خاک خوری در بارداری (کثیف خوری) چیست و چه عوارضی دارد؟

شاید دیده باشید که برخی از خانم‌ها با ویار خاک در بارداری مواجه می‌شوند و نمی‌دانند این مسئله برای آنها ضرری دارد یا خیر. جالب است بدانید که بیش از 80 درصد مردم آفریقا به خصوص زنان، به طور منظم خاک رس می‌خورند.

این عادت به نام ژئوفاژی شناخته می‌شود. مطالعات نشان داده‌اند که این امر برای همه به ویژه زنان باردار خطرناک بوده و سطوح بالایی از آلودگی سرب را به همراه خواهد داشت.

در این مقاله از مجله اینترنتی ایده آل مگ با ما همراه باشید تا نکاتی مهم را در مورد خاک خوری، خوردن مهر یا گل سرشور در بارداری با هم بررسی کنیم.

خاک خوری چیست؟

خوردن خاک در بارداری (مثل خوردن گل سرشور یا مهر در بارداری) را با عنوان «هرزه خوری در بارداری» نیز می‌شناسند؛ زیرا می‌تواند یکی از زیر شاخه‌های این نوع تغذیه ناسالم باشد. در یک تعریف کلی می‌توان گفت که پیکا (Pica) اصطلاح علمی برای ولع خوردن و مصرف مواد غیر خوراکی است.

این کلمه از ریشه لاتین به معنای «magpie» آمده است. در ادبیات پزشکی مدرن از خوردن خاک، خاک رس یا خاک به عنوان «ژئوفاژی» نیز یاد می‌شود.

در واقع کثیف خوری در بارداری نوعی تغذیه ناسالم است که مادر و جنین را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد. افراد مبتلا به اختلال پیکا تحت اجبار ذهنی، موادی می‌خورند که ارزش غذایی ندارند.

این اختلال می‌تواند منجر به عواقب جدی مانند مسمومیت با سرب شود. این نوع اختلال بیشتر در کودکان و زنان باردار دیده می‌شود.

البته خوردن خاک مثل مهر یا گل سرشور، معمولا موقتی است و اگر شما یا فرزندتان نمی‌توانید از خوردن مواد غیر خوراکی خودداری کنید، ضروری است که فورا به پزشک مراجعه نمایید. درمان به موقع این نوع اختلالات و خاک خوری در بارداری می‌تواند در جلوگیری از عوارض جانبی بالقوه و جدی، کمک کننده باشد.

به یاد داشته باشید که پیکا در افرادی که دارای ناتوانی‌های ذهنی هستند نیز دیده می‌شود. اغلب در افراد مبتلا به ناتوانی‌های رشدی شدیدتر و طولانی‌تر است.

چرا خاک خوری در بارداری رایج است؟

ویار خاک در بارداری مسئله جدی است که باید تحت نظر پزشک درمان شود. البته این مورد زمانی حاد می‌شود که فرد به صورت بی رویه و زیاد است حد خاک بخورد. در نتیجه باید منتظر عوارض خاک خوری در بارداری برای جنین و مادر باشیم.

دانشمندان دلیل دقیقی را برای چنین وضعیتی مشخص نکرده‌اند، اما این نوع واکنش یا پاسخی به کمبود مواد معدنی است یا تلاشی غریزی برای «محافظت در برابر آسیب از سموم و عوامل بیماری‌زا» که در باور مردم جای گرفته است.

به گفته مارک لالانیلا در ABC News، خاک رس دارای محتوای معدنی بالایی است و اغلب سرشار از کلسیم، آهن، مس و منیزیم است.

با این اوصاف هیچ دلیل واحدی برای پیکا وجود ندارد. همان طور که در برخی موارد، کمبود آهن، روی یا مواد مغذی دیگر ممکن است با پیکا همراه باشد، کم خونی نیز می‌تواند دلیل دیگری برای خاک خوری در بارداری به حساب بیاید.

در کنار این موارد هوس‌های غیر معمول فرد ممکن است نشانه این باشد که بدن در تلاش است تا سطوح پایین مواد مغذی را دوباره پر کند.

همچنین افراد مبتلا به بیماری‌های روانی خاص، مانند اسکیزوفرنی و اختلال وسواس فکری – اجباری (OCD)، ممکن است پیکا را به عنوان یک مکانیسم مقابله‌ای در ذهن خود دوست داشته باشند. در کنار آنها برخی از افراد حتی ممکن است از بافت یا طعم برخی از اقلام غیر خوراکی لذت ببرند و آن را هوس کنند.

یک نکته جالب

در برخی فرهنگ‌ها، خوردن خاک رس یک رفتار پذیرفته شده است (مثلا آفریقا که در مقدمه به آن اشاره کردیم). این شکل از پیکا را با نام ژئوفاژیا می‌شناسند.

اما در همین فرهنگ‌ها نیز مصرف بی رویه این ماده، توصیه نمی‌شود. در نهایت رژیم غذایی و سوءتغذیه هر دو می‌توانند منجر به پیکا شوند. در این موارد، خوردن مواد غیر خوراکی ممکن است به شما کمک کند احساس سیری کنید.

آیا خوردن خاک در بارداری خطرناک است؟

هرزه خوری در بارداری حتما عواقب منفی خواهد داشت و باید برای درمان آن تلاش زیادی صورت بگیرد. همان طور که اشاره کردیم بسیاری از زنان باردار هوس خوردن خاک رس دارند.

کارشناسان هنوز دلیل روشنی برای این اتفاق پیدا نکرده‌اند. آنها با نظریه پردازی‌های مختلف گاهی کمبود آهن و گاهی هوس‌های غیر منطقی را دلیل اصلی آن می‌دانند.

پیکا در بارداری هر دلیل که داشته باشد به عنوان یک پاسخ انطباقی به نحوه تغییر سیستم ایمنی بدن ایجاد می‌شود. در نتیجه فرد با هوس خاک خوری در بارداری مواجه خواهد شد.

در نتیجه خوردن خاک در بارداری و علت هوس کثیفی در این دوران هر چه باشد، می‌تواند خطراتی را برای سلامتی مادر و جنین در حال رشد ایجاد کند.

حتی اگر کثیفی که می‌خورید عاری از سم باشد و با خیال راحت پخته یا آماده شده باشد، باز هم می‌تواند در معده شما به مواد مغذی که از منابع دیگر دریافت می‌کنید، متصل شود. این اتصال از جذب مناسب مواد مغذی توسط بدن جلوگیری می‌کند. در نتیجه می‌تواند سلامت شما را به خطر بیندازد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

برخی از افراد برای مراجعه به دکتر و تشریح چنین مشکلی تردید دارند. اما باید بدانید که مکث بیشتر مساوی با مشکلات حادتر است. ممکن است نگران نحوه ذکر موضوع به ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی خود باشید.

اما اگر خاک خورده‌اید و در معرض سموم، انگل‌ها یا فلزات سنگین موجود در این ماده قرار گرفته‌اید، بهتر است با یک متخصص صحبت کنید. بدون درمان به موقع، این مسائل می‌تواند عوارض جدی به همراه داشته باشد.

اگر علائم سلامتی غیر معقول یا نگران کننده‌ای دارید، بدون فوت وقت با پزشک خود صحبت کنید. علائمی که باید پس از خاک خوری در بارداری به آنها توجه کنید، عبارتند از:

• تحرکات روده دردناک یا خونی
• یبوست
• اسهال
• حالت تهوع و استفراغ بی وقفه
• تنگی نفس
• احساس سنگینی در قفسه سینه
• خستگی، لرزش یا ضعف
• احساس ناخوشی عمومی

فراموش نکنید که امکان ابتلا به کزاز بعد از خوردن خاک وجود دارد. کزاز می‌تواند تهدید کننده زندگی شما باشد، بنابراین در صورت مشاهده موارد زیر وضعیت خود را به پزشک اطلاع دهید:

• گرفتگی در فک
• تنش عضلانی، سفتی و اسپاسم، به ویژه در معده
• سردرد
• تب
• افزایش تعریق

همچنین میل به خوردن خاک لزوما به یک مسئله در سلامت روان اشاره نمی‌کند؛ اما درمان به موقع زیر نظر یک تراپیست همیشه گزینه امنی برای بررسی هوس‌ها و نحوه رسیدگی به آنها است.

درمان این مسئله همچنین می‌تواند به شما کمک کند تا رفتارهای اعتیادآور را کنار بگذارید؛ بنابراین اگر ترک خوردن کثیفی برایتان دشوار است یا به طور مکرر به خوردن کثیفی فکر می‌کنید، یک درمانگر می‌تواند به شما کمک کند.

درمان خاک خوری در بارداری

اشاره کردیم که کثیف خوری در بارداری می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد و حتما آسیب‌های جدی را نیز به همراه دارد. حالا دیگر می‌دانید که عوارض خاک خوری در بارداری برای جنین و مادر مسئله مهمی است که نباید از آن چشم پوشی کنید.

برای درمان این مسئله، راه حل‌های زیر می‌توانند راهگشا باشند:

با یک دوست قابل اعتماد یا یکی از اعضای خانواده صحبت کنید

اگر به کسی که به او اعتماد دارید در مورد هوس خاک خوری در بارداری خود بگویید، ممکن است بتواند شما را حمایت کرده و این مشکل را با همکاری هم حل کنید. اگر به تنهایی از آلودگی دوری کنید، حتما میل به خوردن این ماده حواس شما را پرت می‌کند.

غذای مشابه با همین رنگ و بافت را بجوید یا بخورید

کوکی‌ها، غلات یا کراکرهای ریز آسیاب شده می‌توانند به کاهش هوس شما کمک کنند. جویدن آدامس یا مکیدن آب نبات سفت نیز می‌تواند به کاهش هوس‌های مربوط به پیکا کمک کند.

با یک درمانگر صحبت کنید

اگر مطمئن نیستید که چرا هوس کثیفی می‌کنید، یک درمانگر می‌تواند به شما کمک کند تا به این هوس‌ها رسیدگی کنید. در جلسات درمانی خود می‌توانید رفتارهایی را بررسی کنید که به شما در جلوگیری از خوردن خاک کمک می‌کنند.

در این وضعیت اگر واقعا کمبود مواد مغذی دارید، پزشک می‌تواند به شما در اصلاح این عدم تعادل کمک کند. اگر به اندازه کافی ویتامین‌های مورد نیاز خود را دریافت کنید، ممکن است این هوس از بین برود.

از تقویت مثبت استفاده کنید

یک سیستم پاداش برای نخوردن خاک نیز می‌تواند به برخی از افرادی که با هوس پیکا سر و کار دارند کمک کند. دریافت پاداش برای انتخاب یک ماده غذایی بهتر می‌تواند به کاهش تمایل شما به خوردن خاک کمک شایانی کند.

درمان‌های دارویی خاک خوری در بارداری

هوس خاک خوری در بارداری می‌تواند با درمان‌های دارویی نیز مدیریت شود. البته این مسئله زمانی مورد توجه است که روش‌های قبلی نتیجه مطلوب را به همراه نداشته باشند.

پزشک شما احتمالا با درمان هرگونه عارضه‌ای که از خوردن اقلام غیر خوراکی به دست آورده‌اید، شروع می‌کند. به عنوان مثال، اگر مسمومیت شدید با سرب ناشی از خوردن تراشه‌های رنگ دارید، پزشک ممکن است درمان کیلاسیون را تجویز کند.

در این روش، دارویی به شما داده می‌شود که با کاهش سرب در بدن پیش می‌رود. دارو به شما این امکان می‌دهد که سرب را در ادرار خود دفع کنید.

همچنین ممکن است داروها از طریق مصرف خوراکی تجویز شوند یا با داروهای شات داخل وریدی بیماری خود را درمان کنید. یکی از رایج‌ترین داروهایی که برای مسمومیت با سرب تجویز می‌شود، اتیلن دی آمین تترا استیک اسید (EDTA) است.

پزشک شما ممکن است یک ارزیابی روان‌شناختی را برای تعیین اینکه آیا شما OCD یا وضعیت سلامت روان دیگری دارید، در نظر بگیرد. بسته به تشخیص، ممکن است دارو، درمان یا هر دو را تجویز کنند.

البته تحقیقات در مورد خاک خوری در بارداری هنوز ادامه دارد. برای نمونه یک مطالعه در سال 2000 نشان داد مکمل مولتی ویتامین ساده ممکن است در برخی موارد یک درمان بسیار موثر باشد.

اگر فرد مبتلا به پیکا دارای ناتوانی ذهنی یا وضعیت خاص سلامت روانی باشد، داروهایی برای مدیریت مشکلات رفتاری نیز ممکن است به کاهش یا از بین بردن تمایل او به خوردن مواد غیر مغذی کمک کنند.

پیکا چگونه تشخیص داده می‌شود؟

در نهایت بد نیست بدانید که هیچ تستی برای پیکا وجود ندارد. پزشک شما این وضعیت را بر اساس تاریخچه و چندین عامل دیگر تشخیص می‌دهد.

شما باید با پزشک خود در مورد اقلام غیر مغذی که خورده‌اید صادق باشید. این صداقت به آنها کمک می‌کند تا یک تشخیص دقیق داشته باشند.

اگر به آنها نگویید چه می‌خورید، تشخیص اینکه آیا پیکا دارید یا خیر، سخت خواهد بود. همین امر در مورد کودکان یا افراد کم توان ذهنی نیز صدق می‌کند.

پزشک ممکن است خون فرد را آزمایش کند تا ببیند سطح روی یا آهن او پایین است یا نه. این آزمایش می‌تواند به پزشک کمک کند تا متوجه شود که آیا کمبود مواد مغذی زمینه‌ای مانند کمبود آهن بوده یا خیر. گفتیم که کمبود مواد مغذی گاهی با پیکا در بارداری مرتبط است.

کلام آخر

در این متن به بررسی خاک خوری در بارداری پرداختیم و اشاره کردیم که این امر می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد که همگی بر اساس گمانه زنی‌ها در نظر گرفته می‌شوند.

گاهی کمبود مواد معدنی بدن و گاهی برخی اختلالات روانی می‌توانند مادر را به هوس خوردن خاک تشویق کنند. دلیل این امر هر چه که باشد باید برای درمان سریع اقدام کنید.

در غیر این صورت با مسمومیت‌های سربی گاها شدید مواجه خواهید شد. در نهایت اگر تجربه مشابهی در این زمینه دارید و یا راه حل بهتری نسبت به موارد ذکر شده به ذهنتان می‌رسد، آن را در قسمت کامنت‌ها درج کنید.

سوالات متداول