معرفی اماکن گردشگری قره ضیاءالدین
قره ضیاءالدین یکی از شهرهای استان آذربایجان غربی به مرکزیت شهرستان چایپاره در شمال غرب ایران است. این شهر دارای قدمت طولانی است و برخی آثار آن متعلق به تمدن اوراتویی در سده 8 پیش از میلاد می باشد.
قره ضیاء الدین در بین اهالی منطقه به صورت قره ضیادین (qərəziyadin) تلفظ می‌شود. این نام از دو بخش مجزا قره و ضیاء الدین تشکیل شده است. این شهر دارای روستاهای قدیمی فراوانی است که چورس، خانگاه، قره آغاج، حاجی لار و بسطام از جمله این روستاها می باشند.
این شهر پیش‌تر یکی از شهرهای شهرستان خوی محسوب می شد و بخش های قسمت‌های قره ضیاءالدین امروزی ترکیبی از روستاهای میرزا کندی، آوک و حاچا می‌باشد که در حال حاضر اراضی مربوط به آوک به آوک یئرلری و مزارع مربوط به حاچا به حاچا یئرلری معروف هستند.
قره ضیاءالدین با داشتن آثار تاریخی، فرهنگی و طبیعی در سال میزبان گردشگران از نقاط مختلف کشور است. باتوجه به اینکه خیلی از روستاهای این شهر قدیمی است ظرفیت های خوبی برای رونق صنعت گردشگری در این منطقه از کشور وجود دارد.
با اینحال قره ضیاءالدین با بهره مندی از پتانسیل ها و ظرفیت های مختلف گردشگری، هنوز نتوانسته در جذب گردشگری موفقیت نسبی حاصل کند. شناسایی و معرفی ظرفیت های گردشگری این منطقه و همچنین رسیدگی به زیر ساخت های گردشگری از جمله راه ها، اقامتگاه ها و سیستم حمل و نقل از ضرورت پیشرفت و توسعه صنعت گردشگری در این شهر است.
با اینحال قره ضیاءالدین با بهره مندی از پتانسیل ها و ظرفیت های مختلف گردشگری، هنوز نتوانسته در جذب گردشگری موفقیت نسبی حاصل کند. شناسایی و معرفی ظرفیت های گردشگری این منطقه و همچنین رسیدگی به زیر ساخت های گردشگری این منطقه از جمله راه ها، اقامتگاه ها و سیستم حمل و نقل از ضرورت پیشرفت و توسعه این صنعت در این شهر است.
قره ضیاءالدین دارای آثار مختلف تاریخی و طبیعی است که در اینجا به بخشی از آن می پردازیم:
قلعه اورارتویی روستاهای بسطام
قدمت این قلعه به تمدن اورارتویی سده ۸ (پیش از میلاد) می رسد که در غرب شهر قره ضیاءالدین به مسافت ۷ کیلومتر از شهر قرار دارد. در همین قلعه سنگ نوشته ای وجود دارد که در آن مشخصات این قلعه به خط میخی درج شده است. در بالای در قلعه مخروجه دژ بسطام بسطام به طول ۷۲ و به عرض ۱۶ سانتی‌متر به خط میخی بدست آمده است.
سنگ نوشته‌های دیگری نیز از تمدن اورارتویی در منطقه بدست آمده اما در متن سنگ نوشته یاد شده آمده است که روسا پسر ارگشتی ، قلعه بسطام را معبدی برای خالدی بنا کرده است. در منابع ارمنی این قلعه بنام شهر روسا معروف شده است
در این قلعه آثار دیگری نیز وجود دارند که برخی از آن ها متعلق به ارمنی ها هستند که به نام اورارتویی آن ها را می شناسند. در حفاری های محوطه قلعه در قرون وسطا ، در ارتفاعات قلعه بسطام ، سنگی با لبه‌های نامنظم به دست آمده که نقش صلیب ارمنی بر روی آن کنده شده است.
با شکست و فروپاشی اورارتوها، ارمنیان تازه وارد تمدن اورارتوی را در این منطقه بنا نهادند و در طول اقامت خود آثار تاریخی زیادی از خود بجا گذاشته اند که یک قلعه و یک اتاق به نام بوزخانه در قسمت جنوبی شرقی روستای یادشده از جمله آن ها می باشد.
دژ بسطام
قلعه یا “دژ بسطام” متعلق به سال های 645 و 685 می باشد و در نزدیکی روستایی به همین نام واقع است. این دژ در در 44 کیلومتری غرب بخش قره ضیاء الدین در منطقه ای به وسعت 32 هکتار قرار گرفته که بر اساس کتیبه ای که از روسای دوم ، یکی از پادشاهان اورارتویی کشف شده، یکی از مهم ترین و باشکوه ترین شهرهای اورارتویی زمانی خود بوده است.
این قلعه با سلطه قوم ماد بر این منطقه متروکه شده و در دوران قرون وسطی (همزمان با دوره مغول) توسط گروهی از مسیحیان مورد سکونت قرار گرفت که از آنها نقش صلیب هایی روی صخره ها باقی مانده است. براساس کاوش های باستانی، این قلعه در مدت 50 سال و در سه مرحله ساخته شده و دارای معبد، بازار و مقر حکومتی، برج، بارو، دروازه و راه های مخفی ویژه است.
قلعه بسطام دارای دیوارهای مستحکم و مقاوم سنگیِ است که روی صخره ای بلند مشرف به دره ای بزرگ قرار دارد . بر اساس آثار اورارتویی، دژ بسطام یک میان قلعه در همین بنا داشته که معبد خدایان اورارتور بوده است. در اینجا همچنین یکی از انبارهای بزرگ آذوقه وجود داشته است.
قرمزی مسجد چورس
قدمت بنای قرمزی مسجد چورس به سال 1049 پس از انعقاد معاهده قصر شیرین (ذهاب) در دوره های صفویه و عثمانی بر می گردد. پس از این قرارداد روستای بزرگ چورس در قره ضیاءالدین به مزیت های مختلفی رسید که ایجاد بناهای مختلف و از جمله قرمزی مسجد یکی از آنها بوده است.
قرمزی مسجد که به مسجد مرتضی قلی خان معروف است بنایی به مساحت حدود ۳۶۰ متر مربع است. این بنا دارای چهار ستون سنگی می باشد که در داخل مسجد ه طاق ها و گنبدهای مسجد بر روی این ستونها استوار هستند . طاق مقرنس مسجد از آجر پخته ساخته شده و دیوارهای ضخیم آن از درون مسجد از سنگ به «قرمزی مسجد» ناشی از همین سرخ رنگ بودن تمام آجرها می‌باشد.
زیارتگاه حضرت ابوالفضل العباس
زیارتگاه حضرت ابوالفضل العباس مهم ترین زیارتگاه منطقه چایباره است. هر ساله مردم و زائران زیادی برای زیارت این مکان به زیارتگاه حضرت ابوالضل العباس مراجعه می کنند. این محل همچنین میزبان گردشگران نیز هست.
در این منطقه علاوه بر آثار تاریخی، مناظر زیبای طبیعی نیز وجود دارد که چشم هر بیننده ای را خیره می کند. جریان رودخانه آغ چای در این منطقه منظره بسیار دلربایی را بوجود آورده است که در نهایت منتهی به پروژه سد آغچای می شود.
پل دوقوز گوز قره ضیاءالدین
پل دوقوز گوز (پل نُه دهنه کسیان) قره ضیاءالدین مهم ترین پل ارتباطی در محور جاده حمزیان است. این پل جاده منطقه چایپاره، ماکو، شوط و پلدشت را با شهرستان خوی و سایر شهرستان ها در دوران پیشین بخصوص در زمان رضا شاه و اوایل دوره پهلوی دوم وصل می‌کرد.
پل دوقوزگوز در دوره رضا شاه توسط مهندسین خارجی به طول ۵۰ و ارتفاع ۷ متر بر روی رودخانه آغ چای احداث و در اوایل دوره محمد رضا شاه توسط احمد خان بیات ماکو مرمت شد. بعدها این پل با احداث جاده ترانزیتی ایران–اروپا، جاده حمزیان اهمیت خود را از دست داد اما نوع معماری منحصر به فرد این بنا باعث شده که به عنوان یک اثر تاریخی محسوب شود.
حمام قره ضیاالدین
حمام قره ضیاءالدین از جمله آثار تاریخی و قدیمی این شهرستان محسوب می شود. این اثر در یکی از محله‌های قدیمی شهر واقع در شمال استان آذربایجان غربی واقع شده که متعلق به دوره قاجار می باشد.
این حمام قدیمی در محله «بیگ جوان» در غرب شهر قره ضیاالدین و در سمت ساحل غربی رودخانه «آق چای» واقع شده است. به این بنای تاریخی «حمام قره ضیاالدین» یا «حمام بیگ جوان» یا «حمام خان» نیز گفته می‌شود. البته مردم محلی آن را «کهنه حامام» نیز می‌گویند.
