اختلال شخصیت وابسته ‌(DPD) چیست؟

اگر زمانی که تنها هستید احساس درماندگی، تسلیم یا ناتوانی می‌کنید و نمی‌توانید به درستی تصمیم بگیرید، به اختلال شخصیت وابسته (DPD) مبتلا هستید. البته اصلا نگران نباشید؛ زیرا با درمان مناسب و دریافت کمک‌های به موقع، به راحتی اعتماد به نفس و اتکا به خود را یاد می‌گیرید.

شخصیت وابسته یکی از شایع‌ترین اختلال‌های شخصیتی محسوب می‌شود. افرادی که وابستگی را در میزان شدید تجربه می‌کنند، برای هر تصمیم یا رفتاری، به تایید دیگران نیازمند هستند. به عبارتی دیگر، DPD باعث می‌شود شما نتوانید به تنهایی از زندگی لذت ببرید!

در این مقاله از مجله اینترنتی ایده آل مگ قصد داریم به بررسی اختلال شخصیت وابسته، علائم و نشانه‌های آن و هم‌چنین راه‌های درمان این بیماری بپردازیم. اگر شما هم احساس می‌کنید که به تنهایی از پس تصمیم‌ها و احساسات خود برنمی‌آیید، حتما تا پایان با ما همراه باشید.

اختلال شخصیت وابسته چیست؟

کارشناسان بهداشت روان، شخصیت را طرز فکر، احساس و رفتار افراد توصیف می‌کنند. اختلال شخصیت بر طرز فکر یا رفتار افراد تأثیر گذاشته و باعث می‌شود در طول زمان، رفتار متفاوتی داشته باشند.

اختلال شخصیت وابسته (Dependent Personality Disorder) یکی از ۱۰ مورد از انواع اختلال شخصیت است. شروع دوره این اختلال، از اوایل کودکی تا ۲۹ سالگی، متغیر است. اختلال شخصیت خودشیفته، پارانوئید، شخصیت ضداجتماعی و … از دیگر اختلال‌های مهم شخصیتی محسوب می‌شوند.

افراد مبتلا به DPD نیاز مبرم به مراقبت دیگران دارند. آن‌ها اغلب برای نیازهای عاطفی یا جسمی خود، به افراد نزدیک اعتماد می‌کنند. دیگران ممکن است این افراد را نیازمند یا وابسته توصیف کنند.

بر اساس آمارهای منتشر شده، ۱۰ درصد از افراد بزرگسال یکی از انواع اختلال شخصیت را تجربه می‌کنند. در این میان، یک درصد این افراد، به اختلال شخصیت وابسته دچار می‌شوند. این اختلال در میان زنان، رایج‌تر از مردان است.

دلایل بروز اختلال شخصیت وابسته

متخصصان بهداشت روانی، علت اختلال شخصیت وابسته را درک نکرده اند. آن‌ها معتقدند که این بیماری، نتیجه ترکیبی از ژنتیک، محیط و نحوه رشد است. با این‌حال، به نظر می‌رسد که شخصیت وابسته در افرادی که در زندگی خود، برخی از تجربه‌های زیر را داشته‌اند، بیشتر خود را نشان می‌دهد:

1. مورد سوء استفاده یا تجاوز قرار گرفتن: افرادی که در کودکی یا نوجوانی به نوعی تحت سوءاستفاده یا تجاوز قرار گرفته‌اند، بیشتر در معرض ابتلا به شخصیت وابسته هستند.
2. آسیب‌های دوران کودکی: کسانی که مورد تجربه‌های کودک آزاری (حتی سوءاستفاده کلامی) قرار گرفته‌اند، احتمال بیشتری برای ابتلا به این اختلال را دارند.
3. بیماری‌های دوران کودکی: کسانی که در کودکی با یک بیماری خطرناک و تهدید کننده زندگی مواجه شده‌اند، بیش از سایرین خطر اختلال شخصیت وابسته را دارند.
4. سابقه خانوادگی: کسانی که یکی از اعضای خانواده آن‌ها به DPD دچار شده است، بیش از سایرین در خطر ابتلا قرار دارند.
5. برخی رفتارهای فرهنگی و مذهبی یا خانوادگی: برخی از افراد ممکن است به دلیل آموزه‌های فرهنگی یا مذهبی که به تسلیم شدن و اتکای مطلق تاکید دارند، به اختلال شخصیت وابسته دچار شوند.

برخی از محققان معتقدند که شیوه فرزندپروری مستبدانه یا بیش از حد محافظتی، می‌تواند منجر به ایجاد ویژگی‌های شخصیتی وابسته در افرادی شود که مستعد ابتلا به این اختلال هستند.

علائم اختلال شخصیت وابسته

افراد مبتلا به DPD وابستگی عاطفی زیادی به افراد دیگر دارند و تلاش فراوانی را صرف جلب رضایت آن‌ها می‌کنند. این افراد تمایل دارند رفتارهای نیازمندانه، منفعلانه و چسبنده از خود نشان دهند و به صورت کلی، از جدایی هراس دارند.

سایر ویژگی‌های مشترک این اختلال شخصیت عبارتند از:

1. ناتوانی در تصمیم گیری (حتی تصمیمات روزمره) بدون توصیه و اطمینان دیگران
2. اجتناب از پذیرفتن مسئولیت‌ها
3. ترس شدید از رها شدن و احساس ویرانی یا درماندگی در پایان روابط
4. حساسیت بیش از حد به انتقاد
5. بدبینی و عدم اعتماد به نفس
6. اجتناب از مخالفت با دیگران از ترس از دست دادن حمایت یا تأیید
7. عدم توانایی در شروع پروژه‌ها یا وظایف به دلیل عدم اعتماد به نفس
8. ترس شدید از تنها بودن
9. تمایل به تحمل بدرفتاری دیگران
10. تمایل به ساده لوح بودن و خیال پردازی

همه علائم و نشانه‌های بالا در نهایت باعث می‌شوند که فرد استقلال، اعتماد به نفس و هویت خود را از دست بدهد. به این ترتیب، کسانی که از اختلال شخصیت وابسته رنج می‌برند، موهبتی به نام لذت بردن از زندگی را بدون دخالت مستقیم دیگران، از دست می‌دهند.

تنهایی و اختلال شخصیت وابسته

افراد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته ممکن است نیاز به اطمینان دائمی داشته باشند. قطع شدن روابط و دوستی‌ها برای او می‌تواند ویران‌کننده باشد. فرد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته هنگامی که تنها است، ممکن است موارد زیر را تجربه کند:

• عصبی بودن
• اضطراب
• موارد وحشت‌زدگی
• ترس
• ناامیدی

در صورت بروز هر یک از علائم فوق، با پزشک خود تماس بگیرید. مشخص نیست چه عواملی باعث ایجاد وابستگی در افراد می‌شود. با این حال، متخصصان هر دو فاکتور بیولوژیکی و تکامل را ذکر می‌کنند.

راه تشخیص اختلال شخصیتی وابسته

تشخیص اختلال شخصیت وابسته، بر عهده متخصصین بهداشت و سلامت روان است. با این‌حال، پزشک باید شما را مورد معاینه فیزیکی قرار دهد تا مطمئن شود که علائم، به دلیل وجود یک بیماری دیگر نیست.

برای تشخیص این اختلال، روانشناس به دنبال تایید ۵ معیار معرفی شده در DSM-5 (راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی) خواهد بود. این معیارها عبارتند از:

1. ترس همه جانبه و غیر واقعی از رها شدن
2. احساس درمانده شدن در زمان تنهایی
3. ناتوانی در مدیریت مسئولیت‌های زندگی بدون درخواست کمک از دیگران
4. مشکلات بیان نظر از ترس از دست دادن حمایت یا تأیید
5. مشکل در تصمیم گیری‌های روزمره بدون ورود یا اطمینان دیگران

علاوه بر این، افراد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته، بلافاصله بعد از اتمام یک رابطه و به دلیل ترس از تنها ماندن، وارد یک رابطه دیگر می‌شوند.

درمان اختلال شخصیت وابسته

همانطور که در مورد بسیاری از اختلالات شخصیتی اتفاق می‌افتد، افراد مبتلا به DPD به طور کلی به دنبال درمان این اختلال نیستند! در عوض، ممکن است زمانی که مشکل آ‌نها (که اغلب ناشی از تفکر یا رفتار مربوط به این اختلال است) بسیار شدید شود، به دنبال درمان باشند.

افراد مبتلا به DPD مستعد ابتلا به افسردگی یا اضطراب هستند. به همین دلیل، ممکن است با بروز علائم این دو اختلال، به دنبال کمک گرفتن از دیگران باشند.

روان‌درمانی و CBT (روان درمانی شناختی یا درمان شناختی رفتاری) دو روشی هستند که متخصص بهداشت روان، برای درمان مبتلایان به این اختلال، به کار می‌گیرد. این درمان‌ها به افراد در افزایش اعتماد به نفس و اتکا به خود، کمک می‌کنند.

علاوه بر این، مشاور شما را به یافتن یک رابطه مثبت و تاثیرگذار، تشویق می‌کند. یک رابطه مثبت و معنی‌دار، می‌تواند اعتماد به نفس را در شما تقویت کرده و به شما در غلبه بر برخی از علائم DPD کمک کند.

تغییر معنادار در ساختار شخصیتی افراد، معمولا از طریق روان درمانی بلند مدت روان‌کاوانه یا روان پویا دنبال می‌شود. جایی که تجربیات رشد اولیه مورد بررسی قرار می‌گیرد؛ زیرا ممکن است شکل‌گیری مکانیسم های‌دفاعی ، شیوه‌های مقابله و الگوهای دلبستگی و صمیمیت در روابط نزدیک را شکل دهد.

عوارض احتمالی اختلال شخصیت وابسته

افراد مبتلا به DPD در معرض افسردگی، اختلال اضطرابی، فوبیا و همچنین سوء مصرف مواد هستند. این افراد در معرض سوء استفاده نیز قرار می‌گیرند؛ زیرا ممکن است خود را عملا مایل به انجام هر کاری برای حفظ رابطه با شریک غالب یا شخص قدرتمند بدانند.

برخی دیگر از عوارض این اختلال عبارتند از:

1. اختلال هراس
2. اختلال شخصیت اجتنابی
3. اختلال شخصیت وسواسی-جبری
4. اختلال شخصیت دو قطبی

فراموش نکنید که درمان به موقع، می‌تواند از بروز بسیاری از این عوارض جلوگیری کند. بنابراین اگر به اختلال شخصیت وابسته دچار هستید، در اولین فرصت به دنبال شروع روند درمانی خود باشید.

حمایت از شخص مبتلا به اختلال شخصیت وابسته

بسیاری از افراد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته مانند سایر اختلالات شخصیت، ناراحت هستند. این افراد به دنبال کمک برای علائم خود نیستند. این می‌تواند بر کیفیت زندگی تأثیر بگذارد و خطرات طولانی مدت اضطراب و افسردگی را افزایش دهد.

روی جوانب مثبت تمرکز کنید تا به دوست یا عزیز خود اطمینان دهید که آن‌ها رد نمی‌شوند.

جلوگیری از بروز اختلال شخصیت وابسته

اگرچه پیشگیری از این اختلال، در بسیاری از موارد ممکن نیست، اما درمان DPD گاهی اوقات به فردی که مستعد این اختلال است امکان می‌دهد تا راه‌های سازنده‌تری را برای مقابله با موقعیت‌ها بیاموزد.

هنگامی که بیمار انگیزه بالایی برای تغییر داشته و بین کار درمان‌گر و بیمار، رابطه کاری قوی وجود، روش‌های درمانی بهتر می‌توانند تاثیر خود را نشان دهند.

کلام آخر

اختلال شخصیت وابسته یکی از شایع‌ترین اختلال‌های شخصیتی است که می‌تواند روی کیفیت زندگی افراد، تاثیر مخرب و ویران‌گری داشته باشد. بنابراین شناخت این وضعیت و درمان به موقع آن، بسیار لازم و ضروری است.

در این مقاله به بررسی اختلال شخصیت وابسته، علائم و عوامل آن و هم‌چنین روش‌های تشخیص و درمان این بیماری پرداختیم. در صورتی که هم‌چنان در این ارتباط سوال یا ابهامی دارید، در بخش نظرات با ما در میان بگذارید تا در اولین فرصت، پاسخ‌گوی شما عزیزان باشیم.

سوالات متداول