مهارت نه گفتن در زندگی: چرا در روابط نه گفتن مهم است؟
بسیاری از ما با مهارت نه گفتن در زندگی ناآشنا هستیم و در رد کردن درخواست دیگران تردید می‌کنیم. نه گفتن برای ما واقعا سخت و حتی پیچیده است و احساس ناخوشایندی ایجاد می‌کند.
ما به عنوان موجودات اجتماعی می‌خواهیم روابط خود را با دیگران حفظ کنیم؛ بنابراین، بعضی اوقات برخلاف میل باطنی خود بله می‌گوییم تا طرد نشویم. گاهی اوقات هم چون نمی‌خواهیم دیگران را ناامید یا احساسات‌شان را جریحه‌دار کنیم، از نه گفتن طفره می‌رویم. اما چرا در روابط نه گفتن مهم است؟
در این مقاله از ایده آل مگ درباره فواید نه گفتن در زندگی و روابط و دلایل اهمیت آن صحبت می‌کنیم و سپس چند راهکار برای تقویت این مهارت مهم ارائه می‌دهیم.
آیا نه گفتن اشکالی ندارد؟
نه گفتن یکی از بهترین روش‌های مراقبت از خود است که می‌توانیم انجام دهیم. یادگیری این مهارت به ما اجازه می‌دهد زندگی رضایت‌بخشی را بر اساس شرایط خودمان بسازیم. اگر همیشه بر اساس خواست و تائید دیگران زندگی کنیم، هرگز نمی‌توانیم احساس آزادی و خوشحالی واقعی را تجربه کنیم.
نه گفتن به این معنی نیست که ما بی‌ادب، خودخواه یا نامهربان هستیم. این‌ها همه باورهای غیرواقعی‌ای هستند که نه گفتن را سخت می‌کنند. آگاهی از این موضوع که این باورها از کجا آمده‌اند، به کنار گذاشتن آن‌ها کمک می‌کند.
آیا تا به حال فکر کرده‌اید که چرا قدرت نه گفتن در کودکان بیشتر است ولی همزمان با بزرگ شدن کودک، این دقرت رو بخ افول گذاشته و در بزرگسالی به دشواری قادر به انجام آن هستند؟ ما در کودکی یاد گرفتیم که نه گفتن بی‌ادبانه یا نامناسب است. اگر به مادر، پدر، معلم، عمو، پدربزرگ یا مادربزرگ نه می‌گفتیم، احتمالا ما را بی‌ادب می‌دانستند و به ما در مورد آن تذکر می‌دادند؛ به عبارت دیگر، نه گفتن غیرمجاز و بله گفتن مودبانه و مطلوب بود.
اکنون که همه ما بالغ شده‌ایم، تفاوت خوب و بد را تشخیص می‌دهیم و می‌توانیم خودمان انتخاب کنیم؛ بنابراین، نه گفتن نباید سخت و چالش‌برانگیز باشد؛ اما متأسفانه ما به باورهای دوران کودکی خود پایبند هستیم. ما نگران این هستیم که اگر نه بگوییم، احساس گناه یا شرمساری کنیم یا طرد شده و تنها بمانیم.
چرا در روابط نه گفتن مهم است؟ 5 مزیت و فایده نه گفتن
وقتی برخلاف میلی باطنی‌تان کاری را قبول می‌کنید، به نیازهای خود بی‌احترامی می‌کنید. ممکن است سعی کنید خود را با گفتن جملاتی مانند «فقط همین یکبار قبول می‌کنم»، «خیلی طول نمی‌کشد» یا «آن قدرها هم مشکل بزرگی نیست» آرام کنید.
اما در حقیقت هر بار که این کار را انجام می‌دهید، آنچه که قلب یا ذهن‌تان به شما می‌گوید را نادیده می‌گیرید. آشنایی با مهارت نه گفتن در زندگی فواید بی‌شماری دارد که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
1. افزایش اعتماد به نفس
نه گفتن به این معنی است که به احساسات و نیازهای خود اهمیت می‌دهید و این می‌تواند قدرت‌بخش باشد. قدرت نه گفتن در درازمدت اعتماد به نفس را تقویت می‌کند و به شما این امکان را می‌دهد که کنترل زندگی خود را در دست بگیرید.
نه گفتن به دیگران اغلب می‌تواند به منزله بله گفتن به خودتان باشد. این کار مانند این است که به خودتان، یعنی مهم‌ترین فرد زندگی‌تان، جمله «دوستت دارم» را بگویید.
2. کاهش استرس
ناتوانی در نه گفتن، یک عامل استرس‌زا برای ذهن و بدن است که می‌تواند به اضطراب و بی‌خوابی منجر شود. نه گفتن به بعضی از درخواست‌ها ممکن است سخت باشد؛ اما صادق بودن در رد کردن آن‌ها استرس را کاهش می‌دهد و در نهایت شما را شادتر می‌کند.
اگر فکر می‌کنید که نمی‌توانید از عهده انجام کاری برآیید، بهتر است نه بگویید تا اینکه به کاری که واقعا نمی‌خواهید انجام دهید، متعهد شوید.
3. افزایش قاطعیت
وقتی به دیگران اجازه ندهید برای شما تصمیم‌گیری کنند، می‌توانید کنترل زندگی خود را به دست بگیرید. وقتی محکم می‌ایستید، به حریم خود احترام می‌گذارید و عدم تمایل خود را برای انجام کاری اعلام می‌کنید، قاطعیت خود را نشان می‌دهید.
4. افزایش اعتماد و احترام دیگران به شما
اگر برخلاف میل باطنی خود درخواستی را بپذیرید، ممکن است دچار خشم و عصبانیت شوید که این موضوع روی روابط شما تاثیر منفی دارد. نه گفتن نشانه احترام به خود و طرف مقابل است؛ چون از صداقت شما ناشی می‌شود.
اطرافیان ممکن است شما را چندان دوست نداشته باشند و به حریم شما توجه نکنند؛ اما وقتی ببینند شما خود را در اولویت قرار می‌دهید، سعی می‌کنند حد و مرزها را رعایت کنند. وقتی به خود و خواسته‌هایتان اهمیت بدهید، احترام دیگران را جلب می‌کنید.
5. وقت گذاشتن برای چیزهای پراهمیت و افزایش توانایی مدیریت زمان
ما فقط چند ساعت در روز زمان داریم. ما نمی‌توانیم این زمان را افزایش دهیم، اما می‌توانیم نحوه استفاده از آن را کنترل کنیم. اجازه ندهید دیگران لیست کارهای شما را تعیین کنند. شما باید به گونه‌ای از زمان خود استفاده کنید که به اولویت‌ها و اهدافتان برسید و نیازهای خود را برآورده کنید.
وقتی درخواست‌های غیرضروری دیگران را می‌پذیرید، مجبور می‌شوید اولویت‌های خود را کنار بگذارید. آشنایی با مهارت نه گفتن در زندگی زمان شما را آزاد می‌کند و به شما اجازه می‌دهد روی لیست اولویت‌های خود تمرکز کنید.
اگر فقط کارهایی را بپذیرید که مطمئن هستید می‌توانید آن‌ها را انجام دهید، مدیریت برنامه‌ها راحت‌تر می‌شود و حتی می‌توانید زمانی را به خودتان اختصاص دهید. به خودتان یادآوری کنید که وقتتان چقدر ارزشمند است و کمتر در مورد نه گفتن به چیزی که واقعا نمی‌خواهید انجامش دهید، تردید کنید.
چگونه نه گفتن را به روشی خوب انجام دهید؟
شما می‌توانید یک درخواست را رد کنید، اما همچنان محترم، مهربان و قدردان به نظر برسید. به جای اینکه بلافاصله و عجولانه بله بگویید، ابتدا سوالات زیر را از خود بپرسید:
- آیا بله گفتن از تمرکز من روی چیزهای مهم‌تر جلوگیری می‌کند؟
- ارزش‌ها، باورها و اهداف فعلی من چیست؟
- آیا این درخواست، پروژه یا فعالیت با ارزش‌ها، باورها و اهداف من همخوانی دارد؟
- آیا بله گفتن باعث خستگی من می‌شود؟
- آیا بله گفتن برای سلامت روان من خوب است؟
- در گذشته، چه زمانی بله گفته‌ام و بعد از آن پشیمان شده‌ام؟
- چه زمانی بیشتر احتمال دارد درخواستی را علیرغم میل باطنی خود بپذیرم؟
برای یادگیری مهارت نه گفتن در زندگی ابتدا با چیزهای کوچک شروع کنید، مانند زمانی که به شما یک نوشیدنی پیشنهاد می‌شود و شما تمایلی به خوردن آن ندارید. یاد بگیرید که بله و نه گفتن چه حسی در بدن شما ایجاد می‌کند. آیا نه گفتن به دیگران وجود شما را پر از ترس و نگرانی می‌کند؟
اگر از شما خواسته شد در کاری که توانایی انجام آن را ندارید مشارکت کنید، برای خودتان زمان بیشتری بخرید. از فرد مقابل بخواهید درخواست خود را برای شما پیامک یا ایمیل کند تا بتوانید به آن پاسخ دهید.
این کاملا منطقی است که بگویید قبل از پاسخ دادن باید برنامه خود را بررسی کنید. این کار به شما کمک می‌کند شرایط را به خوبی بسنجید و کلمات مناسبی برای نه گفتن پیدا کنید.
راهکارهای کلیدی نه گفتن بدون بی‌ادبی
اولین قدم برای یادگیری مهارت نه گفتن در زندگی این است که به تمام وقت، انرژی و پولی که برای بله گفتن‌های اجباری صرف کرده‌اید، کمی فکر کنید.
وقتی به اجبار درخواست یا پیشنهاد دیگران را می‌پذیرید، از کاری که انجام می‌دهید متنفر می‌شوید، نسبت به شخص درخواست‌کننده احساس ناخوشایندی پیدا می‌کنید و در نهایت به خودتان صدمه می‌زنید. برای اینکه بتوانید قاطعانه و مودبانه نه بگویید، نکات زیر را رعایت کنید:
با مهربانی و تمجید درخواست طرف مقابل را رد کنید
شما می‌توانید با گفتن چند جمله کوتاه کاری کنید که طرف مقابل احساس بدی پیدا نکند. به عنوان مثال بگویید:
- این یک فرصت عالی به نظر می‌رسد، اما متاسفانه مجبورم آن را رد کنم. از اینکه آن را به من پیشنهاد دادید، ممنونم.
- پیشنهاد شما جذاب است و من خوشحالم که آن را مطرح کردید، اما برای من مناسب نیست.
دلایل خود را برای نه گفتن بیان کنید
از سایر چیزهایی که باعث می‌شود نه گفتن مودبانه به نظر برسد، بیان دلیل آن است. گاهی اوقات بهتر است صادقانه در مورد محدودیت‌های خود صحبت کنید، به عنوان مثال:
- من نمی‌توانم امروز بعدازظهر در این جلسه شرکت کنم؛ چون از قبل برای انجام کار دیگری برنامه‌ریزی کرده‌ام.
- پیشنهاد شما فوق‌العاده است، اما در حال حاضر سازمان ما برای انجام این نوع پروژه‌ها بودجه‌ای ندارد.
- سفر به این شهر جالب به نظر می‌رسد، اما متأسفانه تابستان امسال وقت آن را ندارم.
به طور مختصر، اما مودبانه نه بگویید
همیشه لازم نیست دلیل نه گفتن را توضیح دهید. همین قدر که واضح و مودبانه درخواست طرف مقابل را رد کنید، کافی است. مثلا بگویید:
- من نمی‌توانم در انجام این کار مشارکت کنم.
- از اینکه برای این کار به من فکر کردید، ممنونم. در حال حاضر نمی‌توانم آن را انجام دهم؛ اما با من در تماس باشید.
عبارت «در حال حاضر» در آخرین مثال نشان می‌دهد که شما ممکن است بعدا بتوانید کمک کنید. در گفتن چنین جملاتی دقت کنید و اگر واقعا در آینده امکان کمک کردن برای شما وجود دارد، از آن استفاده کنید.
یک جایگزین مناسب پیشنهاد دهید
اگر می‌خواهید حسن نیت خود را نشان دهید و به روش دیگری به فرد کمک کنید، می‌توانید در صورت امکان به او گزینه دیگری را پیشنهاد دهید. به عنوان مثال بگویید:
- متاسفانه نمی‌توانم زمینه ملاقات شما را با رئیس فراهم کنم. اگر مایلید از معاون او برای شما وقت ملاقات بگیرم.
- امروز نمی‌توانم این کار را انجام دهم، اما دوشنبه وقت آزاد دارم.
کلام پایانی
بسیاری از ما به دلیل ناآشنایی با مهارت نه گفتن در زندگی از رد کردن درخواست دیگران عاجز هستیم؛ چون می‌خواهیم انسان توانمندی به نظر برسیم و در عین حال همه را از خود راضی نگه داریم. اگر درخواست‌های زیادی دارید اما نمی‌توانید همه آن‌ها را انجام دهید، باید مهارت نه گفتن را بیاموزید.
قاطعانه به تقاضایی که تمایلی به پذیرش آن ندارید، نه بگویید و از انجام این کار احساس گناه نکنید. اگر برخلاف میل باطنی خود درخواستی را قبول کنید، هم خود را تحت فشار قرار می‌دهید و هم نسبت به طرف مقابل دچار خشم می‌شوید.
سوالات متداول
در بیشتر موارد، ترس از توهین به کسی یا تمایل واقعی برای کمک کردن، ما را از نه گفتن باز می‌دارد. گاهی اوقات هم نمی‌دانیم چگونه با اعتماد به نفس و مودبانه نه بگوییم.
احتمالا در ابتدا نه گفتن برای شما ناراحت‌کننده است؛ اما هر چقدر بیشتر نه بگویید، انجام آن راحت‌تر می‌شود. زمان و اهداف شما و آنچه که در زندگی برایتان مهم است، باید مبنای تصمیم‌گیری باشد. فقط کمی عادت کردن لازم است که با تمرین و گذشت زمان حاصل می‌شود.
افرادی که می‌توانند درخواست دیگران را محترمانه رد کنند، اعتماد به نفس بیشتری دارند و کمتر دچار استرس می‌شوند. نه گفتن به مدیریت بهتر زمان کمک می‌کند و در جلب احترام دیگران موثر است.
تمجید کردن از طرف مقابل، بیان دلایل نه گفتن و ارائه یک پیشنهاد جایگزین همگی از راه‌هایی هستند که باعث می‌شوند احساس بدی در فرد درخواست‌کننده ایجاد نشود.
