کمبود ویتامین D در بدن چه عوارضی به همراه دارد؟
ویتامین D را با نام ویتامین آفتاب هم می‌شناسند؛ زیرا با قرار گرفتن در معرض نور مستقیم خورشید، در بدن تولید می‌شود. البته این ویتامین مهم، در برخی از مواد غذایی و مکمل‌ها هم یافت می‌شود. اگر از نور آفتاب گریزان هستید، به شیر و گوشت ماهی حساسیت دارید یا از یک رژیم سخت گیاهی استفاده می‌کنید، باید بدانید که خطر کمبود ویتامین D در کمین شما قرار دارد!
نام ویتامین D با استحکام استخوان‌ها عجین شده است. زیرا این ویتامین به بدن در جذب کلسیم کمک می‌کند. بنابراین ضعف یا پوکی استخوان را می‌توان مهمترین عارضه کمبود این ویتامین در بدن دانست. اما آیا ماجرا به همین جا ختم می‌شود؟ قطعا خیر!
در این مقاله از مجله اینترنتی ایده آل مگ قصد داریم به بررسی تمامی عوارض ناشی از کمبود ویتامین D در بدن می‌پردازیم. اگر شما از بابت عدم دریافت مقدار مناسب این ویتامین نگران هستید، حتما تا پایان با ما همراه باشید.
چرا ویتامین D برای بدن مهم است؟
ویتامین D برای سلامتی بدن بسیار مهم و ضروری است. دقیقا به همین دلیل، کمبود آن هم می‌تواند عوارض زیادی به همراه داشته باشد. برخی از عملکردهای ویتامین D در بدن عبارتند از:
- کمک به تقویت استخوان‌ها: بدن برای داشتن استخوان‌های قدرتمند، به کلسیم و فسفر نیاز دارد. ویتامین D به بدن کمک می‌کند که کلسیم و فسفات موجود در مواد غذایی را به راحتی جذب کند. بنابراین این ویتامین، به شکل غیر مستقیم، روی استحکام استخوان‌ها نقش دارد.
- کمک به تقویت عضلات: علاوه بر استخوان‌ها، مصرف ویتامین D باعث شکل‌گیری عضلات قدرتمندتر می‌شود.
- بهبود سیستم ایمنی بدن: برخی از تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف ویتامین D کافی، به عملکرد بهتر سیستم ایمنی بدن، کمک می‌کند.
- بهبود خلق و خو: بسیاری از تحقیقات نشان داده‌اند که کمبود ویتامین D به صورت مستقیم با افزایش احتمال ابتلا به افسردگی بالینی، نقش دارد.
علاوه بر موارد مطرح شده، ویتامین D به بهبود عملکرد غدد پاراتیروئید نیز کمک می‌کند. این غده‌ها از طریق برقراری ارتباط با کلیه‌ها، روده و اسکلت، کلسیم خون را متعادل می‌کنند. به عبارتی دیگر، داشتن ویتامین D کافی، باعث می‌شود تا کلسیم جذب شده، به خوبی در سراسر اندام‌های بدن، مورد استفاده قرار بگیرد.
سازمان جهانی غذا و دارو، دریافت 600 واحد ویتامین D در طول شبانه روز را برای افراد زیر 70 سال توصیه می‌کند. این در حالیست که افراد بالای 70 سال، روزانه به 800 واحد ویتامین D نیاز دارند. دریافت این ویتامین به مقدار کمتر از این، منجر به کمبود ویتامین D خواهد شد.
بیشتر بخوانید: ویتامین چیست و چه زمانی باید انواع ویتامین را مصرف کنیم؟
مهمترین عوامل کمبود ویتامین D
کمبود ویتامین D در بدن، می‌تواند دلایل زیادی داشته باشد. استفاده از رژیم‌های غذایی گیاهی، یکی از مهمترین دلایل کمبود این ویتامین است. از آن‌جایی که بسیاری از منابع ویتامین D حیوانی هستند، کسانی که فقط از گیاه‌ها تغذیه می‌کنند، نمی‌توانند به مقدار کافی آن را دریافت کنند.
یکی دیگر از عوامل کمبود ویتامین D در بدن، عدم قرارگیری در معرض نور مستقیم خورشید است. افرادی که کمتر از منزل خارج می‌شوند یا به طور مداوم در محیط‌های بسته زندگی می‌کنند، قطعا در معرض کمبود این ویتامین قرار می‌گیرند.
استفاده همیشگی از کرم‌های محافظت از پوست و داشتن پوست تیره رنگ هم می‌تواند باعث ایجاد کمبود ویتامین D در بدن شود. البته به یاد داشته باشید که هرگز نباید بیش از حد خود را در معرض نور خورشید قرار دهید؛ زیرا ممکن است به سرطان پوست دچار شوید.
در کنار موارد مطرح شده، دلایل زیر هم می‌توانند منجر به کمبود ویتامین D شوند:
- اضافه وزن یا چاقی
- مصرف کم ماهی و لبنیات
- زندگی دور از خط استوا و در مناطقی که در تمام سال، خورشید کمی وجود دارد.
- داشتن بیماری مزمن کلیوی، بیماری کبدی یا هیپرپاراتیروئیدیسم
- استفاده از داروهایی مانند استاتین ها و استروئیدها که بر متابولیسم ویتامین D تأثیر می‌گذارند.
افرادی که در نزدیکی خط استوا زندگی می‌کنند، کمتر به کمبود ویتامین D دچار می‌شوند. زیرا آن‌ها این ویتامین را به صورت طبیعی و از طریق تابش نور خورشید، دریافت می‌کنند.
علائم کمبود ویتامین D در بدن
همان‌طور که در ابتدای مقاله وعده داده بودیم، امروز می‌خواهیم به مهمترین علائم و عوارض کمبود ویتامین D در بدن بپردازیم. پس لطفا در ادامه، با ما همراه باشید:
بیمار شدن و داشتن عفونت متوالی
یکی از مهمترین نقش‌های ویتامین D کمک به قوی‌تر شدن سیستم ایمنی بدن است. این ویتامین به بدن در مبارزه با عفونت‌های ویروسی و باکتریایی، کمک می‌کند. اگر زود به زود بیمار می‌شوید (به ویژه سرماخوردگی و آنفولانزا) ممکن است از کمبود ویتامین D رنج ببرید.
افرادی که به طور مداوم با این بیماری‌ها مواجه هستند، می‌توانند از مکمل‌های ویتامین D استفاده کنند. این مکمل‌ها، احتمال ابتلا به عفونت‌های دستگاه تنفسی را کاهش می‌دهند. البته قبل از هر اقدامی در این زمینه، حتما با پزشک مشورت کنید.
خستگی و بیحالی
احساس خستگی می‌تواند دلایل زیادی داشته باشد که کمبود ویتامین D، قطعا یکی از آن‌ها است. برخی از مطالعات نشان داده‌اند که کمبود ویتامین D در خون به صورت مستقیم، روی احساس خستگی روزانه، تاثیر دارد.
کمبود این ویتامین می‌تواند روی کیفیت خواب و خستگی کودکان هم تاثیر داشته باشد. در یک مطالعه روی 39 کودک، مشخص شد که مقدار پایین این ویتامین در بدن کودکان، منجر به کیفیت خواب ضعیف، مدت زمان خواب کوتاه‌تر و تاخیر در زمان خواب خواهد شد.
مصرف مکمل‌های ویتامین D می‌تواند احساس خستگی را در افرادی که به کمبود این ویتامین مبتلا هستند، تا حد زیادی کاهش دهد.
درد استخوان و کمر
صحبت از تاثیر ویتامین D بر سلامت استخوان‌ها، تکرار مکررات است. یکی از مهمترین علائم کمبود این ویتامین، احساس درد در استخوان‌ها و کمر است. بر اساس مطالعات، شدت این درد، با کم بودن ویتامین D در بدن، کاملا مرتبط است.
یک بررسی از 81 مطالعه نشان داد که افرادی که به ورم مفاصل، درد عضلانی و درد گسترده مزمن مبتلا هستند، معمولا با کمبود این ویتامین هم مواجه هستند.
افسردگی
چندین مطالعه مختلف، نشان داده‌اند که کمبود ویتامین D به صورت مستقیم با افسردگی (به ویژه در افراد مسن) مرتبط است. البته اثبات این موضوع، نیاز به بررسی‌های بیشتر دارد.
اختلال در ترمیم زخم
ترمیم آهسته زخم (به ویژه بعد از عمل جراحی) می‌تواند یکی از نشانه‌های کمبود ویتامین D باشد. این ویتامین تولید ترکیباتی را که برای تشکیل پوست جدید، به عنوان بخشی از فرآیند بهبود زخم ضروری است را افزایش می‌دهد.
از دست دادن استخوان
یکی دیگر از عوارض کمبود ویتامین D، پایین آمدن تراکم استخوان در افراد مسن و به ویژه زنان است. این اتفاق بر اثر از دست دادن کلسیم و سایر مواد معدنی در استخوان‌ها رخ می‌دهد. بر اساس نتایج تحقیقات انجام شده، دریافت مقدار کافی ویتامین D، می‌تواند منجر به افزایش تراکم استخوان شود.
یک مطالعه روی 1100 زن میانسال و مسن، نشان داد که یک ارتباط مستقیم بین کمبود ویتامین D و کاهش تراکم استخوان وجود دارد.
ریزش مو
کمبود این ویتامین در زنان، ممکن است منجر به بیماری آلوپسی آره آتا شود. این بیماری خودایمنی، با ریزش شدید مو از سر و سایر نقاط بدن همراه است. به این ترتیب، می‌توان گفت که پایین بودن سطح این ویتامین، ممکن است به از دست دادن مو نیز منجر شود.
البته تحقیقات بسیار کمی در این زمینه صورت گرفته است. اما به نظر می‌رسد در افرادی که به بیماری آلوپسی آره آتا مبتلا شده‌اند، کمبود ویتامین D به طور مستقیم با ریزش شدیدتر موها، مرتبط است.
در یک مطالعه دیگر، استفاده از یک فرم مصنوعی از ویتامین D به صورت موضعی , به مدت 12 هفته، به طور قابل توجهی رشد مجدد مو را در 48 فرد مبتلا به آلوپسی آره آتا افزایش داد.
اضافه وزن و چاقی
تحقیقاتی وجود دارد که نشان می‌دهد کمبود ویتامین D، با اضافه وزن و چاقی در ارتباط است. البته عکس این اتفاق هم در حال بررسی است؛ یعنی چاقی می‌تواند باعث کمبود این ویتامین شود.
یک مطالعه روی زنان و مردان نشان داد که کمبود ویتامین D، چربی شکم و وزن این افراد را افزایش داد. البته در این تحقیق، تاثیر کمبود این ویتامین روی اضافه وزن مردان، بیشتر از زنان بود.
مقدار ویتامین D مورد نیاز بدن
در افراد سالم، مقدار ویتامین D مورد نیاز که باید به صورت روزانه جذب بدن شود، نسبت به سن، متفاوت است. البته پزشک ممکن است بر اساس وضعیت سلامتی شما، این مقدار را افزایش یا کاهش دهد.
در جدول ویتامین های مورد نیاز بدن در دسته ویتامین D می توانید میزان ویتامین D مورد نیاز گروه‌های سنی مختلف را مشاهده نمایید:
| گروه سنی | مقدار ویتامین D توصیه شده | حداکثر مثدار مجاز |
|---|---|---|
| نوزادان زیر 6 ماه | 400 واحد | 1000 واحد |
| نوزادان 6 ماه تا 1 سال | 400 واحد | 1500 واحد |
| کودکان 1 تا 3 سال | 600 واحد | 2500 واحد |
| کودکان 4 تا 8 سال | 600 واحد | 3000 واحد |
| افراد 9 تا 70 سال | 600 واحد | 4000 واحد |
| افراد بالای 70 سال | 800 واحد | 4000 واحد |
| زنان حامله 14 تا 50 سال | 600 واحد | 4000 واحد |
مقادیر ذکر شده در این جدول، مربوط به افراد سالم هستند. در صورتی که به یک بیماری خاص، کم خونی، کمبود ویتامین D و … مبتلا هستید، باید مطابق نظر پزشک، این ویتامین را دریافت کنید.
کمبود ویتامین D چگونه تشخیص داده می‌شود؟
کمبود ویتامین D با استفاده از آزمایش خون تشخیص داده می‌شود. رایج‌ترین آزمایشی که به این منظور تجویز می‌شود، 25-hydroxyvitamin D است که به اختصار 25(OH)D نامیده می‌شود.
توجه داشته باشید که تنها پزشک متخصص می‌تواند کمبود ویتامین D را در بدن شما تشخیص دهد. بنابراین نتیجه آزمایش را حتما به یک پزشک نشان دهید و شخصا به تفسیر آن نپردازید.
درمان کمبود ویتامین D
هدف این درمان، کاملا مشخص است: رسیدن بدن شما به سطح نرمال ویتامین D. پزشک به این منظور، علاوه بر رژیم غذایی حاوی این ویتامین و همچنین دریافت روزانه نور خورشید، ممکن است برخی از مکمل‌های ویتامین D را نیز تجویز کند.
دو نوع ویتامین D وجود دارد: D2 و D3. دریافت و جذب ویتامین D3 راحت‌تر از D2 است و ماندگاری بیشتری هم دارد. بنابراین پزشک به احتمال زیاد، مکمل D3 را برای شما تجویز خواهد کرد.
کلام آخر
ویتامین D برای سلامتی بدن، از اهمیت زیادی برخوردار است. کاهش سطح این ویتامین ممکن است عوارض زیادی را برای شما به همراه داشته باشد. به همین دلیل، در این مقاله به بررسی انواع علائم و دلایل کمبود ویتامین D پرداختیم.
در صورتی که همچنان در این رابطه سوال یا ابهامی دارید، حتما در بخش نظرات همین مقاله با ما در میان بگذارید تا در اولین فرصت، پاسخ‌‌گوی شما عزیزان باشیم.
سوالات متداول
کمبود این ویتامین می‌تواند عوارضی مانند درد استخوان و کمر، کاهش تراکم استخوان، ریزش مو، افسردگی، درد عضلانی و … را به همراه داشته باشد.
میزان ویتامین D مورد نیاز در افراد مختلف، با توجه به سن آن‌ها متفاوت است. معمولا افراد زیر 70 سال باید روزانه 600 واحد ویتامین D دریافت کنند. در حالی که افراد بالای 70 سال، به 800 واحد نیاز دارند.
