همه چیز درباره ببر + یکه تاز قدرتمند و مغرور جنگل!

شاید شما هم شنیده باشید که خیلی‌ از آدم‌ها، خود را ببر خطاب می‌کنند! آن‌هم زمانی که بخواهند دیگران آن‌ها را قوی، سخت، محکم، مغرور، باصلابت و نترس بدانند. بله آن‌ها حق دارند؛ چون حقیقتا ببر تبلور غایی و عالی تمام این صفت‌ها است.

ببر در راس هرم غذایی طبیعت قرار دارد؛ یعنی همه را شکار می‌کند و خود هیچ شکارچی ندارد! حتی در نبرد با یک خرس قطبی 800 کیلویی هم ببر هرگز از قبل بازنده نیست!

ببر بزرگترین گربه‌سان طبیعت است و به عنوان یک شکارچی بی‌رحم، تنها، مغرور و به شدت عصبانی شناخته می‌شود! با این‌حال، کمتر کسی پیدا می‌شود که عاشق این جانور درنده نباشد؛ چون ببر به نهایت تکامل خود رسیده و در نهایت قدرت قرار دارد.

شاید در عصر دغدغه‌های پوچ، هیچ چیز مانند در خطر انقراض قرار گرفتن این حیوان مغرور و در عین حال، بی‌نهایت زیبا، مهم نباشد! قطعا جای خالی ببر در طبیعت، هرگز قابل پر شدن نخواهد بود.

در این مقاله از مجله اینترنتی ایده آل مگ قصد داریم همه چیز را درباره ببر به شما بگوییم. اگر شیفته این شکارچی دل‌فریب شده‌اید، حتما تا پایان با ما همراه باشید.

معرفی ببر در یک نگاه

ببر با نام علمی Panthera tigris بزرگترین عضو خانواده گربه‌ها (Felidae) است. این پستاندار زمینی، متعلق به جنس پانترا (Panthera) است؛ جنسی که 5 عضو زیر را در برمی‌گیرد:

• ببر
• پلنگ
• شیر
• جگوار
• پلنگ برفی

از نظر قدرت و وحشی‌گری، تنها شیر است که توان رقابت با ببر را در میان هم‌خانواده‌های خود دارد. ببرها به دلیل داشتن خط‌های راه‌ راه سیاه روی کت خز نارنجی خود، به راحتی قابل تشخیص هستند.

ببرها به دلیل داشتن صفاتی همچون آتشین و تهاجمی بودن، باابهت بودن، داشتن قدرت زیاد و … همیشه برای انسان جذاب بوده‌اند. البته بزرگترین تهدید این حیوان هم متاسفانه شکار شدن توسط انسان و دستکاری زیست بوم است.

ببر کاملا بومی آسیا بوده و دارای 6 زیرگونه زیر است:

• ببر بنگال (Panthera tigris tigris)
• ببر سیبری (Panthera tigris altaica)
• ببر هندوچین (Panthera tigris corbetti)
• ببر مالایا (Panthera tigris jacksoni)
• ببر چین جنوبی (Panthera tigris amoyensis)
• ببر سوماترا (Panthera tigris sumatrae)

ببرها شکارچیان قدرتمند و تنهایی هستند که روزانه ممکن است کیلومترها پیاده‌روی کنند. در فرهنگ‌های مختلف، این حیوان به یک اسطوره برای قدرت، خشم، استقامت، سرسختی و … تبدیل شده است.

ببرها برای کشتن متولد شده‌اند! 

راه رفتن ظریف، رفتار متکبرانه و حرکات پویای آنها نمونه‌ای از آناتومی مناسب برای شکار است. از آن‌جایی که ببرها در رأس زنجیره غذایی قرار دارند، آن‌ها را فوق شکارچیان می‌دانند.

مانند سایر گربه‌های بزرگ، ببرها شکارچیان ماهری هستند که از تکنیک‌های مختلفی برای کشتن حیوانات دیگر، (عمدتا علف‌خواران سم‌دار که غذای اصلی آن‌ها هستند) استفاده می‌کنند.

ببر یکی از بهترین روش‌های استتار را در میان تمام حیوانات دارد؛ به شکلی که ممکن است طعمه در چند متری هم متوجه او نشود. پس از حمله، این شکارچی بلافاصله گردن شکار را با فک و پنجه‌های بسیار قدرتمند خود، مورد حمله قرار داده و ستون فقرات طعمه را می‌شکند.

اگرچه ببرها شکارچیان بسیار کارآمدی هستند؛ اما همه شکارهای آن‌ها موفقیت‌آمیز نیست؛ زیرا استقامت پایینی در دویدن دارند و اگر طعمه فرار کند، شانس کمی برای گرفتن او دارند.

همه زیرگونه های ببر کدامند ؟

همان‌طور که در قسمت قبل اشاره کردیم، ببر دارای 6 زیرگونه اصلی است که در ادامه، هر یک از آن‌ها را به صورت خلاصه معرفی می‌کنیم:

ببر بنگال

ببر بنگال شناخته شده‌ترین و پرتعدادترین گونه این حیوان در طبیعت است. احتمالا تصویری که برای اولین بار از این شکارچی در ذهنتان نقش می‌بندد، همان گونه بنگال باشد.

این حیوان خز نارنجی با تافت‌های سفید در اطراف گوش و نوارهای سیاه در پشت دارد و دارای آرواره‌های قوی، پاهای عقبی قدرتمند و پنجه‌های جلویی است که می‌تواند به معنای واقعی کلمه شکارش را هلاک کند!

علاوه بر این، برخی از ببرهای بنگال با یک جهش ژنتیکی متولد می‌شوند که به آنها خز سفید و چشمان آبی می‌دهد. البته احتمال این ببر بسیار کم است (1 تولد از هر 10 هزار تولد)

ببر بنگال یکی از قدیمی‌‎ترین گونه‌های این حیوان هم محسوب می‌شود. بر اساس مطالعات، به نظر می‌رسد این ببر بین 12 هزار الی 16 هزار و 500 سال است که روی خشکی زندگی می‌کند.

ببر سیبری 

ببر سیبری به طور کلی، بزرگ‌ترین گونه این حیوان شناخته می‌شود؛ اگرچه از نظر اندازه تا حد زیادی، به گونه بنگال شبیه است. سنگین‌ترین ببر سیبری شناخته شده، 300 کیلوگرم وزن داشت.

ببر سیبری به خاطر سینه پهن و جمجمه بزرگش هم معروف است. از آن‌جایی که این حیوان در مناطق برفی و کوهستانی زندگی می‌کند، دارای خز ضخیم با نارنجی کم رنگ‌تر (نسبت به ببر بنگال) است.

اگرچه این شکارچی طعمه‌های کوچک مانند آهو و بز را ترجیح می‌دهد؛ اما در صورت پیدا نکردن غذا، ممکن است به خرس هم حمله کرده و این حیوان را شکار کند!

ببر هندوچین

همانطور که از نامش پیداست، ببر هندوچینی در اطراف منطقه هندوچین در آسیا یافت می شود. بیشترین جمعیت آن در تایلند، برمه و ویتنام قرار دارد.

متاسفانه این ببر را به خاطر شکارچی مشهور (Jim Corbett)، ببر کوربت هم می‌نامند! این شکارچی در قرن بیستم، تعداد زیادی ببر و پلنگ را شکار کرد! (یک نام‌گذاری غلط و حتی احمقانه)

در حال حاضر، فقط 300 الی 400 قلاده ببر هندوچین باقی مانده است. بنابراین جای تعجب ندارد که این حیوان، به شدت در معرض انقراض قرار داشته باشد.

ببر مالایا

ببر مالایا شباهت زیادی به گونه هندوچین دارد و در حقیقت تا اوایل سال 2000، به عنوان یک نژاد جداگانه در نظر گرفته نمی‌شد. برخی از محققان، به افتحار محافظ بزرگ گربه‌سانان (Peter Jackson)، به این گونه، لقب ببر جکسونی داده‌اند.

در حال حاضر، کمتر از 200 قلاده ببر مالایای بالغ که قابلیت تولید مثل داشته باشند، باقی مانده‌اند! بنابراین به شدت در خطر انقراض قرار دارند.

ببر چین جنوبی 

ببر چین جنوبی یک گونه بسیار نادر است. در واقع، حتی ممکن است از نظر عملکردی منقرض شده باشد! فقط 30 تا 40 مورد از آنها باقی مانده است و همه در باغ وحش هستند. ببر چین جنوبی در دهه‌های گذشته، در طبیعت مشاهده نشده است.

در نهایت تاسف، تعداد ببرهای چین جنوبی در آن زمان، از بیش از 4000 قلاده به 40 قلاده کاهش یافت. این یک جنایت محض بود و لکه ننگ آن تا ابد بر پیشانی دولت چین، باقی خواهد ماند.

البته در سال‌های اخیر دولت چین نظر خود را تغییر داده و تلاش‌هایی را برای نجات ببر چین جنوبی از انقراض، در دستور کار قرار داده است. این روزها، باغ وحش‌های چین و آفریقای جنوبی، فعالانه در تلاش برای پرورش آن‌ها هستند.

ببر سوماترا

در خارج از باغ وحش، ببرهای سوماترایی فقط در جزیره سوماترا در کشور اندونزی یافت می‌شوند. دانشمندان معتقد هستند که بالا آمدن آب دریا در بیش از 6 هزار سال قبل، گونه سوماترایی را به طور کامل از سایر ببرها، جدا کرده است.

بنابراین در حالی که همه پسرعموهای آنها پیوندهای ژنتیکی نزدیکی دارند، ببرهای سوماترایی به طور کاملا متفاوت، تکامل یافته‌اند. آنها نسبت به سایر نژادها کوچکتر هستند. به عنوان مثال، فقط حدود نیمی از وزن یک ببر بنگال یا سیبری را دارند!

راه راه آن‌ها یکی دیگر از ویژگی های متمایز است. ببر سوماترا خطوط بسیار تیره و مشخصی دارد که روی تمام بدن کشیده می‌شوند. این حیوان حتی روی پاهای جلویی خود خطوط راه راه دارد، در حالی که این ویژگی در سایر گونه‌ها دیده نمی‌شود.

نکته قابل توجه دیگر در مورد ببرهای سوماترایی این است که آنها تنها گونه بازمانده ببر در اندونزی هستند.

گونه‌ های منقرض شده ببر 

علاوه بر 6 گونه‌ای که در بالا معرفی شدند، 3 گونه دیگر از ببر هم در طبیعت زیست کرده‌اند که متاسفانه، امروز به صورت کامل منقرض شده‌اند. این 3 گونه عبارتند از:

• ببر خزر که با نام‌های هیرکانی و مازندران هم شناخته می‌شد. این ببر تا 240 کیلوگرم وزن داشت و در ایران، افغانستان، ترکیه و حتی چین، زندگی می‌کرد.
• ببر بالی که در اندونزی زندگی می‌کرد و کوچک‌ترین گونه این حیوان محسوب می‌شد.
• ببر جوان که در اندونزی زندگی می‌کرد.

آخرین ببر خزر که در ایران دیده شد، در سال 1333 و در منطقه‌ای که امروز با نام پارک ملی گلستان شناخته می‌شود، شکار شد. از آن زمان به بعد، غرش این شکارچی مغرور، برای همیشه در جنگل‌های مازندران خاموش شد!

چه فاجعه‌ای می‌توانست غم‌انگیزتر از انقراض ببر خزر باشد؟ سلطان بلامنازع جنگل‌های مازندران برای همیشه نابود شد و داغ آن، هنوز هم در دل‌های ما تازه است! تازه‌تر از هر داغ دیگری…

البته کورسوی امیدی برای بازگشت ببر خزر به ایران وجود دارد. گفته می‌شود هم‌اکنون 5 قلاده از این ببر در یک باغ وحش کالیفرنیا نگه‌داری می‌شوند. ظاهرا این ببرها در زمان ناصرالدین شاه قاجار، به اروپا و پس از آن به آمریکا، فرستاده شده‌اند.

ببر؛ شکارچی تنها

برخلاف شیرها که به صورت گله‌ای زندگی می‌کنند، ببر یک شکارچی تنها است و آن‌چنان اعتقادی به خانواده و زندگی گروهی ندارد! البته گاهی دیده شده که این شکارچی، طعمه خود را با دیگر ببرها، به اشتراک گذاشته است.

اگر انتظار دارید گله‌ای از ببرها را در کنار یکدیگر بینید، خوش شانس نخواهید بود. این گربه‌ها با شیرها تفاوت دارند؛ زیرا معمولا به تنهایی پرسه می‌زنند.

آنها بدون همراهی ببرهای دیگر شکار، تغذیه و استراحت می‌کنند و فاقد ساختار اجتماعی تعریف شده‌ای هستند. با این حال، هر از گاهی آنها با دیگران رفت و آمد می‌کنند و ظاهراً در طول جفت‌گیری، با هم تعامل دارند.

ببرها در ردیف حیوانات انفرادی- اجتماعی قرار می‌گیرند؛ یعنی آن دسته از حیواناتی که به تنهایی به دنبال غذا می‌گردند. ببر به شدت از قلمرو خود محافظت می‌کند؛ اما گاهی می‌تواند برای مدت کوتاهی در منطقه‌ای خارج از قلمرو خود، معاشرت کرده یا بخوابد.

ماده پس از تولد که تقریبا 16 هفته پس از لقاح اتفاق می‌افتد، به دنبال لانه‌ای برای نگهداری توله‌های خود می‌گردد. توله‌ها در بدو تولد نابینا هستند و او به مدت هشت هفته آنها را با شیر از بدنش تغذیه می‌کند تا اینکه با مراقبت دقیق مادرشان، به بیرون از لانه بپردازند.

از آنجایی که نرها همیشه مستقل و منزوی هستند، در وظایف مراقبت از توله‌ها شرکت نمی‌کنند. در عوض، ماده‌ها مسئول تغذیه توله‌های خود هستند؛ زیرا در هفته‌های اول کاملا به او وابسته هستند. وقتی فرزندان به اندازه کافی بزرگ می‌شوند، مادران به آن‌ها شکار را آموزش می‌دهند.

حقایق خواندنی درباره ببر

اکنون که به صورت کامل با ببر، زیرگونه‌های آن، سبک زندگی، زیست بوم و … آشنا شده‌اید، نوبت به خواندن چند حقیقت جالب درباره این شکارچی مغرور و زیبا می‌رسد:

• ببرها از راسته تاکسونومیکی Carnivora، خانواده Felidae و جنس Panthera هستند.
• حیوانات انفرادی هستند که فقط در فصل جفت گیری یا موقعیت‌های بسیار خاص، با همدیگر ملاقات می‌کنند.
• از 9 زیرگونه ببرهایی که در جهان در آغاز قرن بیستم زندگی می‌کردند، سه زیرگونه منقرض شده‌اند.
• ببرها به حفظ قلمرو خود اهمیت زیادی می‌دهند و به طور مداوم، به تمام نقاط آن، سرکشی می‌کنند.
• ببرها می‌توانند در هر جهش، تا ارتفاع 10 متر، پرش کنند.
• هر ببر یک الگوی پوست منحصر به فرد دارد. الگوی پوشش هر حیوان با دیگری، متفاوت است. این بدان معنی است که راه راه‌های تیره به گونه‌ای است که دو طرح یکسان، وجود ندارد.
• خطوط راه راه تیره روی پوست ببر، به این حیوان کمک می‌کند به راحتی در محیط، خود را استتار نماید.
• دید آنها در تاریکی، حدود شش برابر بهتر از دید انسان است.
• ببرها می‌توانند تا 40 کیلوگرم گوشت در یک وعده مصرف کنند، اما معمولا مقدار کمتری می‌خورند.
• بزرگترین زیرگونه در حیات وحش، ببر بنگال است. بزرگترین زیرگونه‌ای که در مناطق حفاظت شده ثبت شده، ببر سیبری است.
• ببرهای سفید زیرگونه نیستند، بلکه فقط نمونه‌هایی هستند که رنگ آنها به دلیل تغییر ژن، سفید شده است. آن‌ها در طبیعت بسیار نادر هستند؛ زیرا هر دو والدین باید دارای ژن جهش یافته برای تولید فرزندان سفید باشند.
• همه زیرگونه‌های ببر، در معرض انقراض قرار دارند.
• ببرها برای دوره‌های کوتاه به سرعت بین 49 تا 65 کیلومتر در ساعت می‌رسند.
• صدای غرش آن‌ها در فاصله 3 کیلومتری یا حتی بیشتر، شنیده می‌شود.
• ببر حداقل در 13 کشور آسیایی، زندگی می‌کند.
• ببر به عنوان حیوان ملی هند و بنگلادش، به رسمیت شناخته شده است.
• قدیمی‌ترین اجداد این گربه‌ها، بیش از 2 میلیون سال قدمت دارند.
• قدیمی‌ترین فسیل‌های کشف شده از ببر، به کشور چین تعلق دارند.
• به حاصل آمیزش یک شیر نر با ببر ماده، Liger گفته می‌شود؛ در حالی که حاصل آمیزش ببر نر و شیر ماده، Tigon نام دارد.
• از هر 20 تلاش ببر برای شکار، فقط 1 موفقیت حاصل می‌شود.
• ببرها شناگرانی عالی هستند. برخلاف بیشتر گربه‌ها، آن‌ها آب را دوست دارند و مدتی را در طول روز به استراحت در برکه‌ها، نهرها و رودخانه‌ها می‌گذرانند تا در روزهای گرم خنک شوند، و می‌توانند به خوبی شنا کنند و حتی می‌توانند طعمه را از طریق آب بگیرند یا حمل کنند.
• ببرها بیش از هر گربه دیگری در جهان، انسان‌ها را کشته‌اند.
• طی یک نظرسنجی توسط Animal Planet، مشخص شد که ببر محبوب‌ترین حیوان در میان انسان‌ها به شمار می‌رود.
• اندازه ببر به زیستگاه آن بستگی دارد. ببرهایی که در شمال زندگی می‌کنند بزرگ‌تر از ببرهای جنوب هستند، زیرا آنها محدوده وسیع‌تری از زیستگاه و طعمه‌های بزرگ‌تری در دسترس دارند. ببرهای شمال رنگ پوشش روشن تری نسبت به ببرهای جنوب دارند.
• تنها در کشور ایالات متحده آمریکا، 5 هزار ببر در باغ وحش‌ها قرار دارند؛ بیش از جمعیت کل ببرهای طبیعت!

کلام آخر

ببر یکی از زیباترین حیوانات جهان است. یک زیبایی بی‌بدیل آفرینش! این گربه زیبا، باصلابت، مغرور، قدرتمند، باشکوه و البته خشن و بی‌رحم، برای قرن‌ها نماد همه ویژگی‌های خوبی بوده که انسان در آرزوی آن‌ها است.

در این مقاله سعی کردیم همه چیز را درباره این گربه‌سان بیان کنیم. در صورتی که همچنان در رابطه با ببر سوال یا ابهامی دارید، حتما در بخش نظرات با ما در میان بگذارید.

سوالات متداول