بهترین گیاهان دارویی برای درمان گیاهی کبد چرب

کبد دومین عضو بزرگ بدن شما است. این اندام مهم به پردازش مواد مغذی موجود در غذاها و نوشیدنی‌های مصرف شده کمک می‌کند و در تصفیه و دفع مواد مضر نقش دارد.

انباشته شدن چربی در کبد به بیماری کبد چرب منجر می‌شود که این روزها در بیشتر جوامع به خصوص خاورمیانه از شیوع بالایی برخوردار است. آمارها نشان می‌دهد که تقریبا 43 درصد ایرانی‌ها از کبد چرب غیرالکلی رنج می‌برند.

بسیاری از افراد مبتلا به کبد چرب تا زمانی که آسیب شدید کبدی رخ ندهد، علائم خاصی را تجربه نمی‌کنند. علائم کبد چرب در مراحل اولیه این بیماری، علائمی مثل خستگی و درد در سمت راست بالای شکم، غیراختصاصی هستند و در سایر بیماری‌ها هم دیده می‌شوند.

تغییر سبک زندگی درمان اصلی کبد چرب است که اگر در مراحل اولیه بیماری انجام شود، ممکن است بتواند آسیب ناشی از آن را بهبود ببخشد؛ علاوه بر این، گیاهان هم می‌توانند به درمان این بیماری کمک کنند.

مقاله امروز ایده آل مگ به درمان گیاهی کبد چرب اختصاص دارد. با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید.

کبد چرب چیست؟

کبد چرب زمانی رخ می‌دهد که مقدار زیادی چربی در کبد انباشته می‌شود و با ایجاد التهاب در کبد به آن آسیب می‌زند و اسکار (جای زخم) به وجود می‌آورد. در موارد شدید، این اسکار می‌تواند به نارسایی کبد منجر شود.

به طور کلی، دو نوع کبد چرب وجود دارد: غیرالکلی و الکلی.

بیماری کبد چرب غیرالکلی

بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) زمانی اتفاق می‌افتد که چربی در کبد افرادی که الکل نمی‌نوشند تجمع پیدا می‌کند.

اگر این بیماری باعث التهاب کبد نشود یا عارضه دیگری ایجاد نکند، به آن بیماری کبد چرب غیرالکلی ساده می‌گویند؛ اما اگر با التهاب کبد همراه باشد، به آن استئاتوهپاتیت غیرالکلی (NASH) گفته می‌شود.

در صورت درمان نشدن، NASH به فیبروز کبدی منجر می‌شود که در موارد شدید می‌تواند به سیروز و نارسایی کبد تبدیل شود.

بیماری کبد چرب الکلی

مصرف زیاد الکل به کبد آسیب می‌رساند و باعث بیماری کبد چرب الکلی (AFLD) می‌شود.

اگر التهاب یا عارضه دیگری وجود نداشته باشد، این بیماری به عنوان کبد چرب الکلی ساده شناخته می‌شود؛ اما اگر تجمع چربی در کبد باعث التهاب آن شود، به آن استئاتوهپاتیت الکلی (ASH) یا هپاتیت الکلی می‌گویند.

چنانچه ASH به موقع و به درستی درمان نشود، باعث فیبروز کبدی می‌شود که در موارد شدید (سیروز) می‌تواند به نارسایی کبد منجر شود.

عوارض کبد چرب کدامند؟

سیروز عارضه اصلی کبد چرب غیرالکلی و کبد چرب الکلی است که در مراحل پایانی بیماری رخ می‌دهد و با ایجاد اسکار در کبد همراه است.

سیروز در پاسخ به وجود التهاب در کبد اتفاق می‌افتد. وقتی کبد برای توقف التهاب تلاش می‌کند، در بخش‌هایی از آن اسکار ایجاد می‌شود که به آن فیبروز هم می‌گویند. با ادامه التهاب، فیبروز گسترش می‌یابد و با درگیر کردن بخش بزرگ‌تری از بافت کبد به سیروز تبدیل می‌شود. اگر این روند متوقف نشود، سیروز می‌تواند به مشکلات زیر منجر شود:

• تجمع مایع در شکم (آسیت)
• تورم وریدهای مری (واریس مری) که ممکن است پاره شوند و خونریزی کنند.
• گیجی، خواب‌آلودگی و اختلال تکلم (آنسفالوپاتی کبدی)
• سرطان کبد
• نارسایی کبد در مرحله پایانی بیماری (از کار افتادن کبد)

درمان گیاهی کبد چرب

درمان کبد چرب در طب سنتی با استفاده از گیاهان مختلفی انجام می‌شود که اثربخشی بعضی از آن‌ها از سوی تحقیقات ثابت شده است. در این بخش، به 10 گیاه دارویی مفید برای کبد چرب اشاره می‌کنیم.

خار مریم

یکی از رایج‌ترین مواردی که برای درمان گیاهی کبد چرب مورد استفاده قرار می‌گیرد، خار مریم (Milk thistle) است.

مواد فعال موجود در خار مریم گروهی از ترکیبات گیاهی هستند که در مجموع به عنوان سیلیمارین شناخته می‌شوند. سیلیمارین استخراخ شده از این گیاه خواص آنتی‌ اکسیدانی، ضدویروسی و ضدالتهابی دارد.

در طب سنتی، از خار مریم برای درمان اختلالات کبد و کیسه صفرا، افزایش تولید شیر مادران، پیشگیری و درمان سرطان و حتی محافظت از کبد در برابر الکل و سایر سموم محیطی استفاده می‌شود.

به نظر می‌رسد که سیلیمارین دارای اثرات آنتی اکسیدانی قوی است و به بازسازی سلول‌های کبد و کاهش التهاب کمک می‌کند؛ با این حال، نتایج مطالعات انجام شده روی انسان ضد و نقیض است.

به عنوان مثال، بعضی از مطالعات نشان داده‌اند که مصرف مکمل سیلیمارین از پیشرفت بیماری کبدی جلوگیری می‌کند، طول عمر افراد مبتلا به سیروز ناشی از مصرف الکل را افزایش می‌دهد و کیفیت زندگی بیماران مبتلا به مشکلات کبدی را بهبود می‌بخشد.

با این حال، سایر تحقیقات نشان داده‌اند که سیلیمارین از پلاسبو (دارونما) موثرتر نیست و برای نتیجه‌گیری قطعی در مورد اثرات آن باید بررسی‌های بیشتری انجام شود.

خار مریم به عنوان مکمل در داروخانه‌ها فروخته می‌شود. از آنجا که دوز استانداردی برای این گیاه وجود ندارد، بهتر است دوز پیشنهادی روی بسته‌بندی محصول را بخوانید.

از خار مریم به صورت چای هم استفاده می‌شود. اگر به استفاده از گیاهان دارویی برای درمان کبد چرب و سایر بیماری‌ها علاقه‌مند هستید، مصرف چای خار مریم را به 6 فنجان در روز محدود کنید.

عوارض جانبی خار مریم

به طور کلی، مصرف خوراکی خار مریم بی‌خطر است. حتی مشاهده شده است که بعد از مصرف دوزهای بالای آن برای مدت طولانی فقط 1 درصد افراد عوارض جانبی مثل اسهال، حالت تهوع یا نفخ را تجربه می‌کنند؛ با این حال، توصیه می‌شود افراد زیر با احتیاط از این گیاه استفاده کنند:

• زنان باردار: اطلاعات زیادی در مورد بی‌خطر بودن خار مریم برای زنان باردار وجود ندارد.
• افراد مبتلا به دیابت: خار مریم ممکن است در بیماران دیابتی باعث افت قند خون شود.
• بعضی از بیماران: خار مریم می‌تواند اثرات استروژنی داشته باشد و بیماری‌های حساس به هورمون، از جمله بعضی از انواع سرطان سینه را بدتر کند.

جینسینگ

جینسینگ (Ginseng) گیاه دیگری است که می‌توان آن را در لیست درمان گیاهی کبد چرب قرار داد.

تعدادی از مطالعات آزمایشگاهی و حیوانی نشان داده‌اند که جینسینگ دارای اثرات آنتی اکسیدانی است و به محافظت از کبد در برابر ویروس‌ها، سموم و الکل کمک می‌کند؛ به علاوه، بازسازی سلول‌های کبد را پس از جراحی تقویت می‌کند.

در بعضی از مطالعات انسانی هم مشخص شده است که جینسینگ عملکرد کبد را بهبود می‌بخشد و خستگی و التهاب را در افراد مبتلا به بیماری کبدی کاهش می‌دهد.

به عنوان مثال، در یک مطالعه روی 51 مرد با سطوح بالای آلانین ترانس آمیناز (ALT)، دریافت روزانه سه گرم عصاره جینسنگ به مدت 12 هفته با کاهش ALT همراه بود. در این مطالعه، گاما گلوتامیل ترانسفراز (GGT) هم به طرز چشمگیری کاهش یافت. افزایش دو آنزیم ALT و GGT از آسیب کبد خبر می‌دهد.

ریشه جینسینگ را می‌توانید به صورت خام مصرف کنید یا آن را کمی بخارپز کنید تا نرم شود؛ همچنین می‌توانید آب داغ را روی جینسینگ تازه بریزد و بگذارید چند دقیقه دم بکشد. این گیاه دارویی به شکل پودر، قرص، کپسول و روغن هم یافت می‌شود. میزان مصرف را به یک تا دو گرم ریشه جینسینگ خام یا 400-200 میلی‌گرم عصاره محدود کنید.

عوارض جانبی جینسینگ

طبق تحقیقات، به نظر می‌رسد که جینسینگ بی‌خطر است و عوارض جانبی جدی ایجاد نمی‌کند. وقتی این گیاه به تنهایی استفاده می‌شود، برای سلامت کبد مضر نیست؛ اما پتانسیل واکنش با داروها را دارد که این امر می‌تواند به آسیب کبدی و سایر عوارض جانبی بالقوه خطرناک منجر شود.

کسانی که از داروهای دیابت استفاده می‌کنند باید در حین مصرف این گیاه سطح قند خون خود را به دقت کنترل کنند تا مطمئن شوند که مقدار آن خیلی پایین نمی‌آید؛ علاوه بر این، جینسینگ می‌تواند اثر داروهای ضدانعقاد را کاهش دهد؛ به همین دلیل، باید قبل از مصرف آن با پزشک مشورت کنید.

به دلیل ناکافی بودن مطالعات، استفاده از جینسینگ به کودکان، زنان باردار و زنان شیرده توصیه نمی‌شود.

چای سبز

از چای سبز هم می‌توان برای درمان گیاهی کبد چرب استفاده کرد. همه انواع چای، به جزء چای گیاهی یا دمنوش، از برگ‌های خشک گیاه کاملیا سیننسیس تهیه می‌شوند.

میزان اکسیداسیون برگ‌ها نوع چای را تعیین می‌کند. چای سبز از برگ‌های اکسید نشده به دست می‌آید و بسیار کم تحت فرآوری قرار می‌گیرد؛ از این‌رو، حاوی مقدار زیادی آنتی اکسیدان و پلی فنول است.

بعضی از مطالعات نشان داده‎اند که مصرف مکمل عصاره چای سبز به درمان بیماری کبدی کمک می‌کند. یک مطالعه روی 80 فرد مبتلا به بیماری کبد چرب غیرالکلی نشان داد که دریافت مکمل حاوی 500 میلی‌گرم عصاره چای سبز به مدت 90 روز می‌تواند آنزیم‌های کبدی را که نشان‌دهنده آسیب کبد هستند، کاهش دهد.

علاوه بر این، مشخص شده است که چای سبز از کبد در برابر مشکلات مختلف مثل سرطان کبد، هپاتیت، سیروز و بیماری مزمن کبد محافظت می‌کند.

مصرف چای سبز تا حداکثر هشت فنجان در روز برای اکثر بزرگسالان بی‌خطر است؛ اما افراد مبتلا به بیماری‌های کبدی باید در مورد میزان مصرف آن با پزشک خود مشورت کنند.

عوارض جانبی چای سبز

در بزرگسالان، چای سبز به عوارض جانبی بسیار کمی منجر می‌شود؛ با این حال، توجه به خطرات و عوارض زیر ضروری است:

• حساسیت به کافئین: افرادی که به شدت به کافئین حساس هستند ممکن است بعد از نوشیدن چای سبز دچار بی‌خوابی، اضطراب، تحریک‌پذیری، حالت تهوع یا ناراحتی معده شوند.
• آسیب کبدی: اگرچه چای سبز برای بیشتر افراد بی‌خطر است، اما استفاده از عصاره آن با غلظت بالا می‌تواند در موارد نادر بر سلامت کبد تاثیر منفی بگذارد.
• سایر محرک‌ها: اگر فردی از چای سبز در کنار سایر داروهای محرک استفاده کند، ممکن است فشار خون و ضربان قلب او افزایش یابد.

شیرین بیان

از شیرین بیان هم می‌توان به عنوان درمان گیاهی کبد چرب نام برد. در تحقیقات علمی مشخص شده است که ریشه شیرین بیان دارای اثرات ضدالتهابی و ضدویروسی است و از کبد محافظت می‌کند.

گلیسیریزین اصلی‌ترین ماده فعال ریشه شیرین بیان است که معمولا در طب سنتی چین و ژاپن برای درمان بسیاری از بیماری‌ها از جمله بیماری کبد استفاده می‌شود.

یک مطالعه روی 66 فرد مبتلا به کبد چرب نشان داد که مصرف مکمل حاوی دو گرم عصاره ریشه شیرین بیان به مدت دو ماه به طور قابل توجهی باعث کاهش آنزیم‌های کبدی می‌شود. در مطالعه دیگری هم که روی 12 فرد سالم انجام شد، یک محصول حاوی گلیسیریزین توانست از افزایش آنزیم‌های کبدی در اثر مصرف مشروبات الکلی پیشگیری کرد.

عصاره ریشه شیرین بیان به اشکال مختلف از جمله کپسول، پودر و چای در دسترس است. خود ریشه را هم می‌توان به صورت تازه یا خشک خریداری کرد.

در حال حاضر، هیچ توصیه استانداردی در مورد دوز شیرین بیان وجود ندارد؛ اما توصیه می‌شود مصرف گلیسیریزین به حداکثر 100 میلی‌گرم در روز محدود شود.

عوارض جانبی شیرین بیان

استفاده از ریشه شیرین بیان در غذاها بی‌خطر است و مصرف کوتاه‌مدت آن به شکل چای و مکمل ضرر خاصی ندارد؛ اما استفاده از آن برای مدت طولانی یا با دوزهای بالا ممکن است به عوارض جانبی ناخواسته منجر شود.

زیاده‌روی در مصرف شیرین بیان باعث افزایش غیرطبیعی هورمون کورتیزول می‌شود که عدم تعادل مایعات و الکترولیت‌ها را در پی دارد و به بروز مشکلاتی مثل کاهش پتاسیم، افزایش فشار خون، ضعف عضلانی و ریتم غیرطبیعی قلب منجر می‌شود. در موارد نادر، مسمومیت با شیرین بیان باعث نارسایی کلیه، نارسایی احتقانی قلب و ادم ریوی (تجمع مایع در ریه‌ها) می‌شود.

به دلیل ناکافی بودن تحقیقات، توصیه می‌شود زنان باردار، زنان شیرده و کودکان از این گیاه استفاده نکنند.

شیرین بیان می‌تواند با چند نوع دارو تداخل داشته باشد، از جمله:

• داروهای کاهش‌دهنده فشار خون
• داروهای رقیق‌کننده خون
• داروهای کاهش‌دهنده کلسترول، مثل استاتین‌ها
• دیورتیک‌ها
• داروهای ضدبارداری حاوی استروژن
• داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی

زردچوبه

وقتی از درمان کبد چرب با گیاهان دارویی صحبت به میان می‌آید، زردچوبه یکی از ادویه‌هایی است که باید به آن اشاره کرد.

زردچوبه و کورکومین موجود در آن برای سلامتی فواید زیادی دارند. زردچوبه دارای خواص ضدالتهابی، آنتی اکسیدانی و ضدسرطانی قوی است و به همین دلیل به یک گزینه محبوب برای درمان گیاهی کبد چرب تبدیل شده است.

یک مطالعه روی افراد مبتلا به کبد چرب غیرالکلی نشان داد که مصرف روزانه 500 میلی‌گرم عصاره کورکومین به مدت هشت هفته با کاهش چربی کبد و کاهش آنزیم‌های کبدی مرتبط است.

در یک مطالعه روی 70 فرد مبتلا به کبد چرب غیرالکلی، استفاده از 500 میلی‌گرم کورکومین و پنج میلی‌گرم پیپرین توانست کلسترول بد (LDL)، نشانگرهای التهابی و آنزیم‌های کبدی را کاهش دهد. پیپرین ترکیبی است که در فلفل سیاه یافت می‌شود و جذب کورکومین را افزایش می‌دهد.

زردچوبه یک ادویه پرکاربرد است که می‌توانید به شیوه‌های مختلف آن را به وعده‌های غذایی خود اضافه کنید. این ادویه به شکل مکمل هم در داروخانه‌ها در دسترس است. بروملین (عصاره پروتئینی به دست آمده از آناناس) جذب و تاثیر زردچوبه را افزایش می‌دهد، بنابراین اغلب در این محصولات با زردچوبه ترکیب می‌شود.

عوارض جانبی زردچوبه

زیاده‌روی در مصرف زردچوبه روی دستگاه گوارش تاثیر منفی دارد و می‌تواند معده بعضی از افراد را تحریک کند.

از آنجا که زردچوبه باعث رقیق شدن خون می‌شود، کسانی که از داروهای رقیق‌کننده خون (مثل وارفارین) استفاده می‌کنند و همچنین زنان باردار باید از مصرف مقادیر زیاد زرچوبه و استفاده از مکمل آن بپرهیزند.

مواردی از آسیب حاد کبدی در اثر مصرف مکمل کورکومین گزارش شده است، اما مشخص نیست که این مشکل از آلودگی محصولات حاوی کورکومین ناشی می‌شود یا خود محصولات.

سیر

اگرچه سیر از نظر گیاه‌شناسی یک سبزی محسوب می‌شود، اما جزء محبوب بسیاری از داروهای گیاهی است و می‌توان از آن برای درمان گیاهی کبد چرب استفاده کرد. سیر حاوی ترکیبات آنتی اکسیدانی و ضدالتهابی قوی مانند آلیسین، آلیین و آجوئن است که می‌توانند به سلامت کبد کمک کنند.

یک مطالعه روی 98 فرد مبتلا به کبد چرب غیرالکلی نشان داد که مصرف 800 میلی‌گرم پودر سیر به مدت 15 هفته باعث کاهش کلسترول بد، تری گلیسیرید و آنزیم‌های کبدی می‌شود؛ همچنین می‌تواند چربی انباشته شده در کبد را کاهش دهد.

در مطالعه دیگری که روی بیش از 24 هزار بزرگسال انجام شد، مردانی که بیش از هفت بار در هفته سیر خام مصرف می‌کردند، کمتر از دیگران در معرض ابتلا به کبد چرب قرار داشتند. این ارتباط در زنان دیده نشد.

در تحقیق دیگری هم مشخص شد که اگر در طول هفته حداقل دو بار سیر خام مصرف کنید، خطر ابتلا به سرطان کبد 23 درصد کاهش پیدا می‌کند.

اگر می‌خواهید بیشترین بهره را از فواید سیر ببرید، آن را به شکل خام مصرف کنید. در صورتی که سیر را می‌پزید، درجه حرارت را از 140 درجه فارنهایت (60 درجه سانتی‌گراد) بالاتر نبرید؛ چون حرارت زیاد ترکیبات مفید آن را از بین می‌برد.

عوارض جانبی سیر

زیاده‌روی در مصرف سیر تازه یا خشک ممکن است باعث سوزش پوست شود.

از عوارض مکمل سیر می‌توان به سردرد، خستگی، کاهش اشتها، درد عضلانی، سرگیجه و واکنش‌های آلرژیک (آسم و بثورات پوستی) اشاره کرد. این مکمل‌ها ممکن است در بعضی از افراد به آسیب کبدی منجر شوند.

اگر از داروهای رقیق‌کننده خون (مثل وارفارین) استفاده می‌کنید، از زیاده‌روی در مصرف سیر به خصوص به شکل مکمل بپرهیزید.

زنجبیل

زنجبیل هم در آشپزی کاربرد دارد و هم می‌تواند به درمان گیاهی کبد چرب کمک کند. یک مطالعه 12 هفته‌ای روی 46 فرد مبتلا به کبد چرب غیرالکلی نشان داد که مصرف مکمل حاوی 1500 میلی‌گرم پودر زنجبیل با کاهش کلسترول بد، آنزیم‌های کبدی و نشانگرهای التهابی همراه است.

سایر مطالعات هم به نتایج مشابهی رسیده‌اند. برای مثال، در یک مطالعه روی افراد مبتلا به کبد چرب غیرالکلی، مصرف دو گرم زنجبیل به مدت 12 هفته توانست آنزیم‌های کبدی و نشانگرهای التهابی را کاهش دهد و از تجمع چربی در کبد بکاهد.

ریشه زنجبیل حاوی ترکیبات قدرتمندی مثل جینجرول و شوگاول است که به مهار التهاب کمک می‌کنند؛ علاوه بر این، زنجبیل می‌تواند از کبد در برابر سموم مختلف مانند الکل محافظت کند.

شما می‌توانید از زنجبیل برای طعم‌دار کردن انواع غذاها استفاده کنید یا آن را به شکل چای بنوشید. به گفته سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA)، مصرف حداکثر چهار گرم ریشه زنجبیل در روز بی‌خطر است.

عوارض جانبی زنجبیل

به طور کلی، زنجبیل بی‌خطر در نظر گرفته می‌شود، حتی برای کسانی که بیماری کبدی دارند؛ با این حال، همیشه باید قبل از مصرف مکمل آن با پزشک مشورت کنید. مکمل‌ها می‌توانند با داروها تداخل داشته باشند یا باعث بدتر شدن بعضی از بیماری‌ها شوند.

دانشن یا مریم گلی قرمز

دانشن (Danshen) یک گیاه دارویی است که سابقه استفاده از آن در چین و سایر کشورهای آسیایی به گذشته‌های دور برمی‌گردد و امروزه از آن به عنوان درمان گیاهی کبد چرب یاد می‌شود.

محققان بیش از 200 پلی فنول منحصر به فرد در مریم گلی قرمز شناسایی کرده‌اند که خواص آنتی اکسیدانی و ضدالتهابی دارند؛ به همین دلیل، اعتقاد بر این است که این گیاه می‌تواند برای درمان بیماری‌های مختلف موثر باشد.

مطالعات انسانی و حیوانی نشان داده‌اند که دانشن اثرات مثبتی بر سلامت کبد دارد. بر اساس مطالعات حیوانی، دانشن از کبد در برابر بیماری‌های ناشی از مصرف الکل یا استامینوفن محافظت می‌کند و باعث بازسازی بافت کبد می‌شود. در تحقیقات انسانی هم مشاهده شده است که تزریق این گیاه در کنار سایر داروهای گیاهی به درمان فیبروز کبد کمک می‌کند.

مریم گلی قرمز به شکل کپسول، عصاره مایع، چای و پودر در دسترس است؛ اما نباید آن را که از ریشه مریم گلی قرمز تهیه می‌شود با برگ مریم گلی که در آشپزی کاربرد دارد، اشتباه بگیرید.

عوارض جانبی دانشن

رایج‌ترین عوارض جانبی مریم گلی قرمز شامل ناراحتی گوارشی و کاهش اشتها است. حتی گزارش‌هایی در مورد از دست دادن کنترل عضلانی پس از مصرف آن وجود دارد؛ به‌علاوه، این گیاه ممکن است با داروها تداخل داشته باشد.

مریم گلی قرمز حاوی ترکیباتی به نام تانشینون است که می‌توانند باعث قوی‌تر شدن اثرات وارفارین و سایر داروهای رقیق‌کننده خون شوند؛ این گیاه همچنین ممکن است با داروی قلبی دیگوکسین تداخل داشته باشد.

ذکر این نکته ضروری است که تحقیقات علمی زیادی در مورد ریشه مریم گلی قرمز وجود ندارد؛ بنابراین، در حال حاضر بعضی از عوارض یا تداخلات دارویی این گیاه ناشناخته است.

توصیه می‌شود گروه های خاصی از مردم از مصرف گیاه دانشن اجتناب کنند، از جمله:

• کودکان و نوجوانان زیر 18 سال
• زنان باردار یا شیرده
• کسانی که از داروهای رقیق‌کننده خون یا دیگوکسین استفاده می‌‎کنند

کهن‌دار یا جینکو بیلوبا

گیاه دیگری که می‌تواند به درمان گیاهی کبد چرب کمک کند، کهن‌دار یا جینکو بیلوبا (Ginkgo biloba) نام دارد. این گیاه بومی چین است و از آنجا که یکی از قدیمی‌ترین گونه‌های گیاهی به شمار می‌رود، از آن به عنوان فسیل زنده یاد می‌شود.

در حالی که در طب سنتی چین اغلب از برگ‌ها و دانه‌های جینکو بیلوبا استفاده می‌شود، تحقیقات علمی روی عصاره آن متمرکز هستند که از برگ‌ها به دست می‌آید.

در طب سنتی چین، دانه‌های جینکو برای باز کردن کانال‌های انرژی در اندام‌های مختلف بدن، از جمله کلیه‌ها، کبد، مغز و ریه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. توانایی این گیاه برای افزایش جریان خون به قسمت‌های مختلف بدن ممکن است منشاء بسیاری از مزایای آن باشد.

جینکو بیلوبا یک مکمل گیاهی محبوب است که می‌تواند سلامت کبد را بهبود ببخشد. به عنوان مثال، یک مطالعه روی جوندگان نشان داد که تزریق جینکو بیلوبا به کاهش فیبروز و بهبود عملکرد کبد کمک می‌کند.

شما می‌توانید از این گیاه دارویی به شکل کپسول، قرص، عصاره مایع یا چای استفاده کنید. مصرف روزانه 120 تا 160 میلی‌گرم عصاره جینکو، در چند دوز منقسم، برای سلامتی ایمن است.

عوارض جانبی جینکو بیلوبا

قبل از اضافه کردن جینکو بیلوبا به برنامه خود با پزشک مشورت کنید. این گیاه برای بیشتر بزرگسالان نسبتا بی‌خطر است، اما مواردی وجود دارد که می‌تواند آسیب جدی ایجاد کند. عوارض جانبی احتمالی عبارتند از:

• حالت تهوع
• اسهال
• سرگیجه
• سردرد
• دل درد
• واکنش آلرژیک

اگرچه استفاده از جینکو بیلوبا با عوارض جانبی خفیف همراه است، اما این گیاه به کبد آسیب نمی‌زند؛ با این حال، دانه‌های جینکو را به صورت خام نخورید، چون سمی هستند.

جینکو پتانسیل تداخل نامطلوب با بعضی از داروها را دارد و ممکن است خطر خونریزی را افزایش دهد. این تداخلات دارویی عبارتند از:

• داروهای رقیق‌کننده خون (مثل وارفارین و آسپرین)
• بعضی از داروهای ضدافسردگی (مانند سرترالین و فلوکستین)
• داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (از جمله ایبوپروفن و ناپروکسن)

گون

قرن‌ها است که از گیاه گون (Astragalus) در طب سنتی چین استفاده می‌شود. اگرچه بیش از 2 هزار گونه گون وجود دارد، اما غالبا از دو نوع آن برای ساخت مکمل استفاده می‌شود: Astragalus membranaceus وAstragalus mongholicus.

ریشه گون حاوی ترکیبات گیاهی فعال مثل ساپونین، ایزوفلاونوئید و پلی ساکارید است که خواص درمانی قدرتمندی دارند. از ریشه این گیاه به اشکال مختلف مثل عصاره مایع، کپسول، پودر و چای استفاده می‌شود. گاهی اوقات، گون در محیط بیمارستان به شکل تزریقی (IV) مورد استفاده قرار می‌گیرد.

این گیاه فواید زیادی برای سلامتی دارد، از جمله تقویت سیستم ایمنی بدن و کاهش التهاب؛ همچنین اعتقاد بر این است که باعث افزایش طول عمر می‌شود و برای درمان طیف گسترده‌ای از مشکلات مانند خستگی، آلرژی، سرماخوردگی، بیماری قلبی و دیابت مفید است.

مطالعه روی جوندگان نشان داده است که گون از کبد در برابر فیبروز و کبد چرب ناشی از رژیم غذایی پرچرب محافظت می‌کند.

از گون به شکل کپسول، عصاره مایع و چای استفاده می‌شود. بر اساس تحقیقات، مصرف 60 گرم در روز گون به مدت چهار ماه برای بیشتر افراد خطری ندارد.

عوارض جانبی گون

به طور کلی، گیاه گون بی‌خطر در نظر گرفته می‌شود و با آسیب کبدی مرتبط نیست؛ با این حال، می‌تواند با بعضی از داروها تداخل داشته باشد.

بثورات پوستی، خارش پوست، آبریزی بینی، حالت تهوع و اسهال از رایج‌ترین عوارض جانبی این گیاه هستند. استفاده از گون به صورت تزریقی می‌تواند به عوارض جانبی جدی‌تری مثل ضربان قلب نامنظم منجر شود؛ بنابراین، استفاده از فرم تزریقی آن باید حتما تحت نظر پزشک باشد.

افراد زیر باید از مصرف گون به عنوان درمان گیاهی کبد چرب خودداری کنند:

• زنان باردار و شیرده: در حال حاضر، تحقیقات کافی برای اثبات بی‌خطر بودن گون در دوران بارداری یا شیردهی وجود ندارد.
• افراد مبتلا به بیماری‌های خودایمنی: گون ممکن است فعالیت سیستم ایمنی بدن را افزایش دهد. اگر به یک بیماری خودایمنی مانند ام اس (MS)، لوپوس یا روماتیسم مبتلا هستید، از مصرف گون اجتناب کنید.
• افرادی که داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی مصرف می‌کنند: از آنجا که گون می‌تواند فعالیت سیستم ایمنی را افزایش دهد، ممکن است باعث کاهش اثربخشی داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی شود.

به‌علاوه، گون می‌تواند روی سطح قند خون و فشار خون تاثیر بگذارد. در صورت ابتلا به دیابت یا پرفشاری خون، از این گیاه با احتیاط استفاده کنید.

چرا درمان گیاهی کبد چرب بهتر است؟

بسیاری از مردم برای درمان بیماری‌های خود، از جمله کبد چرب، به استفاده از گیاهان دارویی روی می‌آورند، چون معتقدند که آن‌ها در مقایسه با داروهای شیمیایی سالم‌تر هستند و عوارض کمتری دارند.

تحقیقات هم نشان داده‌اند که بسیاری از گیاهان و ادویه‌ها مثل خار مریم، چای سبز، جینکو، زردچوبه و زنجبیل روی سلامت کبد تاثیر مثبت دارند و به درمان کبد چرب کمک می‌کنند.

با این حال، به یاد داشته باشید که باید با احتیاط از گیاهان دارویی استفاده کنید؛ چون بسیاری از آن‌ها برای کبد سمی هستند و ممکن است باعث بدتر شدن بعضی از بیماری‌های کبدی شوند. از سوی دیگر، احتمال دارد با داروهایی که مصرف می‌کنید تداخل داشته باشند.

کلام پایانی

کبد چرب یک بیماری بسیار شایع است که در اثر تجمع چربی در کبد ایجاد می‌شود و درمان نکردن آن می‌تواند به بروز عوارض جدی مانند سیروز و نارسایی کبد منجر شود.

پزشک با معاینه بدنی، بررسی سبک زندگی و سابقه پزشکی شما، آزمایش خون، روش‌های تصویربرداری و بیوپسی از کبد می‌تواند بیماری کبد چرب را تشخیص دهد.

اصلاح سبک زندگی در درمان این بیماری نقش اصلی را ایفا می‌کند، اما درمان‌های گیاهی هم می‌توانند موثر باشند. اگر تا به حال درمان گیاهی کبد چرب را امتحان کرده‌اید، خوشحال می‌شویم که تجربیات خود را با ما و سایر خوانندگان ایده آل مگ به اشتراک بگذارید.

سوالات متداول