یکی از ویژگی‌های مهم هر انسان نحوه تعامل و برخورد او با دیگران است. این ویژگی می‌تواند بر موقعیت هر انسان در محیط کار، خانواده و هر گروه دیگری که عضو آن‌هاست، تاثیرگذار باشد. روانشناسی اجتماعی یکی از شاخه‌های علم روانشناسی است که نحوه ارتباط انسان‌ها با یکدیگر را بررسی می‌کند.
همان طور که گفتیم رفتار و تعامل هر شخص با دیگران بر موقعیت و جایگاه او در محیط‌های مختلف تاثیر می‌گذارد. روانشناسی اجتماعی با بررسی این رفتارها و تعامل‌ها سعی می‌کند تا روابط اشخاص را بهبود دهد و جامعه‌ای سالم‌تر بسازد.
اگر می‌خواهید بدانید که روانشناسی اجتماعی چیست و چه کاربردی دارد با ایده آل مگ همراه باشید تا شما را بیشتر با این شاخه از علم روانشناسی آشنا کنیم.
روانشناسی اجتماعی چیست ؟
روانشناسی اجتماعی علمی است که به بررسی درک رفتار فردی در یک زمینه اجتماعی می‌پردازد. بر طبق نظر روانشناس بزرگ گوردون آلورت، روانشناسی اجتماعی، «رشته‌ای است که از روش‌های علمی برای فهم و توضیح دادن اینکه چگونه افکار، احساسات و رفتار افراد تحت تاثیر اشخاص دیگر قرار می‌گیرند، استفاده می‌کند.»
اساسا، روانشناسی اجتماعی، همه جنبه‌های درک رفتار فردی هر یک از انسان‌ها در محیط‌های اجتماعی را بررسی می‌کند. احتمالا قبلا تجربه کرده‌اید که اشخاص می‌توانند تاثیری چشمگیر در نحوه رفتار و انتخاب شما داشته باشند.
فکر اینکه شخصی شما را دوست نداشته باشد باعث رفتاری متفاوت در شما می‌شود و ممکن است در شما احساس خشم ایجاد کند. این موضوع یک مثال ساده از تاثیر افراد بر شخص است.
برای لحظه‌ای فکر کنید که چگونه رفتار می‌کنید؟ آیا رفتار شما وقتی که در کنار دوستانتان هستید، تغییر می‌کند؟ زمانی که استاد یا رئیس خود را می‌بینند چگونه رفتار شما تغییر می‌کند؟
جامعه هم بر روی افراد تاثیر می‌گذارد. زندگی در یک جامعه پر از استرس، باعث بروز رفتارهای خاصی در افراد می‌شود. این رفتارها با واکنش اشخاصی که در یک جامعه سالم و به دور از تنش زندگی می‌کنند، فرق دارد.
تفاوت روانشناسی اجتماعی با انسان شناسی و جامعه شناسی
انسان شناسی و جامعه شناسی هم از جمله علومی هستند که تاثیر و تعامل انسان و محیط را بررسی می‌کنند؛ اما بین این دو علم و روانشناسی اجتماعی تفاوت وجود دارد.
انسان‌شناسی مطالعه فرهنگ بشری است. انسان شناسان باور و سنت جامعه را مطالعه می‌کنند. به طور کلی تمرکز این محققان بر جامعه است؛ در حالی که روانشناسان اجتماعی نحوه تاثیر جامعه بر اندیشه‌ها، احساسات و رفتار افراد را مطالعه می‌کنند.
انسان شناسان ممکن است سنت‌های مذهبی خاص، مانند مراسم کلیساهای مختلف مسیحی درجشن عید پاک را مطالعه کنند؛ اما روانشناسان اجتماعی علاقه‌مند به تعامل افراد با جامعه هستند، به طوری که آنها در این مورد بررسی می‌کنند که چگونه افراد مذهبی در موقعیت‌های خاص، رفتاری متفاوت از افراد غیرمذهبی از خود نشان می‌دهند.
جامعه شناسی هم علم بررسی رفتارهای گروهی است. با همین تعریف می‌توان تفاوت این علم را با روانشناسی اجتماعی درک کرد. در روانشناسی اجتماعی، رفتار یک فرد در ارتباط با جامعه یا گروه‌های مختلف بررسی می‌شود؛ ولی در جامعه شناسی رفتار گروه‌های مختلف در تعامل با هم و در ارتباط با جامعه بزرگ‌تر مورد مطالعه قرار می‌گیرد.
دیگر تفاوت مهم این علم با جامعه شناسی و انسان شناسی در نتایج تحقیقات و کاربرد آن‌هاست. تحقیقات به دست آمده از علم روانشناسی اجتماعی علمی‌تر هستند و کمتر سلایق و عقاید شخصی بر آنها تاثیر می‌گذارد. این نتایج را می‌توان به صورت آمار و اعداد ارائه داد و به همین دلیل اصول به دست آمده از آن کابردی‌تر است.
کاربرد روانشناسی اجتماعی در مدیریت
انسان‌ها در محیط‌های مختلفی در کنار یکدیگر جمع می‌شوند و گروه‌ها را ایجاد می‌کنند. در این گروه‌ها رفتار هر فرد بر روی سایرین تاثیر می‌گذارد. این جاست که پای روانشناسی اجتماعی به میان می‌آید.
استفاده از علم روانشناسی اجتماعی در مدیریت، این امکان را فراهم می‌کند تا بتوان به راحتی رفتار مصرف کننده را بررسی و پیش‌بینی کرد، ارتباط با او را گسترش داد و رضایتش را بیش از پیش فراهم کرد. این موضوعات خود توانایی‌های مهم یک مدیر موفق است.
بهبود دانش مذاکره، کار تیمی موفق، مدیریت و کنترل تضادها از جمله دیگر کاربردهای علم روانشناسی اجتماعی در مدیریت هستند. با بهره‌گیری از این دانش می‌توان تفاوت‌های فردی را در محیط کنترل و از بروز تعارض‌ها پیشگیری کرد.
این خصوصیات باعث می‌شود که یک رئیس یک مجموعه بتواند علاوه بر مدیریت درست کارکنان و افزایش راندمان کاری آنها با مشتری‌های خود هم روابط پایداری داشته باشد.
موضوعات اجتماعی در حوزه روانشناسی اجتماعی
همان‌طور که گفتیم در این شاخه از علم روانشناسی، رفتار افراد در گروه‌ها و جامعه بررسی می‌شود. اگر بخواهیم به طور جزئی‌تر این علم را بررسی کنیم، باید بگوییم که اجتماعی شدن (تاثیر اجتماع بر افراد)، تاثیر افراد بر جامعه و تاثیر افراد بر یکدیگر (اثر متقابل افراد) در این علم مورد بررسی قرار می‌گیرد.
محققان این شاخه از علم روانشناسی بیشتر به موضوعات زیر علاقه دارند:
- تعامل اجتماعی فرد در گروه
- عوامل اجتماعی و فرهنگی موثر در شخصیت
- رهبری
- رفتار غیرکلامی
- مطابقت
- پرخاشگری، تعارض و خشونت
- تعصب
- رفتار و عقاید
- همرنگی با گروه و محیط
- تاثیر عواملی چون تلویزیون و بازی‌های رایانه‌ای بر روان انسان
- استرس و عوامل موثر در ایجاد آن
کاربرد تحقیقات روانشناسان اجتماعی در زندگی
تحقیقاتی که روانشناسان اجتماعی انجام می‌دهند می‌توانند تاثیری زیادی بر روی درک ما از جنبه‌های مختلف سلامت روان و روح داشته باشند.
بخش اصلی گسترش و تکامل این علم بعد از پایان جنگ جهانی دوم شکل گرفت. در این دوران افراد به تعامل و رفتارهای اجتماعی علاقمند شدند.
روانشناسی اجتماعی در طول قرن بیستم به رشد خود ادامه دارد. نتایج حاصل از تحقیقات این علم کمک کرد تا انسان‌ها درک بهتری از رفتار اجتماعی یکدیگر داشته باشند و بتوانند مسائلی چون خشم و استرس را بهتر کنترل کنند.
تحقیقات استنلی میلگرام، یکی از محققان شاخص در زمینه روانشناسی اجتماعی، نشان داد که افراد جامعه ترجیح می‌دهند که از افراد قدرتمند و با نفوذ اطاعت کنند. این موضوع نقش و تاثیر رهبری را در جامعه نشان می‌دهد.
بندورا، یکی دیگر از محققان مطرح این علم نظریه یادگیری اجتماعی را مطرح کرد. او ثابت کرد که کودکان از بزرگ‌ترها الگو می‌گیرند و رفتار آنها را تقلید می‌کنند.
نقاط قوت و ضعف در روانشناسی اجتماعی
پیش‌بینی‌های حاصل از این علم از لحلظ علمی قابل بررسی هستند و می‌توان آنها را به وسیله آزمایش‌ها و تحقیقات قبول یا رد کرد. همان‌طور که قبلا هم گفتیم نتایج حاصل از تحقیقات این علم را می‌توان به صورت کمی و به صورت آماری ارائه داد و نظرات و سلایق فردی کمتر در آنها تاثیر دارد. این موارد را می‌توان از ویژگی‌های مثبت این علم در نظر گرفت.
با وجود دو ویژگی مثبت باید بگوییم که این شاخه از علم روانشناسی تفاوت‌های میان افراد را در اصول و بحث‌های خود در نظر نمی‌گیرد و به این نکته توجه نمی‌کند که در شرایط یکسان افراد مختلف واکنش‌های مختلفی از خود بروز می‌دهند.
این موضوع باعث می‌شود که روانشناسی اجتماعی تعریفی ناقص از فرآیندهای اجتماعی ارائه دهد.
جمع‌بندی
نگاهی سریع به اخبار روزانه نشان می‌دهد که چطور مشکلات اجتماعی عمیق می‌تواند بر زندگی مردم تاثیر بگذارد. با درک بهتر از این مسائل، روانشناسان می‌توانند راه‌هایی برای جلوگیری، شناسایی و مقابله با چنین مشکلاتی را بیابند.
روانشناسان اجتماعی نگرانی‌های اجتماعی چون مصرف مواد مخدر، جرم و جنایت، تعصب، سو استفاده خانگی، سلامت عمومی، قلدری و تجاوز را بررسی می‌کنند و به دنبال کاهش تاثیرات منفی این عوامل بر سلامت افراد و جامعه هستند. با استفاده از راهکارهای این علم می‌توان جامعه‌ای سالم‌تر و موفق‌تر داشت.
اگر در مورد روانشناسی اجتماعی و کاربردهای آن باز هم سوالی دارید می‌توانید آن را از ایده آل مگ بپرسید.
