بهترین درمان برای اوتیسم چیست؟
درمان اوتیسم بر کنترل علائم متمرکز است، چون راه حل قطعی برای بهبود این اختلال وجود ندارد. برای اکثر خانوادهها، انتخاب بهترین روش درمان مستلزم آزمون و خطا است و تصمیمگیری نهایی به عوامل مختلفی مانند در دسترس بودن دارو، هزینه، تواناییها، چالشها و علایق فرد مبتلا به اوتیسم بستگی دارد.
به طور کلی، افراد مبتلا به اوتیسم از درمانهایی که مبتنی بر تحقیقات هستند، اهداف و نقاط عطف روشنی دارند و توسط درمانگران باتجربه ارائه میشوند، بیشترین بهره را میبرند.
مقاله امروز ایده آل مگ به بررسی راههای درمان اوتیسم اختصاص دارد. اگر میخواهید در این زمینه اطلاعات بیشتری کسب کنید، تا انتهای این مطلب همراه ما بمانید.
درمان شناختی رفتاری
درمان شناختی رفتاری (CBT) نوعی گفتگو درمانی است که میتواند در کمک به کودکان و بزرگسالان مبتلا به اوتیسم موثر باشد.
در طول جلسات CBT، بیماران به ارتباط بین احساسات، افکار و رفتارها پی میبرند که این امر به شناسایی و تغییر افکار و احساساتی که باعث رفتارهای منفی میشوند، کمک میکند.
تحقیقات نشان دادهاند که این رویکرد درمانی برای افراد مبتلا به بعضی از انواع اوتیسم مفید بوده و به آنها در مدیریت اضطراب، شناسایی احساسات دیگران و کنار آمدن با موقعیتهای اجتماعی کمک میکند؛ همچنین ممکن است در پرداختن به مشکلات خواب مفید باشد، اگرچه به تحقیقات بیشتری در این زمینه نیاز است.
آموزش مهارتهای اجتماعی
برای بعضی از مبتلایان به اوتیسم تعامل با دیگران بسیار دشوار است که این امر میتواند در طول زمان به چالشهای زیادی منجر شود. آموزش مهارتهای اجتماعی (SST) به افراد مبتلا به اوتیسم، به ویژه کودکان اوتیستیک، در توسعه مهارتهای اجتماعی کمک میکند.
فردی که تحت این آموزشها قرار میگیرد، مهارتهای اجتماعی اولیه، از جمله نحوه ادامه دادن مکالمه، درک شوخطبعی و خواندن نشانههای احساسی دیگران را میآموزد. یادگیری مهارتهای اجتماعی مناسب به کودک در برقراری ارتباط، پیدا کردن دوست و ایجاد یک حلقه اجتماعی سالم کمک میکند.
تحلیل رفتار کاربردی
تحلیل رفتار کاربردی (ABA) و درمانهای مرتبط با آن معمولا یک «استاندارد طلایی» برای درمان اوتیسم در نظر گرفته میشوند. این نوع درمانها از پاداش برای تقویت رفتارهای مثبت و آموزش مهارتهای جدید استفاده میکنند.
اهداف درمان مبتنی بر فرد است. ABA مهارتها و رفتارهایی را که برای موفقیت در مدرسه یا محیط کار بسیار مهم هستند، به فرد اوتیستیک آموزش میدهد.
مطالعات نشان دادهاند که کودکانی که ABA زودهنگام و فشرده دریافت میکنند میتوانند دستاوردهای بزرگ و پایداری داشته باشند.
انواع مختلف ABA عبارتند از:
- آموزش آزمایشی گسسته (DTT): این تکنیک یک رفتار مطلوب را به سادهترین مراحل تقسیم میکند.
- مداخله رفتاری فشرده اولیه (EIBI): این شکل از ABA برای کودکان خردسال زیر پنج سال طراحی شده است.
- درمان پاسخ محور (PRT): در این روش، روی زمینههای مهم رشد کودک، مانند خودمدیریتی و مسئولیتپذیری در موقعیتهای اجتماعی تمرکز میشود.
- مداخله رفتار کلامی (VBI): هدف از این تکنیک بهبود مهارتهای کلامی کودک است.
درمان یکپارچگی حسی
افراد مبتلا به اوتیسم دچار بیش حسی هستند، یعنی به دلیل داشتن سیستمهای حسی غیرعادی نسبت به محیط پیرامون خود بسیار حساس هستند و گاهی اوقات به طور غیرعادی تحت تاثیر ورودیهای حسی قرار میگیرند.
اگر کودک شما به طیف وسیعی از محرکها مانند نور، صدا و لمس حساس باشد، درمان یکپارچگی حسی به او در کنار آمدن با این اطلاعات حسی کمک میکند. معمولا این تکنیک مبتنی بر بازی است و توسط کاردرمانگر انجام میشود.
گفتار درمانی
افراد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم در برقراری ارتباط کلامی و غیرکلامی دچار مشکلات اساسی میشوند؛ همچنین ممکن است تعامل اجتماعی برای آنها بسیار سخت باشد؛ به همین دلیل، گفتار درمانی بخش اصلی درمان اوتیسم به شمار میرود.
گفتاردرمانگران به افرادی که دیرتر از حالت معمول شروع به صحبت کردن میکنند، کلمات را یاد میدهند و به کودکانی که عملکرد بالاتری دارند کمک میکنند که سوال بپرسند و به سوالات پاسخ بدهند یا از زبان بدن استفاده کنند؛ همچنین برای کودکان باهوشتر، نحوه تشخیص جوک، کنایه و شوخی را توضیح میدهند.
اگر شخص به اوتیسم غیرکلامی مبتلا باشد یا در گفتار مشکل اساسی داشته باشد، گفتاردرمانگر گزینههای دیگری را برای گفتار معرفی میکند، از جمله:
- نشانهگذاری یا تایپ کردن
- استفاده از تصاویر به جای کلمات برای اینکه کودک برقراری ارتباط را بیاموزد
- بهبود گفتار با ماساژ یا ورزش لبها و عضلات صورت
- همآوایی با آهنگهای خاص
گفتار درمانی توانایی افراد مبتلا به اوتیسم را برای برقراری ارتباط افزایش میدهد و به بهبود عملکرد آنها در زندگی روزمره کمک میکند. با گفتار درمانی فرد مبتلا به اوتیسم میتواند:
- کلمات را به خوبی بیان کند.
- ارتباط کلامی و غیرکلامی برقرار کند.
- ارتباط کلامی و غیرکلامی و منظور دیگران را در محیطهای مختلف درک کند.
- ارتباط را بدون درخواست دیگران شروع کند.
- زمان و مکان مناسب برای برقراری ارتباط را بداند. برای مثال، بداند که چه زمانی باید «صبح بخیر» بگوید.
- تبادل نظر را بیاموزد.
- از برقراری ارتباط و بازی با دیگران لذت ببرد.
- خودکنترلی را یاد بگیرد.
بهترین زمان شروع گفتار درمانی
هر چقدر گفتار درمانی زودتر شروع شود، بهتر است؛ چون درمان زودهنگام میتواند تاثیر بیشتری داشته باشد.
معمولا اختلال طیف اوتیسم قبل از سه سالگی مشخص میشود و از 18 ماهگی میتوان به تاخیر زبانی پی برد. در بعضی موارد، اوتیسم در 10 تا 12 ماهگی قابل تشخیص است.
کار درمانی
کاردرمانگران به عنوان بخشی از تیم درمان اوتیسم که متشکل از والدین، معلمان و سایر متخصصان است، کار میکنند. آنها در تعیین اهداف خاص برای فرد مبتلا به اوتیسم نقش دارند. این اهداف اغلب شامل تعاملات اجتماعی، رفتار و عملکرد تحصیلی میشوند.
درمانگر کودکان را زیر نظر میگیرد تا ببیند که آیا میتوانند متناسب با سن خود وظایفی را که از آنها انتظار میرود انجام دهند یا خیر. برای مثال، آیا میتوانند لباس بپوشند یا بازی کنند.
گاهی اوقات، درمانگر در طول روز از کودک فیلمبرداری میکند تا ببیند چگونه با افراد و محیط پیرامون خود ارتباط برقرار میکند. این کار به درمانگر کمک میکند که نوع مراقبت مورد نیاز کودک را تعیین کند. درمانگر به دقت موارد زیر را ارزیابی میکند:
- دامنه توجه و استقامت
- مهارتهای بازی
- پاسخ به لمس یا سایر محرکها
- مهارت های حرکتی مانند پوسچر (حالت بدن) و تعادل
- پرخاشگری یا سایر رفتارها
- تعامل بین کودک و والدین
بعد از جمعآوری اطلاعات، کاردرمانگر میتواند یک برنامه برای کودک شما تهیه کند. هیچ برنامه درمانی ایده آل واحدی وجود ندارد، اما مشخص شده است که مراقبتهای اولیه، ساختاریافته و فردی بهترین نتیجه را به دنبال دارند. کار درمانی ممکن است استراتژیهای مختلف را با هم ترکیب کند، از جمله:
- فعالیتهای فیزیکی، مانند بستن مهرهها یا چیدن پازل برای کمک به کودک در ایجاد هماهنگی و آگاهی از بدن
- انجام فعالیتهایی برای کمک به برقراری ارتباط و تعامل
- فعالیتهای رشد مانند مسواک زدن و شانه کردن موها
فواید کار درمانی
هدف کار درمانی بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به اوتیسم در خانه و مدرسه است. کاردرمانگر به معرفی، حفظ و بهبود مهارتها کمک میکند تا این افراد بتوانند تا حد امکان مستقل زندگی کنند.
کار درمانی در تقویت مهارتهای زیر موثر است:
- مهارتهای مربوط به زندگی روزمره مانند استفاده از سرویس بهداشتی، لباس پوشیدن و مسواک زدن
- مهارتهای حرکتی ظریف که برای نگه داشتن اشیا در دست هنگام نوشتن یا قیچی کردن لازم هستند
- مهارتهای حرکتی درشت که برای راه رفتن، بالا رفتن از پلهها یا دوچرخهسواری استفاده میشوند
- مهارتهای مربوط به نشستن و پوسچر بدن یا مهارتهای ادراکی مانند بیان تفاوت رنگها، شکلها و اندازهها
- آگاهی از بدن خود و ارتباط آن با دیگران
- مهارتهای بصری برای خواندن و نوشتن
- بازی کردن، کمک کردن به خود، حل مسئله و مهارتهای اجتماعی
با کار روی این مهارتها، کودک مبتلا به اوتیسم میتواند:
- روابط خود را با کودکان و بزرگسالان توسعه دهد.
- نحوه تمرکز روی کارها را یاد بگیرد.
- احساسات خود را به روشهای مناسبتری بیان کند.
- با سایر کودکان بازی کند.
- خودتنظیمی را بیاموزد.
دارو درمانی
هیچ دارویی نمیتواند نشانههای اصلی اختلال طیف اوتیسم را بهبود ببخشد، اما بعضی از آنها به کنترل علائم کمک میکنند. بسیاری از مبتلایان به اوتیسم از داروهایی استفاده میکنند که اضطراب را کاهش میدهند، تمرکز را افزایش میدهند یا پرخاشگری را به حداقل میرسانند.
این داروها که عموما توسط پزشکان تجویز میشوند، میتوانند یک ابزار مقرون به صرفه برای مدیریت علائم اوتیسم باشند. در بعضی موارد مصرف دارو ضروری نیست، اما اگر استفاده از آن مفید باشد، میتواند به ایجاد تغییرات مثبت در افراد مبتلا به طیف اوتیسم کمک کند.
داروهای مورد استفاده برای کنترل اوتیسم به چند دسته اصلی تقسیم میشوند:
- داروهای ضدروانپریشی مثل ریسپریدون و آریپیپرازول برای درمان پرخاشگری و مشکلات رفتاری کودکان و بزرگسالان
- داروهای ضدافسردگی برای درمان اختلال وسواس فکری-عملی، افسردگی و اضطراب
- محرکها مثل متیل فنیدات (ریتالین) برای درمان بیشفعالی و کمتوجهی
- داروهای ضدتشنج برای آن دسته از بیمارانی که علاوه بر اوتیسم به صرع مبتلا هستند
تغذیه
به دلایل مختلف، کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم ممکن است مواد مغذی مورد نیاز برای رشد و تکامل را دریافت نکنند. بعضی از این کودکان فقط غذاهای خاصی را میخورند یا به امید کاهش علائم اوتیسم از یک رژیم غذایی محدود پیروی میکنند.
تحقیقات نشان دادهاند که کودکان مبتلا به اوتیسم نسبت به سایر همسالان خود استخوانهای نازکتری دارند و محدود کردن دسترسی به غذاهای استخوانساز مانند لبنیات میتواند رشد استخوانها را سختتر کند.
همچنین بعضی از این افراد از مشکلات گوارشی مانند یبوست، درد شکم یا استفراغ رنج میبرند. به نظر میرسد که مبتلایان به اوتیسم بیش از سایرین به مشکلات گوارشی مبتلا میشوند، البته تحقیقات درباره این موضوع همچنان در حال انجام است.
والدین و مراقبان کودک باید برای طراحی یک برنامه غذایی مناسب به متخصص تغذیه مراجعه کنند، به خصوص اگر کودک از یک رژیم غذایی محدود پیروی میکند.
بسیاری از کودکان مبتلا به اوتیسم رژیم غذایی بدون گلوتن یا بدون کازئین دارند. گلوتن و کازئین پروتئینهایی هستند که به ترتیب در بعضی از غلات مانند گندم و لبنیات یافت میشوند. تحقیقات از اثربخشی این رژیمهای غذایی برای درمان افراد مبتلا به اوتیسم حمایت نمیکنند.
کلام پایانی
قبل از شروع درمان اوتیسم باید با تحقیق مطمئن شوید که رویکرد انتخابی شما مبتنی بر واقعیت است، اثربخشی و بیخطر بودن آن در تحقیقات ثابت شده است و توسط درمانگران یا متخصصان باتجربه ارائه میشود.
اگر برای انتخاب درمان مناسب مردد هستید، با یک متخصص اطفال یا درمانگر شناخته شده و مورد اعتماد مشورت کنید. اگر صرفا با تکیه بر نظرات دیگران دست به انتخاب بزنید، ممکن است گرفتار عواقب جبرانناپذیری شوید.
در متن حاضر سعی کردیم شما را با رایجترین روشهای درمان اوتیسم آشنا کنیم. اگر در این مورد ابهام یا سوالی دارید، میتوانید آن را با ما در میان بگذارید.
سوالات متداول
مهمترین اهداف عبارتند از: بهبود مهارتهای ارتباطی، درک نشانههای غیرکلامی، خودکنترلی، افزایش انعطافپذیری و کاهش اضطراب.
بعضی افراد بر این باورند که اوتیسم از مسمومیت با فلزات سنگین ناشی میشود و به همین دلیل از شلات درمانی (استفاده از دارو برای حذف فلزات سنگین از بدن) برای بهبود آن استفاده میکنند. شلات درمانی نه تنها برای بهبود علائم اوتیسم بیفایده است، بلکه در صورت استفاده نامناسب میتواند خطرناک باشد.
درمان شناختی رفتاری، کار درمانی و دارو درمانی از جمله روشهایی هستند که میتوان از آنها در دوران بزرگسالی برای کنترل علائم اوتیسم استفاده کرد.