اوتیسم چیست؟ علایم و درمان ؛ آیا تا آخر عمر باقی می‌ماند؟
اوتیسم (اتیسم، درخودماندگی) یک اختلال عصبی است که معمولا در دوران کودکی آشکار می‌شود. افراد مبتلا به این بیماری اغلب در برقرار کردن ارتباط و تعامل اجتماعی مشکل دارند و دارای الگوهای رفتاری محدود هستند، یعنی رفتارهای‌شان تکراری است. این اختلال همچنین بر توانایی صحبت کردن، تفکر انتزاعی (فهمیدن معنی پشت اصطلاحات و کنایه‌ها) و توجه متمرکز نیز تأثیر منفی می‌گذارد. هرچند که علت بروز اوتیسم نامعلوم است، اما احتمالا به عوامل ژنتیکی و زیست‌محیطی مربوط است. اوتیسم به طور معمول تا پایان عمر باقی می‌ماند، اما با توجه به مداخله‌های شایع در زمینه آموزش و پشتیبانی، افراد مبتلا به اوتیسم می‌توانند زندگی مستقل و معناداری داشته باشند.
اوتیسم نوعی بیماری قابل توسعه است. در واقع، می‌تواند در خاموشی پیشروی کرده و در صورت عدم تشخیص به موقع، فرد را هر روز بیش از قبل درگیر کند. اوتیسم ممکن است در بزرگسالان نیز شناسایی شود. در گذشته، اوتیسم به عنوان یک اختلال کودکانه شناخته می‌شد، اما اکنون می‌دانیم که افراد اوتیسمی تا بزرگسالی و آخر عمر با این عارضه درگیر می‌مانند.
از آنجا که تمامی مطالعات انجام شده به اهمیت تشخیص به موقع اوتیسم تاکید کرده‌اند، در صورت تشخیص به موقع و دریافت کمک از متخصصین می‌توان تا میزان زیادی از عوارض اوتیسم کم کرد.
نشانه‌ها و علائم اوتیسم
شناخت نشانه‌های اوتیسم در کودکان، هرچه سریع‌تر صورت بگیرد بهتر است. با دانستن این حقیقت که کودک درگیر با چنین اختلالی می‌تواند چه ضربات سنگینی را در زندگی خود تجربه کند، در صورتی که بتوان هرچه سریع‌تر این بیماری را تشخیص داد شانس کمک کردن به فرد نیز افزایش پیدا خواهد کرد. در ادامه برخی از نشانه‌های اوتیسم را مرور می‌کنیم:
نشانه‌های اوتیسم در رابطه با تعاملات اجتماعی
- اهمیت ندادن به حضور افراد
- عدم برقراری تماس چشمی یا ادامه ندادن به تماس چشمی به شکلی که در کمترین زمان ممکن ارتباط چشمی را قطع می‌کند.
- عدم تشخیص علایم احساسی و معنای پشت آنها. برای نمونه، معنای لبخند و ارتباطی که لبخند با خوشحال بودن فرد مقابل دارد را درک نمی‌کند.
نشانه‌های اوتیسم و مشکلات زبانی
- شروع به صحبت کردن در سنین بالا و با تاخیر زیاد
- ناتوانی در استفاده از زبان بدن و نشان دادن ژست‌های رفتاری مختلف
- ناتوانی در استفاده از زبان و اشاره‌های اجتماعی در موقعیت‌های اجتماعی و شبه‌اجتماعی؛ یعنی معنی کنایه و مفهوم زیرین جملات و رفتارها را درک نمی‌کند و فقط معنای ظاهری آنها را درک می‌کند.
نشانه‌های اوتیسم در الگوهای رفتاری
- الگوهای رفتاری بسیار فرد دارد.
- تکراری بودن تمامی حرکات و اعمال و انجام یک حرکت برای دفعات بسیار زیاد (از قبیل قرار دادن اشیاء در یک موقعیت خاص و اصرار به حفظ آن شرایط برای دفعات زیاد).
- بروز علاقه و تمرکز بسیار شدید بر یک موضوع یا حتی نوعی شیء خاص (مانند یک علم خاص یا یک تابلوی خاص و…).
- مقاومت بسیار بالا در برابر هر نوع تغییری در روال زندگی روزانه؛ در صورت بهم ریختن روتین روزانه شدیدا آسیب‌پذیر می‌شوند.
نشانه‌های اوتیسم در تحریکات جسمی و حسی
- ممکن است هیچ نوع درد و یا سوزشی را در سطح پوست و بدن خود حس نکنند و یا نسبت به آن واکنشی نشان ندهند.
- حساسیت بسیار شدید در برابر نور زیاد و صدای بلند
- علاقه شدید به چرخاندن اشیای خاص و یا بازی و دست‌کاری کردن چیزی برای مدت زمان بسیار طولانی
نشانه‌های اوتیسم در زمینه مهارت‌های حرکتی و جسمی
- یکی از نشانه‌های بارز در کودکان مبتلا به اوتیسم، تاخیر طولانی در یادگیری راه رفتن و یا استفاده کردن از ابزارهای گوناگون است.
- عدم توانایی در کنترل حرکات بدن
- عدم تعادل و پایداری در حین حرکت
- مشکلات در هماهنگی دست و چشم
3 سطح اوتیسم
اوتیسم به سه سطح مختلف تقسیم می‌شود که عبارتند از:
- سطح سبک اوتیسم: در این سطح، فرد مبتلا به اوتیسم تعامل اجتماعی نسبتا خوبی دارد و مشکلات ارتباطی و اجتماعی او کمتر به چشم می‌خورد. علاوه بر این، فرد ممکن است به مشکلاتی مانند تکراری بودن برخی رفتارها و ناتوانی در فهم و استفاده از زبان بدن دچار باشد.
- سطح متوسط اوتیسم: در این سطح، مشکلات ارتباطی و اجتماعی فرد بیشتر دیده می‌شود. بیمار ممکن است دچار مشکلات در برقراری ارتباط چشمی، فهم و استفاده از زبان بدنی و تفهیم عواطف دیگران باشد. همچنین، ممکن است رفتارهای تکراری و خودمحور را نشان دهد.
- سطح شدید اوتیسم: در این سطح، مشکلات ارتباطی و اجتماعی فرد بسیار قابل مشاهده است. فرد تقریبا توانایی برقراری ارتباط چشمی و استفاده از زبان بدنی را ندارد و به طور کلی، از تعاملات اجتماعی کمتری برخوردار است.
نحوه تشخیص اوتیسم
تشخیص اوتیسم معمولا توسط تیم تخصصی پزشکان، روانشناسان و متخصصان کودک صورت می‌گیرد. نحوه تشخیص این نوع بیماری عموما شامل مراحل زیر است:
- ارزیابی اولیه: در این مرحله، متخصصین با خانواده صحبت می‌کنند و اطلاعاتی درباره علایم مشاهده شده و سایر مشکلات مربوط به رفتار و تعامل اجتماعی فرد به دست می‌آورند.
- ارزیابی توسط متخصصان: این مرحله شامل ارزیابی توسعه شناختی، زبانی، ارتباطی، رفتاری و حسی فرد است. این ارزیابی ممکن است شامل استفاده از پرسش‌نامه‌ها، مصاحبه با خانواده، مشاهده مستقیم فرد و انجام آزمون‌های تخصصی باشد.
- تشخیص و تعیین سطح نیازها: بر اساس نتایج ارزیابی، تیم پزشکی تشخیص می‌دهد که آیا فرد مبتلا به اوتیسم است یا خیر. همچنین، سطح نیازها و علایم اوتیسم نیز تعیین می‌شود.
- تشخیص نهایی: بر اساس تمامی اطلاعات جمع‌آوری شده و ارزیابی‌های انجام شده، تشخیص نهایی اوتیسم توسط تیم متخصص قطعی می‌شود.
تشخیص اوتیسم نیاز به ارزیابی دقیق و جامع دارد و باید توسط تیم پزشکی انجام شود. برای تشخیص صحیح و برنامه‌ریزی درمانی مناسب، مهم است که خانواده و فرد مورد ارزیابی با تیم تخصصی همکاری کنند و اطلاعات کاملی را در اختیار متخصصان قرار دهند.
نکته بسیار مهم در رابطه با اوتیسم
اختلال نورولوژیکی اوتیسم، یک نوع بیماری دارای طیف‌های متفاوت است. طیفی بودن اوتیسم به این معناست که می‌تواند میزان و شدت‌های مختلفی را در اشخاص مختلف از خود نشان دهد.
علت ابتلا به بیماری اوتیسم
با تمام مطالعاتی که تاکنون در رابطه با ریشه‌یابی اوتیسم توسط دانشمندان و متخصصین در سطح جهان صورت گرفته، همچنان علت دقیق درگیری و بروز این مشکل، مجهول و نامشخص است. اما در صورتی که از متخصصین این رشته در رابطه با علل شکل‌گیری این بیماری سوال کنید، آنها از فرضیه‌های بسیاری که در این رابطه وجود دارد، برای‌تان خواهند گفت.
از فرضیه‌های مهم و مطرح در رابطه با ایجاد اوتیسم می‌توانیم به چند نمونه زیر اشاره کنیم:
- تاثیر عوامل ژنتیکی در بروز بیماری اوتیسم
- تاثیرات محیطی در ایجاد اوتیسم و درگیری کودکان با این اختلال
- دلایل مختلف مغزی که می‌توانند بر شکل‌گیری این بیماری تاثیرگذار باشند.
آیا اوتیسم درمان دارد؟
اوتیسم یک اختلال نوروتایپی است که در حال حاضر درمان کاملی برای آن وجود ندارد. با این حال، تدابیر و درمان‌هایی وجود دارد که می‌تواند به کاهش علایم و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به اوتیسم کمک کند. به طور کلی، درمان اوتیسم به صورت چند راهکار می‌تواند انجام شود:
ترکیب درمان‌های رفتاری: این شامل درمان‌های مبتنی بر رفتار مانند تحلیل رفتاری و آموزش رفتاری می‌شود. این درمان‌ها به کمک تغییر رفتارهای نامطلوب و آموزش رفتارهای مورد نیاز به فرد کمک می‌کند.
درمان‌های تکنولوژیک: استفاده از فناوری‌هایی مانند نرم‌افزارهای آموزشی و ابزارهای مجازی می‌تواند در بهبود توانایی‌های ارتباطی و آموزشی فرد مبتلا به اوتیسم مفید باشد.
درمان‌های پزشکی: برخی داروها ممکن است برای کنترل برخی علایم اوتیسم مورد استفاده قرار بگیرند. با این حال، هیچ دارویی وجود ندارد که بتواند اوتیسم را به طور کامل درمان کند. همچنین، نیاز به پشتیبانی و کمک متخصصان در ارائه خدمات تخصصی مانند توانبخشی شناختی، گفتار درمانی و شناخت درمانی نیز برای فرد بیمار مهم است.
در هر صورت، مهم است که برای درمان اوتیسم به متخصصان حرفه‌ای مراجعه کنید تا برنامه درمانی مناسب برای شما یا عزیزانتان تعیین شود.
سخن آخر
اوتیسم یک اختلال مزمن است که تأثیر عمیقی بر رفتار و تعامل اجتماعی فرد دارد. افراد مبتلا به اوتیسم معمولا با مشکلاتی همچون ناتوانی درک عواطف دیگران، تعامل اجتماعی و رفتارهای تکراری و خودمحور مواجه هستند. با وجود اینکه هیچ درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد، اما درمان‌های رفتاری و پزشکی تا حدودی می‌تواند به کاهش علایم و بهبود کیفیت زندگی فرد مبتلا به اوتیسم کمک کند.
در آخر باید گفت که افراد مبتلا به اوتیسم می‌توانند در جامعه حضور یافته، تحصیل کرده و دارای شغل باشند. اگر در سنین مناسب مداخله‌گری شود و از متخصصین زبده در این زمینه کمک گرفته شود، می‌توان قابلیت‌ها و قدرت‌های تعاملی انسانی و اجتماعی و رفتاری فرد مبتلا را تا میزان بسیار زیادی بالا برد.
