مهم ترین خواص نمک برای سلامتی را بیشتر بشناسید

زمانی که به طعم دهنده‌هایی شبیه به نمک فکر می‌کنیم، ابتدا فضای آشپزخانه و هشدارهایی مربوط به میزان استفاده از آنها را به یاد می‌آوریم. اما بد نیست بدانید در کنار همه این هشدارهایی که برای عوارض مصرف نمک داده می‌شوند، نباید از خواص فراوان آن هم غافل بود.

برای آشنایی بیشتر شما با این ماده مغذی در این مقاله از مجله اینترنتی ایده آل مگ سعی داریم تا با مرور خواص نمک برای انسان‌ها، با این چاشنی محبوب، بیشتر آشنا شویم.

نمک چیست و انواع آن کدامند؟

این که نمک برای سلامتی مفید است یا مضر، به نحوه استفاده ما از این ادویه بستگی دارد. برای درک جایگاه این ماده در زندگی بشر، خوب است که یک بار آن را برای خودمان تعریف کنیم.

به لحاظ علمی نمک (NaCl)، کلرید سدیم، ماده معدنی با اهمیت زیادی برای سلامت انسان‌ها، حیوانات و همچنین برای صنعت است. شکل معدنی هالیت یا سنگ نمک را گاهی نمک معمولی می‌نامند تا آن را از دسته‌ای از ترکیبات شیمیایی به نام نمک متمایز کنند.

فرهنگ لغت نیز برای تعریف ماده این‌گونه پیش رفته است که نمک یک ترکیب کریستالی کلرید سدیم است که به عنوان یک ماده معدنی در ترکیباتی مانند آب دریا وجود دارد. این ماده برای چاشنی غذا و همچنین یک نگهدارنده مواد غذایی هم استفاده می‌شود.

جالب است بدانید که ما در دنیای طبیعی با انواع نمک روبرو هستیم. در واقع در کنار نمک خوراکی (که به نام نمک سفره هم شناخته می‌شود) انواع دیگری هم از این ماده در دنیا وجود دارد. برخی از این ترکیبات آلی عبارتند از:

1. نمک کوشر

نمک کوشر نوعی نمک دانه درشت است که کمتر تصفیه شده است. به این معنا که تقریبا کلرید سدیم خالص دارد و یونیزه نمی‌شود.

این ماده به خاطر دانه‌های درشتی که دارد به عنوان چاشنی گوشت، مرغ و سالاد استفاده می‌شود و زمان بررسی خواص نمک جایگاه خاصی دارد.

2. نمک دریا

نمک دریا با تبخیر آب دریا به دست می‌آید. به طور کلی، کمتر از نمک خوراکی فرآوری شده و مواد معدنی خود را حفظ می‌کند. این نمک به دلیل تکه‌های نامنظمی که دارد برای دکوراسیون هم استفاده می‌شود.

3. نمک صورتی

نمک صورتی از کریستال‌های سنگی نمک به دست می‌آید. این سنگ‌ها در مناطق نزدیک به هیمالیا استخراج می‌شوند که عمدتا از عناصر کمیاب از جمله آهن، سدیم و روی تشکیل شده است. نمک صورتی به دلیل رنگ صورتی جذاب است و در مقایسه با نمک خوراکی طعم شورتری دارد.

این نمک برای هر دستور پختی که به مقدار کمی نمک نیاز دارد؛ مانند سس، ماریناد یا به عنوان افزودنی تزئینی، گزینه‌ای عالی است.

4. نمک سیاه

نمک سیاه را با نام Kala Namak salt هم می‌شناسیم. این ماده نوعی نمک سنگی است که از سنگ‌های آتشفشانی هیمالیا (معمولا پاکستان)، استخراج می‌شود. نمک سیاه سرشار از آهن، منیزیم و کلسیم و همچنین چند عنصر کمیاب دیگر است.

همچنین زمان توجه به خواص نمک این موارد نیز مورد بررسی هستند:

• فلور دی سل (Fleur de Sel): این نوع نمک یکی از گران‌بهاترین مواد در جهان است و معنی نامی که برای آن انتخاب شده، «گل دریا» است.
• نمک قرمز: یا نمک آلئا یک نوع نمک از مناطق هاوایی است که از خاک رس آتشفشانی قرمز آسیاب شده به دست می‌آید و از بیش از 80 ماده معدنی تشکیل شده است.
• نمک شور: طعمی متمایز به غذاها در ترکیب با آب می‌دهند و باعث می‌شود رطوبت بیشتری حفظ شده و گوشت نرم شود.

 خواص نمک برای سلامت جسمانی

با بررسی دقیق انواع نمک، می‌توانیم به این نتیجه برسیم که فواید مصرف نمک هم به همان میزان متنوع است. اگرچه توصیه می‌شود که مصرف بیش از حد نمک را کنار بگذارید؛ اما همیشه از عوارض کمبود نمک برای بدن نیز صحبت شده است.

به همین خاطر در این قسمت سعی داریم تا خواص مختلف نمک برای سلامت جسمانی افراد را با هم بررسی کنیم تا زمان استفاده از این ماده معدنی، بدانید که مزایایی را به دست خواهید آورد.

1. فراهم کننده مواد معدنی بدن

اندام‌های بدن ما به بعضی از مواد معدنی خاص نیاز دارند تا بتوانند عملکردهای خود را به درستی انجام دهند. در شرایط کمبود هر ماده معدنی، ممکن است با خطر از دست دادن سلامتی خود مواجه شویم.

نمک‌های آلی ترکیبات بسیار غنی از نظر مواد معدنی مانند کلسیم، منیزیم و آهن هستند؛ بنابراین برای دریافت خواص نمک باید بتوانیم آنها را در برنامه روزانه خود بگنجانیم. تنها شرط لازم این است که مقدار مناسب این ماده را استفاده کنیم.

2. تنظیم سطح اسید در بدن

سطح اسید بدن یکی دیگر از موارد مهمی است که بر سلامت ما تأثیر می‌گذارد. استفاده از نمک به اندازه کافی، روشی موفق برای کاهش و تنظیم سطح اسید است.

در صورتی که این نوع تنظیمات در بدن کنترل نشود، شما با مشکلات سلامتی که محیط اسیدی بدن ایجاد می‌کند، روبرو هستیم.

3. تنظیم عملکرد سیستم‌های گوارش

در میان خواص درمانی مختلف نمک، هضم غذا جایگاه خاص خود را دارد. در نظر پزشکان سنگ نمک همیشه نقش کمکی در برطرف کردن مشکلات گوارشی داشته است.

کسانی که می‌خواهند سیستم گوارش خود را با روش‌های طبیعی تنظیم کنند، می‌توانند با استفاده از میزان مناسب نمک، برنامه ریزی خوبی داشته باشند. نمک به عنوان یک پاک کننده روده بزرگ، برطرف کننده مواد سمی و ناخواسته در بدن شناخته می‌شود.

4. تسکین مشکلات پوستی

برخی از بیماری‌های پوستی باعث ایجاد اختلال و دردی در بدن فرد می‌شوند تا جایی که ما نمی‌توانیم آنها را تحمل کنیم. برای نمونه اگزما، پسوریازیس، آکنه یا هر نوع عفونت دیگری را می‌توان در این لیست گنجاند.

نمک دریا یک درمان عالی برای تسکین این بیماری‌های است و زندگی فرد را به طور قطع نجات می‌دهد. در واقع خواص نمک را می‌توان با ضد عفونی کننده و ضد باکتریایی بودن برشمرد و آن را به عنوان یک پاک کننده عمیق مورد استفاده قرار داد.

اگر دچار چنین بیماری‌هایی هستید، اجازه دهید پوست شما در حمام نمک غوطه‌ور شود، مراقبت‌های لازم را در نظر بگیرید تا درد شما التیام پیدا کند.

5. درمان آفت

وقتی از خواص درمانی نمک صحبت می‌کنیم، نباید کمک آن در درمان عفونت‌ها را فراموش کنیم. آفت‌ها زخم‌هایی هستند که در دهان دیده می‌شوند و گاهی درد غیر قابل تحملی را به فرد تحمیل می‌کنند.

این نوع زخم‌ها به این دلیل دردناک می‌شوند که خوردن غذا را برای فرد سخت می‌کنند. با این حال، شستشوی دهان با آب نمک باعث کاهش درد و درمان آفت‌های ناخواسته می‌شود. به راحتی می‌توان از نمک خوراکی در این روند درمانی استفاده کرد.

6. پاکسازی گلو و بینی

احتمالا زمان سرماخوردگی به شما پیشنهاد شده که با غرغره کردن با آب نمک گلوی خود را از عفونت‌ها تمیز کنید. این یک روش موثر برای درمان بیماری‌های گلو مانند گلودرد پس از سرماخوردگی است.

از طرفی با استفاده از خواص نمک و آب، می‌توانید یک پاک کننده برای درمان مشکلات گرفتگی بینی تهیه کنید. تنها کاری که باید انجام دهید این است که به طور منظم مقداری آب نمک را (در حد نیاز) استشمام کنید.

7. تغذیه مناسب برای مو

علاوه بر خواص درمانی در مشکلات پوستی که به آنها اشاره کردیم، استفاده از نمک می‌تواند در رژیم‌های مراقبت از مو هم مورد توجه باشد.

اولین و شاید مهم‌ترین کمک نمک به موی افراد، موفقیت آن در جلوگیری از ایجاد شوره سر است. علاوه بر این، اگر موهای خود را با آب نمک بشویید، می‌توانید به رشد موهای کمک کرده و خطر ریزش آنها را به میزان قابل توجهی، کاهش دهید.

جدای از این مزایا، ترکیب آب تمیز و نمک، وضعیت اگزمایی را که ممکن است روی پوست سر فرد دیده شود، درمان می‌کند.

خواص نمک برای سلامت روحی

فایده های نمک برای بدن زیاد هستند. تا جایی که می‌توان لیست مزایای این ماده را با سلامت روحی افراد هم ادامه داد.

این ماده ضد افسردگی است

محققان هیچ گاه نتوانستند دلیل افسردگی را بر یک عامل استوار کنند. این نوع بیماری معمولا با چند دلیل مختلف در افراد ظاهر می‌شود.

این میان برخی از محققان با تکیه بر ایده «نمک یک ماده طبیعی برای افزایش و بهبود سطح خلق و خو است» می‌تواند به توضیح این مسئله هم بپردازند که چرا ما این‌قدر وسوسه می‌شویم بیش از حد نمک بخوریم. حتی اگر به فشار خون بالا، بیماری قلبی و سایر مشکلات سلامتی دچار شده باشیم.

خواب را بهبود می‌بخشد

اگر در مورد راه‌های مختلف برای داشتن خواب راحت جستجو می‌کنید، استفاده از نمک را به شما پیشنهاد می‌کنیم. در این مورد خاص، معمولا نمک دریایی بیشتر مورد توجه است.

در واقع با کمی جستجوی بیشتر، متوجه می‌شوید که توصیه به مصرف نمک قبل از خواب، اشاره به نمک خوراکی و غذاهای فراوری ‌شده ندارد؛ زیرا این موارد می‌توانند باعث ایجاد مقدار نامتعادل سدیم در بدن شوند.

به همین خاطر تصور می‌شود که نمک دریا خواب را بهبود می‌بخشد؛ چون حاوی الکترولیت‌های مفید زیادی برای تنظیم هورمون‌های بدن است.

برای به دست آوردن این مزیت لازم است نمک خوراکی خود را با نمک طبیعی جایگزین ‌کنید. پس از آن متوجه می‌شوید که خواب بهتری دارید و البته کمتر تشنه می‌شوید. همچنین هنگام غذا خوردن بیشتر سیر خواهید شد. در نتیجه خواص نمک توانسته‌اند تاثیر مناسبی روی شما بگذارند.

مهم است مطمئن شوید هر زمان که ورزش می‌کنید بدن شما نمک کافی دریافت می‌کند؛ زیرا بدن با تعریق مقدار زیادی از نمک خود را از دست می‌دهد.

برای هر کسی که در ورزش‌ها یا مسابقات با شدت بالا شرکت می‌کند، قرص‌های نمک پیشنهاد می‌کنند. این کار باعث می‌شود که آبرسانی بدن به خوبی انجام شده و ورزشکار خواب راحتی داشته باشد.

سلامت روان را بهبود می‌بخشد

حمام آب نمک علاوه بر افزایش سلامت جسمانی، به بهبود سلامت روان ما نیز کمک می‌کند. پس از حمام کردن در آب نمک، آرامش، شادی و راحتی بیشتری خواهید داشت.

نمک‌های حمام به عنوان مواد ضد استرس فوق العاده عمل می‌کنند. آنها همچنین می‌توانند آرامش ذهنی شما را بهبود بخشند.

ضعف را از بین می‌برد

اگر شما فردی هستید که از ضعف مداوم رنج می‌برید، می‌توانید برای کاهش خستگی و در برخی موارد حتی از بین بردن آن، مصرف روزانه آب نمک را در نظر بگیرید.

متخصصان پزشکی اذعان دارند که یک فرد سالم مقدار زیادی نمک را از طریق ادرار از دست می‌دهد. داشتن کمی آب نمک می‌تواند به تعادل سطح نمک در بدن شما کمک کند تا ضعف‌های روزانه خود را برطرف کنید.

عوارض کمبود نمک برای بدن

بد نیست در کنار بررسی خواص نمک به این مهم هم بپردازیم که کمبود نمک در بدن چه عوارضی را به همراه دارد. بد نیست بدانید که سدیم یک الکترولیت است.

به این معنی که وقتی در مایعاتی مانند خون حل می‌شود، یک نوع یون باردار الکتریکی ایجاد می‌کند. بدن ما برای تسهیل تکانه‌های عصبی و تنظیم عملکردهای خود مانند عملکرد ضربان قلب، هضم، تنفس، فعالیت مغز و فشار خون به الکترولیت نیاز دارد.

سدیم به حفظ تعادل مایع در داخل و اطراف سلول‌ها (از جمله حجم مایع در خون) کمک می‌کند و در تنظیم عملکرد عصب و ماهیچه نقش مهم دارد.

یک فرد زمانی با این مسئله روبرو می‌شود که دچار سوءتغذیه شده باشد. با این حال، اگر بیش از حد به خودتان فشار بیاورید و مقدار زیادی سدیم را در زمان تعریق از دست بدهید، ممکن است دچار کمبود سدیم شوید. همچنین می‌توانید با نوشیدن آب زیاد و رقیق کردن غلظت سدیم در بدن، سطح سدیم خود را پایین بیاورید.

در تمامی این موارد، وضعیتی بالقوه‌ای به نام «هیپوناترمی» در بدن ایجاد می‌شود. هیپوناترمی، به معنای از دست دادن شدید سدیم است و می‌تواند علائم زیر را به همراه داشته باشد.

• گرفتگی عضلات
• حالت تهوع
• سستی
• سردرد
• بی قراری
• تحریک پذیری
• خستگی و انرژی کم
• سرگیجه
• شوک
• کما و مرگ

عوارض مصرف زیاد نمک

اگرچه خواص نمک بی‌شمارند و این ماده مغذی برای همه موجودات زنده مهم است؛ اما باید محدودیتی در مصرف نمک وجود داشته باشد.

همان‌طور که در هر ماده غذایی باید این نوع محدودیت‌ها را رعایت کنیم. اگر نمک بیش از مقدار مشخصی مصرف شود، ممکن است آسیب جدی به سلامتی فرد وارد شده و حتی منجر به مرگ او شود.

مصرف بیش از حد این ماده می‌تواند اول از همه، فشار خون را افزایش دهد. سپس خطر سکته مغزی را نیز افزایش می‌دهد و بعد فرد را با نارسایی کلیه روبرو کند.

همچنین خطر سرطان معده نیز ممکن است از جمله آسیب‌های مصرف نمک زیاد باشد؛ بنابراین، برای جلوگیری از این خطرات جدی و بهبود کیفیت زندگی، باید در استفاده از نمک حدود مشخصی را رعایت کنیم.

نمک مورد نیاز بدن چقدر است؟

فواید مصرف نمک زمانی در زندگی انسان دیده می‌شوند که محدودیت مصرف را در نظر گرفته و البته از خطرات کمبود این ماده در بدن نیز آگاه باشیم.

تا به اینجا سعی کردیم این فواید و خطرات را با هم مرور کنیم. اجازه دهید در ادامه متن میزان مورد نیاز این ماده برای افراد مختلف را با هم بررسی کنیم تا مشخص شود چه زمانی خواص نمک به بدن می‌رسد.

میزان مصرف نمک برای زنان

یک زن بالغ، می‌تواند با خیال راحت، روزانه 2300 میلی‌گرم سدیم مصرف کرده و از همه فایده های نمک  بهره مند شود. اما زمانی که به سن 51 سالگی نزدیک شد، حداکثر میزان سدیم روزانه او به 1500 میلی‌گرم کاهش می‌یابد.

اگر فرد به طور ارثی سابقه بیماری قلبی دارد یا در گذشته فشار خون بالا داشته، باید میزان مصرف خود را در همین 1500 میلی‌گرم سدیم در روز محدود کنید. همچنین توصیه می‌شود که زنان باردار یا شیرده هم مصرف سدیم خود را کمتر از 1500 میلی‌گرم در روز نگه دارند.

توجه داشته باشید که بهترین راه دریافت این میزان سدیم، استفاده از غذاهای سالم است. برای جلوگیری از افراط در مصرف سدیم از مصرف غذاهای پر سدیم خودداری کنید.

سوپ نودل مرغ کنسرو شده، چیپس سیب زمینی، ذرت و ژامبون هر کدام بیش از 1000 میلی‌گرم سدیم در هر وعده دارند. غذاهایی که بیش از 20 درصد سدیم دارند سرشار از مواد معدنی هستند و باید از مصرف آنها اجتناب کنید.

در عوض غذاهایی را انتخاب کنید که برچسب «کم سدیم» یا «سدیم کاهش یافته» دارند. غذاهایی با این توضیحات باید حاوی 5 درصد یا کمتر در هر وعده از سدیم توصیه شده روزانه برای شما باشند.

همچنین برای دریافت خواص نمک می‌توانید غذاهایی را مصرف کنید که به طور طبیعی سدیم کمی دارند. برای نمونه برنج قهوه‌ای، میوه‌ها، سبزی‌ها و یا تنقلاتی مانند پاپ کورن همگی کمتر از 10 میلی‌گرم سدیم در هر وعده دارند.

میزان مصرف نمک برای مردان

اگر خاطرتان باشد اشاره کردیم که سدیم به عنوان یک الکترولیت در بدن عمل می‌کند. این ماده با قرار گرفتن 95 درصدی در خارج از سلول‌های ما، به تعادل مایعات در بدن کمک می‌کند.

سدیم به غشای سلولی بدن کمک می‌کند تا ساختار سالمی داشته باشند و به مولکول‌های خاصی اجازه می‌دهد تا به داخل و خارج سلول‌ها منتقل شوند. همچنین گفتیم که سدیم به عملکرد عصبی عضلانی و تعادل اسید کمک می‌کند.

با این تفاسیر توصیه می‌شود که مصرف کافی سدیم برای مردان سالم و جوان به مقدار 1.5 گرم در روز باشد. البته این میزان شامل افرادی نمی‌شود که به مقادیر بیشتری نیاز دارند.

برای نمونه ورزشکاران رقابتی یا کسانی که در معرض گرمای شدید قرار دارند، به میزان نمک بیشتری احتیاج دارند. همچنین مردان مسن به دلیل کاهش دریافت انرژی به 1.2 تا 1.3 گرم در روز نیاز خواهند داشت.

افرادی که روزانه بیش از 2.3 گرم سدیم مصرف می‌کنند، در معرض ابتلا به برخی بیماری‌ها هستند؛ بنابراین، 2.3 گرم در روز حداکثر میزان مصرف سدیم برای مردان است تا بتوانند از خواص نمک استفاده کنند. در واقع یک فرد عادی باید کمتر از این میزان را در نظر بگیرد.

میزان مصرف نمک برای ورزشکاران

زمان برنامه ریزی برای تغذیه ورزشکاران، بیشترین میزان نمک در رژیم غذایی آنها آماده تامین می‌شود. در واقع مربی‌ها با ایجاد عادات غذایی سالم و مخصوص با استفاده از میوه‌ها و سبزی‌ها، غلات کامل، پروتئین‌ بدون چربی، چربی‌های سالم، لبنیات، حبوبات و غیره، میزان نمک مورد نیاز برای بدن ورزشکاران را تامین می‌کنند.

به ویژه در شرایطی که مقدار قابل توجهی از سدیم بدن را با عرق کردن را از دست می‌دهند؛ پس پیدا کردن جایگزینی آن نمک (و سایر موارد) الکترولیت از دست رفته برای حفظ هیدراتاسیون مهم است.

به همین خاطر ممکن است برنامه محدود کردن نمک در رژیم غذایی ورزشکاران اعمال نشود. برعکس، ممکن است این افراد نیاز به دریافت سدیم و سایر الکترولیت‌های اضافی در ورزشکاران بیشتر هم باشد.

به دلیل از دست دادن سدیم ناشی از تعریق، مصرف میزان 1 گرم در هر ساعت (زمانی که از دست دادن تعریق زیاد (دوهای طولانی/ سواری/ مسابقه) وجود دارد) به این افراد توصیه شده است. با رعایت این نوع برنامه ‌ریزی‌ها می‌توان گفت که افراد از خواص نمک بهره می‌برند.

میزان مصرف نمک برای کودکان

نمک برای سلامتی همه افراد مفید است بخصوص کودکانی که در سن رشد هستند. خوب است بدانید که یک قاشق چایخوری نمک معادل 2300 میلی‌گرم سدیم است.

در نتیجه با رعایت دستور العمل‌های توصیه شده مصرف روزانه سدیم برای کودکان و نوجوانان می‌توانید به این روش پیش بروید.

• کودکان 1 تا 3: کمتر از 1500 میلی‌گرم سدیم نیاز دارند.
• کودکان 4 تا 8 سال: کمتر از 1900 میلی‌گرم سدیم نیاز دارند.
• کودکان 9 تا 13 سال: کمتر از 2200 میلی‌گرم سدیم نیاز دارند.
• نوجوانان 14 تا 18: 2300 میلی‌گرم سدیم نیاز دارند.

فراموش نکنید که نوزادان نباید نمک زیادی بخورند؛ زیرا کلیه‌‌هایی آنها برای پردازش این ماده به طور کامل رشد نکرده است. همچنین نوزادان زیر 1 سال باید کمتر از 1 گرم نمک در روز مصرف کنند. اگر کودک با شیر مادر تغذیه شود، مقدار مناسبی از مواد معدنی از جمله سدیم را از شیر مادر دریافت می‌کند پس نیازی به مصرف مضاعف این ماده نیست.

کلام آخر

نمک برای بدن انسان مورد نیاز است؛ زیرا تعادل مایعات و عملکرد ماهیچه‌ها و اعصاب را کنترل می‌کند. جالب است بدانید که بدن به طور خودکار وجود نمک و سدیم را تنظیم می‌کند.

احساس تشنگی بیش از حد نشان دهنده سطوح بالای نمک است که از طریق کلیه‌ها دفع می‌شود. اگرچه عنوان شده که نمک دریا معمولا مفیدتر از همتای فراوری شده خود است.

اما در هر صورت استفاده از خواص نمک برای همه ما ضروری است. چنانچه پیشنهادی برای استفاده و کنترل این ماده خوراکی دارید، در قسمت کامنت‌ها درج کنید تا راهنمای پیش رو تکمیل شود.

سوالات متداول