دوستدارانش، یک نوشیدنی جادویی است که در مدت کوتاهی می‌تواند آنها را سرحال بیاورد. اما خواص قهوه فقط در این ویژگی خلاصه نمی‌شود. در اینجا شما را با بعضی از فواید و مضرات قهوه برای سلامتی آشنا می‌کنیم که کمک می‌کند بر اساس آن، میزان مصرف قهوه در روز را تنظیم کنید.

انواع قهوه

یکی از مهم‌ترین مراحل آماده‌سازی قهوه، مرحله تفت دادن است که اصطلاحا به آن «رُست قهوه» می‌گویند. در این مرحله دانه‌های قهوه تحت حرارت قرار می‌گیرند و براساس میزان حرارت اعمال شده به 4 گروه روشن (Light) متوسط (Medium)، تیره (Dark)  و تیره متوسط (Medium dark) تقسیم می‌شوند. هرکدام از این نوع دانه‌ها دارای طعم مشخص خود هستند که انتخاب آن‌‌ها کاملا بر اساس سلیقه افراد است.

کافئین چیست؟

کافئین یکی از مهم‌ترین مواد موجود در قهوه محسوب می‌شود. این ماده یک نوع محرک است که سیستم عصبی مرکزی را فعال می‌کند. به همین دلیل  بعد از نوشیدن قهوه صبحگاهی احساس بیداری، هوشیاری و انرژی زیاد در فرد ایجاد می‌شود. معمولا ورزشکاران و بدنسازان نیز علاقه ویژه‌ای به کافئین دارند و قبل از تمرین و رفتن به باشگاه آن را مصرف می‌کنند.

توجه داشته باشید که مصرف کافئین بیش از حد می‌تواند مضر باشد و موجب ایجاد عوارضی مانند بی‌قراری، سرگیجه، سردرد، ضربان قلب سریع و حتی اضطراب شود. تجربه کردن هریک از موارد مذکور، ممکن است که شما را ترغیب کند که مصرف کافئین را کاهش دهید یا آن را به طور کامل از رژیم غذایی خود حذف کنید. اما این موضوع به معنای حذف قهوه از رژیم غذایی نیست زیرا برخی از مدل‌های بدون کافئین قهوه در بازار وجود دارد که فرد می‌تواند از آن‌ها استفاده کند.

براساس تحقیقات صورت گرفته توسط سازمان غذا و داروی آمریکا، مصرف روزانه 400 میلی‌گرم کافئین برای بدن ضرری ندارد. این مقدار کافئین معادل 3 تا 4 فنجان قهوه است. به عبارتی فرد می‌تواند 3 تا 4 فنجان قهوه برای تامین کافئین بدن خود در طول روز میل نماید به شرطی که از نوشیدنی کافئین‌دار دیگری استفاده نکند. این را هم در نظر بگیرید که برخی از افراد در مقایسه با دیگران نسبت به اثرات کافئین حساس‌تر هستند.

فواید قهوه برای سلامتی

خبر خوب برای طرفداران قهوه این است که نوشیدن هر فنجان از این نوشیدنی محبوب، فواید و مزیت‌های مهمی برای سلامتی دارد. در ادامه قصد داریم به بررسی 6 مورد از فواید قهوه برای سلامتی بدن انسان بپردازیم.

مقابله با افسردگی

قهوه می‌تواند تاثیر مثبتی بر سلامت روان و مقابله با افسردگی داشته باشد. افسردگی یک بیماری روانی جدی و خطرناک است که طبق تحقیقات، فقط در آمریکا بیش از 19 میلیون نفر دچار آن هستند. افسردگی دلایل مختلفی دارد که مسایل عاطفی، خانوادگی، مالی و اجتماعی مهم‌ترین آن است. نوشیدن قهوه می‌تواند به مبارزه با افسردگی کمک کند.

یک مطالعه نشان داده که در افراد میانسالی که حداقل چهار فنجان قهوه در روز می‌نوشند، خطر ابتلا به افسردگی به میزان قابل توجهی کمتر است.

برخی  از محققان پس از بررسی‌های گوناگون دریافتند که قهوه بهترین نوشیدنی محافظ در برابر افسردگی است. بعد از قهوه هم چای و سایر نوشیدنی‌های کافئین‌دار قرار دارند. در یک مطالعه دیگر، میزان تأثیر قهوه بر افسردگی با توجه به مقدار مصرف آن بررسی شد. طبق نتایج این مطالعه، اثر ضدافسردگی قهوه در افرادی که روزانه بین 68 تا 509 میلی‌گرم از این نوشیدنی مصرف می‌کنند، بیشتر بوده است.

داشتن آنتی‌اکسیدان

دانه‌ قهوه از میوه کوچک درخت قهوه استخراج می‌شود که هر دو سرشار از آنتی‌اکسیدان هستند. به طور کلی قهوه یکی از منابع اولیه تامین آنتی‌اکسیدان در رژیم غذایی هر فرد به شمار می‌رود. آنتی‌اکسیدان‌ها برای بدن ضروری هستند زیرا می توانند از ایجاد آسیب به سلول‌های بدن جلوگیری کنند یا آن را به تاخیر بیندازند.

آنتی‌اکسیدان‌های موجود در قهوه می‌توانند تأثیر مهمی در سلامتی بدن داشته باشند. مطالعات نشان داده اسید کلروژنیک و پلی‌فنل فراوان موجود در قهوه، در کاهش التهابات بدن موثر هستند. از طرفی آنتی‌اکسیدان‌های قهوه می‌توانند نقش کلیدی در محافظت از بدن در برابر بیماری های مزمن مثل چاقی داشته باشند.

بسیاری از مردم تصور دارند که میوه قهوه بعد از استخراج دانه‌های آن، غیرقابل استفاده است؛ درحالی که می‌توان آن را خشک نمود و مثل چای دم کرد. هم‌چنین میوه قهوه به دلیل داشتن کافئین در نوشیدنی‌های انرژی‌زا نیز استفاده می‌شود.

کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع دو

دیابت نوع دو شایع‌ترین نوع دیابت است که منجر به افزایش سطح گلوکز خون (قند خون) می‌شود. در صورت عدم کنترل، دیابت می‌تواند عوارض متعددی برای سلامتی ایجاد کند. تحقیقات نشان داده که با افزایش مصرف قهوه، خطر ابتلا به دیابت نوع دو کاهش می‌یابد. به عنوان مثال، طی نتایج حاصل از یک مطالعه، شانس ابتلا به بیماری دیابت نوع دو به ازای هر فنجان افزایش مصرف قهوه در روز، 6 درصد کاهش یافت. دلایل احتمالی این موضوع می‌تواند ناشی از اثرات آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی قهوه، توانایی افزایش کالری سوزی و تأثیر بر میکروب‌های روده باشد.

در زنانی که در دوران بارداری خود، بیماری دیابت بارداری را تجربه می‌کنند، خطر ابتلا به دیابت نوع دو در ادامه زندگی بسیار زیاد است. نوشیدن قهوه کافئین‌دار می‌تواند به کاهش این خطر کمک کند.

کاهش نرخ ابتلا به سایر بیماری‌ها

مصرف قهوه ممکن است به حفاظت از بدن  در برابر برخی از سرطان‌ها از جمله سرطان سینه، کولورکتال، آندومتر و پروستات، بیماری‌های قلبی و بیماری پارکینسون کمک کند. مصرف قهوه/کافئین همواره با پیشگیری از اختلالات شناختی و کاهش خطر سکته مغزی نیز مرتبط بوده است. از طرفی قهوه کافئین‌دار هوشیاری را افزایش می‌دهد و همچنین ممکن است قدرت حافظه را تا 24 ساعت پس از مصرف بهبود بخشد.

کمک به ورزشکاران

مطالعات متعدد نشان داده‌اند که مصرف کافئین در حد نرمال، بر روی عملکرد ورزشکار تأثیر مثبت می‌گذارد. این اثرات شامل بهبود گردش خون، افزایش قدرت عضلانی، بهبود استقامت و قدرت و کاهش درد است. مصرف قهوه قبل از تمرین بدن‌سازی به شما کمک می‌کند که در طول تمرینات فشار بیشتری به خود بیاورید و در نتیجه قدرت عضلانی و یا استقامت بهتری داشته باشید.

مطالعات ثابت کرده که مصرف قهوه به همراه شیر، منجر به بازیابی بیشتر گلیکوژن عضلات می‌شود. توجه داشته باشید که گلیکوژن،  شکل ذخیره شده گلوکز و منبع اولیه انرژی بدن است. تحقیقات نشان داده که افزودن قهوه به نوشیدنی‌های دارای مقدار کافی کربوهیدرات، باعث افزایش سنتز مجدد گلیکوژن ماهیچه‌ها در طول ریکاوری یک ورزش سنگین مثل دوچرخه‌سواری می‌شود.

کمک به مقابله با زوال عقل

منظور از زوال عقل (Dementia) حالتی است که عملکرد مغز کاهش می‎‌یابد. آلزایمر یکی از شایع‌ترین بیماری‌های زوال عقل است. در مراحل اولیه، تشخیص زوال عقل دشوار است. با پیشروی زوال عقل، فرد حتی در انجام فعالیت‌های روزمره خود با اختلال و مشکل مواجه خواهد شد.

یک مطالعه نشان داد که نوشیدن قهوه می‌تواند به مقابله با آلزایمر کمک کند. علت این موضوع را می‌توان به تأثیر قهوه در کند کردن فرایند زوال ذهنی بیان کرد. مطالعه دیگری نیز نشان داد که نوشیدن قهوه با کاهش خطر زوال عقل و همچنین سکته مغزی مرتبط است.

فواید قهوه بدون کافئین

قهوه بدون کافئین فواید مهمی از جمله مقابله با بیماری دیابت نوع دو، دارا بودن آنتی‌اکسیدان‌ها و افزایش هوشیاری دارد. بنابراین اگر به کافئین علاقه‌ای ندارید، می‌توانید از نوشیدن قهوه بدون کافئین لذت ببرید.

معایب قهوه

قهوه با وجود داشتن فواید پرشمار، معایبی نیز دارد که نباید از آن غافل شد. به همین دلیل همواره توصیه می‌شود که مصرف قهوه در حد متعادل باشد و از زیاده‌روی جلوگیری شود. در ادامه به طور مختصر به بیان برخی از معایب و عوارض قهوه کافئین‌دار می‌پردازیم.

کم‌ آبی بدن

کافئین یک ماده مُدِر یا ادرارآور محسوب می‌شود که در از دست دادن مایعات بدن و کم آبی تأثیر دارد. با این حال، تحقیقات نشان داده که پس از حدود چهار روز مصرف مداوم کافئین، بدن انسان به طور خودکار اثر کم آبی آن را خنثی می‌کند. بنابراین احتمال وقوع کم آبی و افزایش ادرار در افرادی که مقدار کمی قهوه مصرف می‌کنند، بیشتر است.

اثرات قلبی عروقی

در برخی از افراد سوخت و ساز کافئین به صورت ژنتیکی، ضعیف و آهسته است و  به همین دلیل افزایش مصرف قهوه کافئین‌دار در این افراد، خطر حمله قلبی و فشار خون بالا را زیادتر می‌کند. توجه داشته باشید که افرادی که سوخت و ساز کافئین در بدنشان سریع است، به چنین مشکلاتی دچار نمی‌شوند.

تحریک‌های گوارشی

در بعضی از افراد مصرف کافئین می‌تواند باعث تحریک‌های گوارشی از جمله سوزش سر دل و ناراحتی معده و همچنین اضطراب، افزایش ضربان قلب و خستگی‌های پرتکرار شود. با این حال این اثر، معمولا خیلی قابل توجه نیست.

اثرات منفی در بارداری

مصرف قهوه می‌تواند بر بارداری تاثیر بگذارد و موجب اتفاقاتی مثل وزن کم نوزاد در هنگام تولد، زایمان زودرس و حتی سقط خود‌به‌خودی شود.

بهترین شیوه‌های مصرف قهوه

نحوه مصرف قهوه باعث افزایش خواص مثبت آن می‌شود. اینجا قصد داریم به بیان مهم‌ترین نکات برای مصرف بهتر و بالا بردن فواید قهوه بپردازیم.

• نوشیدن روزانه قهوه نباید از 5 فنجان 240 میلی‌گرمی تجاوز کند. بنابراین هیچ زمان در مصرف قهوه زیاده‌روی نکنید.
• از اضافه کردن مواد افزودنی نامطلوب مانند شیرین‌کننده‌های مصنوعی یا مقادیر زیاد شکر خودداری کنید.
• اگر قهوه معمولی می‌نوشید، آن را با سایر محرک‌ها ترکیب نکنید.
• حداقل شش ساعت قبل از خواب مصرف کافئین خود را قطع کنید تا خواب بهتری داشته باشید (حتی اگر فکر می‌کنید بر شما تأثیری ندارد).