مقدار آب مورد نیاز درخت در آبیاری قطره ای

مقدار آب مورد نیاز درخت در آبیاری قطره ای به عوامل متعددی همچون سن درخت، زمان، شرایط خاک، آب و هوا و نوع درخت بستگی دارد.

در این مقاله قصد داریم انواع روش‌های آبیاری درختان را بیان کرده و سپس تمرکز بیشتری روی آبیاری قطره‌ای خواهیم داشت. مقدار آب مورد نیاز درخت در آبیاری قطره ای را توضیح خواهیم داد و در نهایت به این موضوع که آیا آبیاری قطره‌ای بهترین روش آبیاری است یا نه خواهیم پرداخت. در ادامه با ایده آل مگ همراه باشید.

عوامل تاثیر گذار بر میزان آب مورد نیاز درختان

عوامل متعددی می‌توانند بر روی میزان آبی که باید به پای درختان بریزید، تاثیر گذار باشند. به عنوان مثال هرچه سن درخت کمتر باشد، چون ریشه ضعیف‌تر است؛ میزان آب مورد نیاز درخت بیشتر است. یا در فصول گرم سال، درخت آب بیشتری می‌خواهد. بعضی از انواع خاک‌ها، آب را در خود نگه می‌دارند؛ پس آب کمتری نیاز دارند.

نوع درخت و قطر تنه آن نیز یکی از عوامل تعیین کننده در میزان آبیاری است. درختانی که قطر کمتری دارند آب کمتر و درختانی که قطر بیشتری دارند آب بیشتری نیز نیاز دارند.

برهمین اساس میزان آب مورد نیاز درخت بادام کمتر از مقدار آب مورد نياز درخت گردو و میزان آب مورد نیاز درخت مرکبات خواهد بود.

منابع آب مورد نیاز درختان شامل بارش برف و باران، منابع آب سطحی مثل رودخانه‌‌ها و آب‌های زیر زمینی مثل چاه و قنات هستند.

بررسی انواع روش‌های آبیاری 

روش های آبیاری را می‌توان به دو روش کلی آبیاری سطحی و آبیاری تحت فشار تقسیم کرد. هر کدام از این دو روش، خود دارای انواع مختلفی بوده، که بسته به نوع آب و هوا و میزان آبی که در دسترس است، استفاده می‌شوند.

آبیاری سطحی شامل آبیاری نواری، آبیاری کرتی، آبیاری جویچه‌ای است. آبیاری تحت فشار نیز شامل آبیاری بارانی و آبیاری قطره‌ای است. در ادامه به توضیح انواع روش‌های آبیاری نام برده خواهیم پرداخت.

آبیاری نواری

آبیاری نواری در ایران، به علت اینکه از نظر آب و هوایی جز مناطق خشک جهان محسوب می‌شود و همینطور به علت بارش کم و پراکنده، خشکسالی چند سال اخیر و پایین رفتن سطح آب سفره‌های زیرزمینی، بسیار کارآمد و مفید است. آبیاری نواری نوعی آبیاری قطره‌ای محسوب می‌شود که معروف به آبیاری تیپ است.

سیستم آبیاری تیپ نوعی آبیاری قطره‌ای است. نوار تیپ از جنس لوله پلی‌اتیلن است اما برخلاف لوله پلی‌اتیلن ، نرم و انعطاف‌پذیر می‌باشد که به دو صورت درزدار و پلاک‌دار تولید و به بازار عرضه می گردد. نوار تیپ درزدار بدون قطره‌چکان است اما نوار تیپ پلاک‌دار دارای قطره‌چکان می‌باشد.

آبیاری کرتی

آبیاری کرتی یا غرقابی (Flooding Irrigation) از دیرباز در بین کشاورزان رواج فراوانی داشته است. این روش نیاز به آماده‌سازی زمین قبل از شروع به کاشت محصول داشته و باید کرت‌بندی شود.

برای این منظور زمین کشاورزی را در ابتدای کار به قطعات با ابعاد مختلف و به شکل مربع یا مربع‌مستطیل تراز شده، تقسیم می‌کنند و برای جداسازی آن‌ها و مرزبندی، دورتادور هر قسمت را دیوارهای کوتاه خاکی می‌چینند.

به هر یک از قطعات ساخته‌شده به این روش کرت می‌گویند. در بین کرت‌ها آب جریان می‌یابد و گیاهان و درختان آبیاری می‌شوند.

آبيارى جويچه‌اى

آبيارى جويچه‌اى (رديفی) رايج‌ترين شيوه براى آبيارى محصولات زراعى رديفى است. در اين شيوه آب روى تمام سطح خاک جريان نمى‌يابد، بلکه درون جويچه‌هاى باريک به نام فارو، که بين دو رديف گياه کاشته شده قرار گرفته‌اند، محدود مى‌شود.

براى اجراى آبيارى خوب و مناسب شکل شيارها حائز اهميت هستند. شيارها معمولاً به شکل V هستند، عرض آنها بين ۲۵ تا ۴۰ ميلى‌متر و عمق‌شان بين ۱۵ تا ۳۰ سانتى‌متر است. ولى اين ارقام با توجه به مقدار جريان، نوع خاک و نوع محصول متغير است.

آبیاری بارانی

ساختمان آبپاش‌ها طوری است که هنگامی که آب با فشار از آن خارج می‌شود به صورت قطرات ریز و درشت درآمده و مشابه باران در سطح مزرعه ریخته می‌شود. به همین دلیل این سیستم آبیاری به روش بارانی نامیده می‌شود.

در این روش آب با سرعتی مساوی یا کمتر از نفوذ پذیری خاک، به صورت باران بر سطح زمین پخش می‌شود تا خاک فرصت نفوذ پیدا کند. چنانچه شدت بارش بیش از سرعت نفوذ باشد در سطح مزرعه روان‌آب ایجاد شده و راندمان آبیاری کم خواهد شد.

به طور کلی آبیاری به روش بارانی را در اغلب شرایط مانند مناطق شیبدار، خاک‌های سبک، سنگین و شرایطی که آبیاری به طریق سطحی امکان پذیر نیست، می‌توان اجرا نمود.

آبیاری قطره ای

در ادامه به شرح و بررسی یکی از انواع روش های آبیاری یعنی آبیاری قطره‌ای خواهیم پرداخت.

هر آنچه باید درباره آبیاری قطره‌ای بدانید.

همانطور که اشاره شد آبیاری قطره‌ای از روش‌های آبیاری تحت فشار محسوب می‌شود. در این نوع آبیاری، آبی که گیاه به آن نیاز دارد، به وسیله لوله تا محل قرار گرفتن گیاه انتقال می‌یابد و به صورت مستقیم در اختیار آن قرار می‌گیرد.

به عبارت دیگر به کلیه روش‌هایی که در آن‌ها آب به حالت بسیار اندک و به تدریج در کنار گیاه سرریز می‌شود، آبیاری قطره‌ای گفته می‌شود.

مزایای آبیاری قطره‌ای

یك نكته مهم در آبیاری باغات، حفظ رطوبت خاک در بـالای نقطه پژمردگی است. در صورت نزول میزان رطوبت به نقطه پژمردگی، ولو به مدت كم و بروز تنش آبی، حتی آبیاری‌های سریع و كافی در ادامه رشد گیاه، قادر به از بین بردن اثرات منفی و نامطلوب تنش قبلی نخواهد بود. تعیین میزان رطوبت خاک معمولا در عمق ریشه به صورت عینی و تجربی اندازه‌گیری می‌شود.

سوال: آیا سیستم آبیاری قطره‌ای را می‌توان در زمینی پیاده كرد كه قبلا درخت‌کاری شده و یا باید درخت‌كاری همراه بـا نصب سیستم آبیاری قطره‌ای صورت گیرد؟

پاسخ: اگر درختان چندین سـال قبل از نصب سیستم آبیاری قطره‌ای، کاشته شده‌اند و به روش دیگری آبیاری شده‌اند، گیاه در سال‌های اول دچار مشكل خواهد شد.

علت این اتفاق آن است که ریشه‌ها عادت به روش قبلی تامین آب دارند و جایگزین شدن سیستم آبیاری قطره‌ای باعث خواهد شد، قطره‌چکان‌ها نتوانند مشابه روش آبیاری قبلی عمل کنند و گیاه دچار مشکل شود.

بنابراین بهتر است آبیاری قبلی نیز تا هماهنگ شدن ریشه‌ها با سیستم جدید، که تقریبا 3 یا 4 سال طول می‌کشد، به صورت نزولی انجام شود.

آبیاری قطره‌ای درختان میوه

درختان میـوه در مناطق نیمه خشک بـه تامین آب در دوره‌های خشک فصـل رویش، زمانی که هیچگونه بارندگی وجود ندارد، بسیار حساس هستند. آبیاری قطره‌ای مطلوب‌ترین روش تامین آب لازم این درختان در این شرایط است. از طرف دیگر، عمر تجهیزات آبیاری قطره‌ای تقریبا با عمر اقتصادی باغ‌ها مساوی است.

نیاز آبی محصوالت مهم باغی در ارتباط با بارندگی، مقدار خالص آب موردنیاز و آبیاری قطره‌ای

آبیاری قطره‌ ای زیرسطحی

آبیاری قطره‌ای زیر سطحی تکنیکی از آبیاری قطره‌ای است که در آن، محل خروج آب، زیر سطح خاک قرار دارد. عمق مورد نظر برای جای‌گذاری لوله‌های آبیاری در این روش، به نوع محصول، جنس خاک و نوع برداشت محصول بستگی دارد.

آبیاری زیر سطحی درختان، یکی از روش‌های جدید کاهش تبخیر از خاک است. با این روش آبیاری می‌توان به کاهش تبخیر و جلوگیری از رشد علف‌های هرز و از همه مهم‌تر، جلوگیری از شیوع بیماری‌های طوقه کمک زیادی کرد.

از معایب آبیاری قطره‌ای زیر سطحی نیز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• در این روش حرکت ریشه به سمت آب، موجب تجمع ریشه در اطراف قطره چکان‌ها و نفوذ به داخل آنها خواهد شد. این امر سبب مسدود شدن لوله‌ها می‌گردد.
• احتمال ورود ذرات خاک به داخل لوله‌ها و در نهایت گرفتگی قطره چکان‌ها می‌شود.
• برطرف کردن مشکلات به وجود آمده برای لوله‌ها هزینه‌بر خواهد بود.

مقدار آب مورد نیاز درخت در آبیاری قطره ای

تعادل در همه جنبه های زندگی مهم است. حتی در مراقبت از درختان! آبیاری به مقدار مناسب، برای استحکام و سلامت درختان ضروری است. آبیاری زیاد یا کم هر دو می‌تواند مضر باشد.

اگر برگ‌ها در قسمت لبه‌ها قهوه‌ای، آویزان یا پژمرده شده‌اند، به این معنی است که آب کافی به درخت شما نمی‌رسد. از طرف دیگر، برگ‌های سبز که به راحتی می‌شکنند، می‌تواند به معنی آبیاری بیش از حد باشد.

امروزه تجهیزات لازم برای آبیاری قطره‌ای به صورت آماده در دسترس است. اما شما می‌توانید با استفاده از وسایل دورریز یک سیستم آبیاری قطره ای با بطری بسازید!

منظور از منطقه ریشه، منطقه‌ای است که ریشه‌های تغذیه‌کننده گیاه در آن متمرکز شده است. اگر در هر بار آبیاری ناحیه ریشه را کاملا مرطوب کنید، گیاهان شما سالم‌تر خواهند بود.

نکاتی در رابطه با عمق آب در آبیاری قطره‌ای

• گیاهان کوچک مانند پوشش‌های زیر زمینی‌، کاکتوس‌ها و گیاهان یک ساله را تا عمق ۱ فوت‌ (حدودا ۳۰ سانتی‌متر) آبیاری کنید. (چمن ها باید تا عمق ۲۵ سانتی‌متر آبیاری شوند)
• گیاهان متوسط مانند درختچه ها را تا عمق ۲ فوت (حدودا ۶۰ سانتی‌متر) آبیاری کنید.
• گیاهان بزرگ مانند درختان را تا عمق ۳ فوت (حدودا ۹۰ سانتی‌متر) آبیاری کنید.

اندازه گیری مقدار آبیاری 

یک روش خوب برای آزمایش عمق آبیاری، استفاده از یک میله است. یک قطعه میلگرد تیز شده یا یک پیچ گوشتی بلند مناسب خواهد بود.

حدود یک ساعت پس از آبیاری، یک میله را به داخل خاک فشار دهید. اگر خاک مرطوب باشد میله به راحتی در خاک سر می‌خورد اما عبور از خاک خشک دشوار یا غیرممکن است.

در آبیاری قطره ای چقدر آب مصرف می‌شود؟

اکنون که ایده‌ای از میزان آب مورد نیاز گیاهان دریافت کرده اید، باید بدانید که سیستم آبیاری شما چه مقدار آب مصرف می‌کند. قطره چکان‌ها به طور معمول در اطراف درختان و بوته‌ها استفاده می‌شوند و اندازه آنها با گالن یا لیتر بر ساعت است.

آیا آبیاری قطره‌ای بهترین روش آبیاری درخت است؟

سیستم‌های آبیاری قطره‌ای بهترین و به صرفه‌ترین روش برای آبیاری و سلامت گیاهان و درختان است.

همچنین سازگار با محیط زیست هستند زیرا در کل آب کمی مصرف می‌شود و میزان صرفه جویی آب در آبیاری قطره ای مناسب است.

سخن آخر

در این مقاله سعی کردیم انواع روش های مهم آبیاری را بیان کرده و سپس یکی از روش‌های مهم و پراستفاده از آن یعنی آبیاری قطره ای را بررسی کنیم.

در صورتی‌که نظری یا سوالی راجع به موارد مطرح شده در مقاله دارید، لطفا آن را در قسمت نظرات با ما در میان بگذارید.