علائم پرکاری تیروئید در زنان چیست؟

آمارها نشان می‌دهند حدود 3 میلیون زوج نابارور در ایران وجود دارد. زوج‌های نابارور با مشکلاتی مثل خشم، اندوه، افسردگی و کاهش رضایت از زندگی روبرو می‌شوند. تیروئید پرکار یکی از مهم‌ترین دلایل ناباروری است. احتمال ابتلا به تیروئید پرکار در زنان در مقایسه با مردان 10 برابر بیشتر است. به همین دلیل، شناخت علائم پرکاری تیروئید در زنان و درمان به موقع آن می‌تواند مشکل ناباروری را در هزاران زوج حل کند.

عوارض پرکاری تیروئید تنها به ناباروری ختم نمی‌شود. این بیماری می‌تواند موجب ابتلا به مشکلات قلبی، پوکی استخوان، ریزش مو و اضطراب شود.

درمان این بیماری در مراحل اولیه تنها با برخی از داروهای ضد تیروئید امکان‌پذیر است اما در مراحل پیشرفته این بیماری نیاز به درمان با ید رادیواکتیو و جراحی تیروئید خواهد بود.

اگر می‌خواهید در مورد تیروئید و علائم پرکاری آن در زنان بیشتر بدانید، در این مقاله با ایده آل مگ همراه شوید.

غده تیروئید چیست؟

تیروئید یک غده پروانه‌ای شکل است که در جلوی گردن قرار دارد. این غده دو هورمون اصلی به نام‌های تری‌یدوتیرونین (T3) و تترا یدوتیرونین (T4) ترشح می‌کند. وقتی مقدار زیادی T3 و T4 توسط غده تیروئید تولید و ترشح شود به پرکاری تیروئید مبتلا می‌شوید.

غده تیروئید نقش مهمی در بسیاری از عملکردهای بدن دارد. این غده متابولیسم، ضربان قلب، تنفس و دمای بدن را تنظیم می‌کند. تنظیم چرخه قاعدگی در زنان و کنترل سیستم عصبی هم بر عهده تیروئید است. به همین دلیل، اگر عملکرد آن مختل شود سلامتی شما در معرض خطر قرار می‌گیرد.

علت پرکاری تیروئید چیست؟

دلایل مختلفی برای بروز این بیماری وجود دارد. یک بیماری خود ایمنی به نام بیماری گریوز شایع‌ترین دلیل ابتلا است. در بیماری‌های خودایمنی، سیستم ایمنی به اشتباه به بخش‌هایی از بدن حمله می‌کند.

در بیماری گریوز هم سیستم ایمنی با حمله به غده تیروئید موجب می‌شود هورمون زیادی تولید شود. متاسفانه زنان بیش از مردان به بیماری گریوز مبتلا می‌شوند.

دلایل دیگری که موجب ابتلا به تیروئید پرکار می‌شوند عبارتند از:

• دریافت زیاد ید
• التهاب غده تیروئید (تیروئیدیت)
• وجود تومور در غده تیروئید یا غده هیپوفیز (غده کوچکی در زیر مغز که فعالیت غده تیروئید را تنظیم می‌کند.)
• دریافت مقدار زیادی تترا یدوتیرونین از طریق مصرف داروها یا مکمل‌های غذایی

برخی شرایط هم احتمال ابتلا به پرکاری تیروئید را افزایش می‌دهند، مثل:

• زن بودن
• سابقه خانوادگی (به خصوص سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری گریوز)
• سابقه ابتلا به بیماری‌های مزمن مثل دیابت نوع 1

علت پرکاری تیروئید در زنان باردار چیست؟

در دوران بارداری هم بیماری گریوز شایع‌ترین علت ابتلا به تیروئید پرکار است. برخی از مادران هم به علت وجود ندول (گره‌های کوچک) در غده تیروئید به این بیماری مبتلا می‌شوند. این گره‌ها مقدار زیادی هورمون تیروئید تولید می‌کنند.

زنانی که دو قلو باردار هستند یا تهوع و استفراغ شدید دارند ممکن است به پرکاری تیروئید موقت مبتلا شوند. علت بروز این مشکل افزایش هورمون گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG) است. به این وضعیت تیروتوکسیکوز گذرا می‌گویند و معمولا هفته چهارده تا هجده بارداری برطرف می‌شود. به همین دلیل، این زنان برای درمان به دارو نیاز ندارند.

علائم پرکاری تیروئيد در زنان که باید جدی بگیرید

پرکاری تیروئید خفیف ممکن است علامتی نداشته باشد و شما از ابتلا به آن بی‌اطلاع باشید. اما با گذشت زمان بیماری روی کل بدن و بسیاری از عملکردهای آن تاثیر می‌گذارد. علائم بیماری بین افراد مختلف، متفاوت است. با این وجود، شایع‌ترین علائم پرکاری تیروئید در زنان عبارتند از:

اختلالات قاعدگی

هورمون‌های تیروئید، چرخه قاعدگی را در زنان تنظیم می‌کنند. افزایش این هورمون‌ها موجب اختلال قاعدگی می‌شود. اگر در دوران نوجوانی به تیروئید پرکار مبتلا شوید احتمالاً دیرتر از همسالان خود پریود می‌شوید.

اگر بعد از بلوغ مقدار هورمون‌های تیروئید زیاد شود، پریودهای شما نامنظم می‌شود. ممکن است چند ماه پریود نشوید یا حجم خونریزی شما به طور غیرطبیعی کم یا زیاد شود.

ناباروری

ناباروری یکی از مهم‌ترین علائم پرکاری تیروئید در زنان است. هورمون‌های تیروئید در تخمک‌گذاری و لقاح نقش دارند. افزایش این هورمون‌ها مانع تخمک‌گذاری و موجب ناباروری در زنان می‌شوند. خوشبختانه، این بیماری در صورت تشخیص به موقع به راحتی درمان می‌شود.

تشدید علائم یائسگی

وقتی به دوران یائسگی نزدیک می‌شوید علائمی مثل گرگرفتگی، تعریق زیاد و بی‌خوابی را تجربه می‌کنید. اگر در این دوران به پرکاری تیروئید مبتلا باشید این علائم تشدید می‌شوند.

افزایش هورمون‌های تیروئید موجب تحریک اعصاب می‌شود. در نتیجه به اضطراب مبتلا می‌شوید و زیاد عرق می‌کنید. ممکن است شب‌ها خوب نخوابید و چند بار از خواب بیدار شوید. بی‌خوابی موجب می‌شود روزها احساس خستگی و ضعف عضلانی داشته باشید.

بزرگ شدن غده تیروئید (گواتر)

به بزرگ شدن غده تیروئید گواتر گفته می‌شود. هم کم کاری تیروئید و هم پرکاری تیروئید می‌توانند اندازه غده تیروئید را افزایش ‌دهند. گواتر ممکن است موجب سرفه و در موارد شدید اختلال در بلع غذا شود. پزشک به راحتی و با معاینه تیروئید متوجه بزرگ شدن آن می‌شود.

تپش قلب

تپش قلب یکی از رایج‌ترین علائم پرکاری تیروئید در زنان است. حتماً می‌دانید هر عاملی که روی قلب شما تاثیر بگذارد باید جدی گرفته شود. به همین دلیل، در صورتی‌که به تپش قلب مبتلا هستید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.

ریزش مو

همه ما روزانه 50 تا 100 عدد تار مو از دست می‌دهیم. در حالت عادی موهای ریخته شده با موهای جدید جایگزین می‌شوند. اما اگر تعداد موهای ریخته شده زیاد باشد باید علت آن مشخص شود. ریزش مو دلایل مختلفی دارد. با این وجود، اختلال در عملکرد تیروئید یکی از شایع‌ترین دلایل ریزش موی شدید است.

تغییر اشتها و تغییر وزن

پرکاری تیروئید اشتها و متابولیسم بدن را زیاد می‌کند. بالا رفتن اشتها وزن بدن را زیاد و بالا رفتن متابولیسم وزن بدن را کم می‌کند.

اگر افزایش متابولیسم بر افزایش اشتها غلبه کند وزن شما کم می‌شود، اما اگر اشتهای شما بیش از حد زیاد شود و در طول روز مقدار زیادی غذا بخورید ممکن است وزن‌تان بالا برود. بنابراین، برخی از بیماران مبتلا به تیروئید پرکار به کاهش وزن و برخی دیگر به افزایش وزن مبتلا می‌شوند.

مشکلات گوارشی

با بالا رفتن هورمون‌های تیروئید سرعت حرکات روده بیشتر می‌شود. به همین دلیل، اسهال یکی از علائم پرکاری تیروئید است. حدود یک چهارم بیماران با این مشکل گوارشی روبرو می‌شوند.

لرزش دست

تیروئید پرکار موجب تحریک اعصاب می‌شود. اگر متوجه لرزش و حرکات غیر ارادی در دست‌ها و بازوهای خود شدید برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه کنید.

چگونه پرکاری تیروئید در زنان تشخیص داده می‌شود؟

پزشک ابتدا شما را معاینه کرده و در مورد سوابق پزشکی شما سوالاتی می‌پرسد. این سوالات بیشتر درباره موارد زیر خواهد بود:

• اختلالات قاعدگی
• کاهش یا افزایش وزن بی‌دلیل
• تپش قلب
• افزایش فشارخون

پزشک در طول معاینه فیزیکی موارد زیر را هم بررسی می‌کند:

• بیرون‌زدگی چشم‌ها
• بزرگ شدن غده تیروئید (گواتر)

در مرحله بعد پزشک برای تشخیص دقیق‌تر آزمایش خون می‌نویسد. در بیماران مبتلا به پرکاری تیروئید مقدار T3 و T4 بالا می‌رود. اما مقدار هورمون محرک غده تیروئید (TSH)، کلسترول و تری گلیسیرید کم می‌شود.

TSH هورمونی است که از غده هیپوفیز ترشح می‌شود. این هورمون با تاثیری که روی غده  تیروئید دارد موجب می‌شود تیروئید هورمون T3 و T4 بیشتری بسازد. به همین دلیل، اگر میزان هورمون‌های تیروئید در خون خیلی زیاد باشد نیازی به تولید TSH نیست و مقدار آن در خون کم می‌شود.

آزمایش جذب ید رادیواکتیو روش دیگری است که برای تشخیص بیماری بکار می‌رود. در این روش به صورت خوراکی به شما مقدار کمی ید رادیواکتیو داده می‌شود. اگر با گذشت زمان مقدار زیادی از این ید در غده تیروئید تجمع پیدا کند، نشانه‌ای از ابتلا به تیروئید پرکار خواهد بود. در زنان باردار و شیرده نباید از این روش تشخیصی استفاده کرد.

برخی اوقات، ممکن است پزشک، دستور به انجام سونوگرافی، سی‌تی‌اسکن (CT) و ام‌آرآی (MRI) دهد. هدف از انجام این تصویربرداری‌ها بررسی اندازه غده تیروئید و وجود تومور در آن است.

چگونه می‌توان پرکاری تیروئید را درمان کرد؟

رایج‌ترین درمان، استفاده از داروهای ضد تیروئید مثل متی‌مازول و پروپیل‌تیواوراسیل است. این داروها مقدار تولید هورمون را در غده تیروئید کم می‎کنند.

روش درمانی دیگر، استفاده از ید رادیواکتیو است. ید رادیواکتیو سلول‌های تولید کننده هورمون را از بین می‌برد. با استفاده از این روش درمانی ممکن است با مشکلاتی مثل خشکی دهان، خشکی چشم‌ها و تغییر اشتها روبرو شوید.

در برخی بیماران برای درمان تیروئید پرکار از جراحی کمک گرفته می‌شود. طی جراحی، بخشی از غده تیروئید یا کل آن از بدن خارج می‌شود. اگر غده تیروئید با جراحی خارج شود تا پایان عمر باید داروهای حاوی هورمون تیروئید دریافت کنید.

درمان خانگی تیروئید پرکار

خوشبختانه، اغلب بیماران با درمان‌های موجود بهبود پیدا می‌کنند. اما اگر بیماری به موقع تشخیص داده نشود یا درمان را در نیمه راه رها کنید با مشکلات زیادی روبرو می‌شوید. راهکارهای زیر می‌توانند به بهبود علائم پرکاری تیروئید در زنان کمک کنند:

• تیروئید پرکار احتمال پوکی استخوان را افزایش می‌دهد. به همین دلیل، باید در طول روز به میزان کافی لبنیات مصرف کنید. در صورت لزوم دریافت مکمل کلسیم و ویتامین D هم می‌تواند کمک‌کننده باشد.
• از مصرف زیاد غذاهای حاوی کافئین مثل قهوه، شکلات، نوشابه و نوشیدنی‌های انرژی‌زا خودداری کنید. کافئین علائم و عوارض پرکاری تیروئید مثل اضطراب، تپش قلب و بی‌خوابی را افزایش می‌دهد.
• سیگار نکشید. بین مصرف سیگار و بیماری گریوز ارتباط مستقیمی وجود دارد.

سخن پایانی

وجود علائمی که در این مقاله به آن‌ها اشاره شد، تاییدی بر ابتلای شما به پرکاری تیروئید نیست، اما اگر وجود این علائم را در خود یا اعضای خانواده‌تان احساس کردید، قبل از هر پیش‌داوری به یک متخصص غدد مراجعه کنید تا او مشکلات شما را بررسی کند.

اگر درباره علائم پرکاری تیروئید در زنان و روش‌های درمان این بیماری سوالی دارید، می‌توانید آن را از ایده آل مگ بپرسید.

سوالات متداول