فیبروز و فیبروکیستیک چیست؟

سینه‌های فیبروکیستیک از یک بافت ناصاف و طناب مانند تشکیل شده‌اند که پزشکان به آن بافت پستان ندولار می‌گویند. وجود این بافت در سینه‌ها غیرطبیعی نبوده و بیماری محسوب نمی‌شود؛ به همین دلیل، امروزه پزشکان به جای عبارت مرض فیبروکیستیک از اصطلاح «سینه‌های فیبروکیستیک» یا «تغییرات فیبروکیستیک سینه» استفاده می‌کنند. تغییرات بافت سینه که با چرخه قاعدگی مرتبط بوده و دارای بافت طناب مانند است، طبیعی تلقی می‌شود.

سینه فیبروکیستیک در زنانی که در سنین باروری قرار دارند، رایج تر است؛ اما می‌تواند زنان را در هر سنی تحت تاثیر قرار دهد. آن‌ها ممکن است در نقاط مختلف سینه و در هر دو سینه به طور همزمان یافت شوند. اگر می‌خواهید بدانید تغییرات فیبروکیستیک چیست و چه علائمی  ایجاد می‌کند، این مقاله از ایده آل مگ را تا انتها مطالعه کنید.

فیبروکیستیک پستان چیست؟

فیبروکیستیک پستان، یک بیماری زنان و  اختلال شایع غیرسرطانی است که معمولا زنان غیریائسه را درگیر می‌کند. این اختلال باعث می‌شود که بافت سینه ناصاف و موج‌دار احساس شود. بسیاری از زنان مبتلا به فیبروکیستیک سینه هیچ علامتی ندارند؛ با این حال، در بعضی از افراد مشکلاتی مثل درد، حساسیت به لمس و برآمدگی‌های کوچک در قسمت فوقانی و خارجی سینه‌ها مشاهده می‌شود. قبل از قاعدگی این علائم آزاردهنده بوده و پس از شروع پریود بهبود پیدا می‌کنند. معمولا خودمراقبتی می‌تواند مشکلات ناشی از تغییرات بافت سینه را برطرف کند.

علت بیماری فیبروکیستیک

علت دقیق تغییرات بافت سینه مشخص نیست؛ اما محققان معتقدند که هورمون‌های تولید مثل از جمله استروژن در بروز آن نقش دارند. نوسان هورمون‌ها در طول چرخه قاعدگی باعث ناراحتی، درد و تورم سینه‌ها و همچنین حساسیت آن‌ها به لمس می‌شود. بافت فیبروکیستیک سینه در زیر میکروسکوپ شامل اجزای زیر می‌شود:

• کیسه‌های گرد یا بیضی شکل پر از مایع (کیست)
• برجستگی‌های زخم مانند (فیبروز)
• رشد بیش از حد سلول‌های مجاری شیری یا بافت‌های تولیدکننده شیر (هایپرپلازی)
• بزرگ شدن لوبول‌های سینه (آدنوز)

در افرادی که پروتز سینه انجام می‌دهند، بدن به وجود شیء خارجی واکنش نشان داده و در اطراف پروتز کپسول‌هایی از بافت فیبروز می‌سازد. با گذشت زمان، بافت فیبروز کوچک می‌شود؛ اما در بعضی از افراد این فرآیند باعث فشرده شدن پروتز و بروز علائم آزاردهنده می‌شود. از علائم فیبروز پروتز سینه می‌توان به درد و سفتی سینه‌ها اشاره کرد.

علائم بیماری فیبروکیستیک

رایج‌ترین علائم این اختلال  عبارتند از:

• وجود بافت ضخیم و توده مانند در سینه‌ها
• درد کلی سینه یا حساسیت آن نسبت به لمس که در قسمت فوقانی و خارجی سینه احساس می‌شود
• ندول‌های سینه یا توده‌هایی که اندازه آن‌ها با چرخه قاعدگی تغییر می‌کند
• ترشحات غیرخونی سبز یا قهوه‌ای رنگ که بدون فشار از نوک سینه خارج می‌شوند
• درد یا توده‌ای که هر ماه از اواسط چرخه قاعدگی (هنگام تخمک‌گذاری) ایجاد شده، تا قبل از پریود ادامه داشته و به محض شروع پریود بهبود می‌یابد

در بیشتر موارد، تغییرات فیبروکیستیک سینه در زنان 30 تا 50 ساله رخ می‌دهد. این تغییرات به ندرت پس از یائسگی اتفاق می‌افتند، مگر اینکه به منظور کنترل علائم یائسگی از هورمون درمانی استفاده شود.

انواع فیبروکیستیک سینه

به طور کلی، کیست‌ها به 2 دسته ساده و پیچیده تقسیم می‌شوند. کیست‌های ساده دیواره‌های نازکی داشته و کاملا از مایع پر شده‌اند. این نوع کیست‌ها همیشه خوش‌خیم هستند. کیست‌های پیچیده دیواره‌های ضخیم و بافت سفتی داشته و به شکل توده احساس می‌شوند. این دسته از کسیت‌ها در بیشتر موارد خوش‌خیم هستند.

نحوه تشخیص فیبروز یا فیبروکیستیک

به منظور ارزیابی تغییرات سینه از روش‌های زیر استفاده می‌شود:

معاینه سینه‌

پزشک با معاینه سینه‌ها و غدد لنفاوی  که در ناحیه زیر گردن و زیر بغل واقع شده‌‎اند، به دنبال تغییرات غیرطبیعی می‌گردد. اگر معاینه سینه و سابقه پزشکی شما نشان‌دهنده طبیعی بودن تغییرات سینه باشند، به آزمایش دیگری نیاز ندارید.

اما اگر پزشک یک توده جدید یا بافت مشکوک در سینه پیدا کند، لازم است چند هفته بعد (پس از پریود) برای معاینه مجدد مراجعه کنید. اگر تغییرات همچنان ادامه داشته باشند یا نتیجه معاینه سینه نگران‌کننده باشد، به آزمایش‌های دیگری مانند ماموگرافی یا سونوگرافی نیاز دارید.

ماموگرافی

اگر پزشک در سینه شما یک توده یا بافت ضخیم برجسته پیدا کند، باید ماموگرافی انجام دهید. در ماموگرافی، با استفاده از اشعه ایکس سینه‌ها مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. هنگام تفسیر ماموگرافی، رادیولوژیست ناحیه مورد نظر را به دقت بررسی می‌کند.

سونوگرافی

در سونوگرافی، از امواج صوتی برای ایجاد تصاویری از سینه استفاده می‌شود. معمولا این روش تشخیصی همراه با ماموگرافی انجام می شود. اگر سن شما کمتر از 30 سال باشد، ممکن است توصیه شود به جای ماموگرافی سونوگرافی انجام دهید. در زنان جوان، سونوگرافی برای ارزیابی بافت متراکم سینه بهتر است. بافت متراکم، بافتی است که از لوبول‌ها، مجاری و بافت همبند (استروما) تشکیل شده است. سونوگرافی می‌تواند به پزشک در تشخیص کیست‌های پر از مایع و توده‌های جامد کمک کند.

آسپیراسیون با سوزن نازک (FNA)

اگر توده شباهت زیادی به کیست داشته باشد، پزشک از روش FNA استفاده می‌کند تا ببیند که آیا می‌تواند مایع داخل آن را تخلیه کند یا خیر. خروج مایع نشان می‌دهد که توده بی‌خطر بوده و فقط یک کیست سینه است. آسپیراسیون با سوزن نازک می‌تواند کیست را تخلیه کرده و علائم مرتبط با آن را تسکین دهد.

نمونه‌برداری از سینه

اگر نتیجه ماموگرافی و سونوگرافی طبیعی باشد، اما نگرانی پزشک درباره توده سینه برطرف نشده باشد، شما را به جراح پستان ارجاع می‌دهد تا مشخص شود که آیا به نمونه‌برداری از سینه (بیوپسی) نیاز دارید یا خیر.

بیوپسی، روشی است که طی آن نمونه کوچکی از بافت پستان برداشته می‌شود تا زیر میکروسکوپ بررسی شود. اگر با روش‌های تصویربرداری یک ناحیه مشکوک در سینه تشخیص داده شود، ممکن است رادیولوژیست بیوپسی به کمک سونوگرافی یا بیوپسی استروتاکتیک را توصیه کند. در بیوپسی استروتاکتیک، از ماموگرافی برای تعیین محل دقیق نمونه‌برداری استفاده می کند.

حتی اگر طی 1 سال گذشته نتیجه ماموگرافی شما طبیعی بوده، تغییرات جدید یا مداوم سینه‌ها را به پزشک گزارش دهید؛ چون ممکن است برای ارزیابی این تغییرات به ماموگرافی تشخیصی یا سونوگرافی نیاز داشته باشید.

درمان فیبروکیستیک سینه

اگر هیچ علامتی نداشته باشید یا علائم شما خفیف باشند، به هیچ درمانی نیاز ندارید؛ اما درد شدید یا کیست‌ بزرگ دردناک که از سینه فیبروکیستیک ناشی می‌شود، باید درمان شود. روش‌های زیر در درمان این اختلال موثر هستند:

• آسپیراسیون با سوزن نازک: پزشک از یک سوزن نازک برای تخلیه مایع داخل کیست استفاده می‌کند. خالی کردن مایع هم علائم را تسکین می‌دهد و هم تائید می‌کند که توده یک کیست سینه بوده است.
• جراحی: به ندرت، اگر بعد از آسپیراسیون مکرر و نظارت دقیق، توده کیست مانند از بین نرود یا ویژگی‌هایی داشته باشد که پزشک را نگران کند، جراحی توصیه می‌شود.

داروهایی که می‌توانند درد سینه را کاهش دهند، عبارتند از:

• مسکن‌های بدون نسخه مانند استامینوفن و داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن
• داروهای ضد بارداری خوراکی که سطح هورمون‌های قاعدگی را که باعث تغییر بافت سینه می‌شوند، کاهش می‌دهند

درمان‌های خانگی

شما می‌توانید با استفاده از روش‌های زیر علائم ناشی از تغییر بافت سینه را کاهش دهید:

• در صورت امکان از سوتین محکم استفاده کنید.
• در هنگام ورزش و خواب به خصوص هنگامی که سینه‌های شما بسیار حساس هستند، سوتین ورزشی بپوشید.
• نتیجه تحقیقات درباره تاثیر کافئین بر درد سینه و سایر علائم سندرم پیش از قاعدگی (PMS) ضد و نقیض است؛ با این حال، بهتر است از مصرف کافئین خودداری کرده یا میزان دریافت آن را کاهش دهید.
• میزان چربی رژیم غذایی را کاهش دهید. این کار می‌تواند در کاهش درد سینه و مشکلات ناشی از سینه فیبروکیستیک موثر باشد.
• اگر یائسه هستید، بعد از مشورت با پزشک استفاده از هورمون درمانی را کاهش داده یا متوقف کنید.
• برای برطرف کردن علائم خود از پد گرم یا بطری آب گرم استفاده کنید.

طب جایگزین

ویتامین‌ها و مکمل‌های غذایی می‌توانند علائم درد سینه و شدت آن را در بعضی افراد کاهش دهند. توصیه می‌شود قبل از مصرف این مکمل‌ها درباره اثربخشی و عوارض احتمالی آن‌ها با پزشک مشورت کنید:

• روغن گل مغربی: این مکمل تعادل اسیدهای چرب سلول‌ها را تغییر داده و از این طریق به تسکین درد سینه کمک می‌کند.
• ویتامین E: تحقیقات نشان داده‌اند که این ویتامین درد سینه را کاهش می‌دهد. زنان بالای 18 سال، زنان باردار و شیرده می‌توانند روزانه حداکثر 1000 میلی‌گرم (معادل 1500 واحد بین‌المللی) ویتامین E دریافت کنند.

اگر برای تسکین درد سینه از مکمل استفاده کردید و بعد از چند ماه هیچ تاثیر مثبتی ایجاد نشد، مصرف آن را قطع کنید. هر بار فقط از یک مکمل استفاده کنید تا بتوانید به راحتی اثربخشی آن را بررسی نمایید.

کیست سینه چیست؟

کیست سینه، کیسه پر از مایعی است که در بافت سینه یافت می‌شود. معمولا کیست‌ها سرطانی نبوده و دارای اندازه‌های متنوع هستند. در بعضی از زنان تعداد کیست‌ها به 1 یا چند عدد محدود می‌شود؛ اما در سایر زنان ممکن است تعداد زیادی از این کیست‌ها وجود داشته باشد. کیست سینه می‌تواند فقط در یک سینه یا هر دو سینه ایجاد شود. معمولا کیست‌ها گرد یا بیضی شکل بوده و لبه‌ی صاف و مشخصی دارند. بافت بعضی از کیست‌ها نرم و بعضی از آن‌ها سفت است.

متخصصان نمی‌دانند که چه چیزی باعث ایجاد کیست در سینه‌ها می‌شود. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد افزایش استروژن می‌تواند عامل موثری در این زمینه باشد. کیست‌های سینه زمانی تشکیل می‌شوند که مایع درون غدد سینه تجمع پیدا می‌کند.

کیست سینه و فیبروکیستیک چه تفاوت‌هایی با هم دارند؟

کیست‌ و بافت فیبروکیستیک شباهت بسیار زیادی به یکدیگر دارند. بافت فیبروکیسیتک حالت شدیدتر و گسترش یافته کیست است که می‌تواند به سرعت به سایر نواحی سینه انتشار پیدا کند.

فیبروز سینه

فیبروز به مقدار زیادی از بافت فیبری، همان بافتی که در لیگامان و بافت اسکار ایجاد می‌شود، اشاره دارد. در این حالت، بافت سینه در یک ناحیه تجمع یافته و منجر به سفت شدن آن قسمت می‌شود. فیبروز را «فاسد شدن بافت» هم ترجمه کرده‌اند.

کیست سینه

کیست، توده متحرکی است که ممکن است با لمس کردن توسط دست احساس شود.کیست‌های مایع، کیسه‌های مدور یا بیضی شکل داخل سینه‌ها هستند که اغلب در زنان در 40 سالگی یافت می‌شوند. معمولا قبل از شروع پریود تغییر هورمون‌های قاعدگی باعث افزایش کیست‌ها و درد شدید در ناحیه سینه می شود.

کیست‌های سینه از نظر اندازه به 2 دسته میکروکیست‌ها و ماکروکیست‌ها تقسیم می‌شوند. میکروکیست‌ها (کیست‌های میکروسکوپی) برای لمس با دست خیلی کوچک بوده و فقط در زیر میکروسکوپ پیدا می‌شوند. اگر ایجاد مایع ادامه یابد، ماکروکیست‌ها (کیست‌های بزرگ) می‌توانند شکل بگیرند. این کیست‌ها به راحتی با لمس احساس شده و اندازه آن‌ها می‌تواند به 2/5 تا 5 سانتی‌متر برسد.

درمان کیست سینه

در بیشتر موارد، کیست سینه به درمان نیاز ندارد. کیست‌های ساده که به طور کامل با مایع پر شده‌اند، خطرناک نبوده و حتی گاهی اوقات خود به خود از بین می‌روند. اگر وجود کیست باعث ناراحتی و آزار شما می‌شود، پزشک می‌تواند مایع درون آن را تخلیه کند؛ با این حال، اگر مایع دوباره برگردد و همچنان دردناک باشد، ممکن است برای برداشتن آن به جراحی نیاز باشد.

برای کیست‌های پیچیده باید چک‌آپ‌های منظم انجام دهید تا تغییرات آن‌ها بررسی شود. این نوع کیست‌ها نگران‌کننده هستند؛ چون به نظر می‌رسد حاوی مقداری بافت جامد هستند که می‌تواند سرطانی باشد.

کلام پایانی

تغییرات فیبروکیستیک سینه، یک وضعیت خوش‌خیم است که می‌تواند باعث درد و ناراحتی شود، اما بعید است که سرطانی باشد. علت دقیق تغییر بافت سینه مشخص نیست؛ اما به نظر می‌رسد که هورمون‌ها نقش مهمی در این زمینه داشته باشند.

بیشتر زنان می‌توانند از درمان‌های خانگی و داروهای بدون نسخه برای تسکین علائم خود استفاده کنند. اگر علائم شدید باشند، باید برای درمان و انجام بررسی‌های بیشتر به پزشک مراجعه شود. معمولا علائم سینه فیبروکیستیک بعد از یائسگی برطرف می‌شوند؛ با این حال، زنان یائسه‌ای که از هورمون درمانی استفاده می‌کنند ممکن است همچنان علائم آن را تجربه کنند.

سوالات متداول