آویشن از جمله مهم‌ترین و محبوب‌ترین گیاهان دارویی است که کاربرد زیادی در آشپزی و طب دارد. این گیاه خوش عطر معمولاً به عنوان ادویه در غذاهایی مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. در مقاله پیش رو قصد داریم تا به بررسی خواص و فواید آویشن و چگونگی مصرف آن بپردازیم. با ما همراه باشید.
آویشن چیست؟
پیش از بیان خواص و فواید آویشن لازم است تا اطلاعاتی در خصوص ماهیت و ویژگی‌های این گیاه داده شود. آویشن گیاهی است با برگ‌های کوچک که روی دسته‌هایی از ساقه‌های نازک رشد می‌کند. این گیاه معمولاً به عنوان چاشنی در غذاهای مختلف از جمله اروپایی، مدیترانه‌ای، آمریکای لاتین و کارائیب استفاده می‌شود. آویشن را می توان به صورت تازه یا خشک، به تنهایی یا مخلوط با گیاهان دیگر مانند رزماری، مریم گلی و مرزنجوش استفاده کرد.
آویشن علاوه بر مصارف آشپزی، برای مصارف دارویی نیز کاربرد دارد. این گیاه حاوی موادی است که می‌توانند در تسکین عفونت‌های باکتریایی و قارچی موثر باشند. از طرفی گیاه آویشن به دلیل برخورداری از اثر آنتی‌اکسیدانی، با رادیکال‌های آزاد حمله کننده به بدن هم مقابله می‌کند. به طور کلی شواهد علمی قابل توجهی برای فواید آویشن وجود دارد اما ترجیحاً بهتر است که مصرف زیاد آن با مشورت پزشک باشد.
ارزش غذایی آویشن
آویشن یک ادویه محبوب در آشپزی محسوب می‌شود زیرا هم طعم خوبی دارد و هم ارزش غذایی آن بالا است. در آویشن ماده‌ای به نام تیمول وجود دارد که برای کنترل یا خنثی کردن عفونت‌های باکتریایی، انگلی، قارچی و ویروسی مفید است و این موضوع یکی از مهم‌ترین خواص و فواید آویشن برای سلامتی محسوب می‌شود. از طرفی تیمول دارای خواص ضدالتهابی نیز می‌باشد و برای بهبود التهاب هم موثر است. در هر ۱۰۰ گرم آویشن به طور متوسط ۱۰۷ کالری یا ۴۴۶ کیلوژول انرژی وجود دارد.
به طور کلی آویشن مملو از مواد معدنی و ویتامین‌هایی است که برای سلامتی بدن ضروری هستند، مانند: پتاسیم، آهن، کلسیم، ویتامین‌های ب کمپلکس، بتا کاروتن، ویتامین K، ویتامین E، ویتامین C و اسید فولیک. در برگ‌های آویشن سطوح قابل توجهی از فیتونوترینت‌های باکیفیت از جمله کربوهیدرات‌ها، پروتئین، چربی مفید و کلسترول وجود دارد. ذکر این نکته ضروری است که ارزش غذایی آویشن با توجه به شکل و میزان مصرف آن می‌تواند تغییر کند که نباید از آن غافل شد.
خواص آویشن
خواص و فواید آویشن برای سلامتی پرشمار است. خواص این گیاه را با توجه به نوع مصرف می‌توان به دو دسته آشپزی یا غذایی و دارویی تقسیم‌بندی کرد. در ادامه به تشریح و بررسی این خواص خواهیم پرداخت.
۱. خواص غذایی
آویشن طعم و عطر تندی دارد و به همین دلیل رایحه و طعم خاصی به غذاها می‌بخشد. افزودن آویشن به غذا علاوه بر تأثیر مثبت بر طعم، در بهبود سلامت غذا هم اثر مطلوبی می‌گذارد. آویشن را می‌توان در غذاهای مختلفی از جمله انواع خورش‌ها، املت‌ها و غیره استفاده کرد. این ادویه همچنین برای خوش‌طعم کردن پیتزا نیز گزینه مطلوبی محسوب می‌شود. آویشن منبع خوبی از پتاسیم، آهن، کلسیم، مجموعه ویتامین‌های ب، بتا کاروتن، ویتامین K، ویتامین E، ویتامین C و اسید فولیک است و به همین دلیل می‌تواند در تأمین مواد مغذی بدن مفید باشد. از طرفی این گیاه، جزء خوراکی‌های کم کالری است و بنابراین در حفظ تعادل وزن بدن اثر مفیدی دارد.
۲. خواص دارویی
وجود تیمول در آویشن مهم‌ترین دلیل تأثیر مثبت این گیاه بر سلامتی است. از دیدگاه علم شیمی، تیمول یک ترکیب شیمیایی فنولی محسوب می‌شود که دارای خواص ضد میکروب، ضد قارچ، ضد ویروس و ضد التهاب است. این ماده می‌تواند به درمان و از بین بردن انواع عفونت‌های باکتریایی، انگلی، قارچی یا ویروسی کمک کند. آویشن در طب سنتی هم یک داروی محبوب است و برای مقابله با آکنه پوستی، تنظیم مخاط و کاهش فشار خون استفاده می‌شود. تحقیقات علمی روی خواص دارویی آویشن همچنان در جریان است و انتظار می‌رود که در آینده اخبار بیشتری در خصوص فواید و خواص آویشن برای سلامتی اعلام شود.
نحوه خرید و مصرف
آویشن یک گیاه چند منظوره است که می‌توان از آن به روش های مختلف استفاده کرد. در ادامه به بیان شیوه‌های مختلف استفاده از این گیاه پرخاصیت خواهیم پرداخت.
۱. مصرف در آشپزی
آویشن یک چاشنی رایج در بسیاری از غذاهای مدیترانه‌ای، فرانسوی، خاورمیانه‌ای و ایتالیایی است. این گیاه را می‌توان هم به صورت تازه و هم خشک شده در انواع غذاها مثل سوپها، سبزیجات برشته، پاستا، سس‌ها، پیتزاها و غیره استفاده کرد. آویشن همچنین برای طعم دادن به گوشت‌ها به ویژه گوشت بره و مرغ گزینه مطلوبی محسوب می‌شود زیرا به خوبی می‌تواند بوی ناخوشایند این خوراکی‌ها را از بین ببرد. آویشن قابلیت تحمل زمان پخت طولانی را دارد و به همین دلیل برای سوپ و خورش بسیار ایده‌آل است. توجه داشته باشید که افزودن بیش از حد آویشن به غذا، طعم آن را تلخ می‌کند، بنابراین نباید در مصرف آن زیاده‌روی کرد.
۲. مصرف در داروها
فواید و خواص آویشن برای سلامتی در قسمت قبل به طور کامل بیان شد. استفاده دارویی از این ماده معمولاً به صورت دمنوش یا روغن است. در قسمت‌های بعدی به طور کامل به بررسی فواید دمنوش و روغن آویشن خواهیم پرداخت.
دمنوش آویشن
چای یا دمنوش آویشن یکی از محبوب‌ترین نوشیدنی‌ها برای سلامتی است. برخی از تأثیرات مثبت دمنوش آویشن بر سلامتی بدن انسان عبارتند:
- تسکین سرفه، تسکین تب و مبارزه با سرماخوردگی و عفونت
- عمل به عنوان آرام‌بخش طبیعی و تأثیر قوی بر سیستم عصبی به دلیل داشتن ترکیباتی مثل کارواکرول
- اثر احتمالی بر تحریک حافظه، کاهش سردرد و تنش عضلانی و تنظیم الگوی خواب
- خواص ضد التهابی، بهبود هضم غذا، تقویت ایمنی، کمک به کاهش وزن و کاهش سطح کلسترول و قند خون
- خواص ضد باکتری، ضد قارچی و ضد میکروبی
- ارتقای سلامت کلی بدن، کاهش استرس اکسیداتیو و خنثی کردن رادیکال‌های آزاد به دلیل داشتن خواص آنتی‌اکسیدان
روغن آویشن
روغن آویشن اسانسی است که از برگ‌های گیاه آویشن استخراج می‌شود. مهم‌ترین فواید و خواص آویشن به صورت روغن برای سلامتی عبارتند از:
- روغن آویشن در رایحه-درمانی استفاده می‌شود و به عنوان یک رایحه مقوی عمل می‌کند که هم بر بدن و هم بر ذهن تأثیر می‌گذارد.
- استشمام عطر روغن آویشن می‌تواند در مواقع استرس، خستگی، ترس یا اندوه مفید باشد.
- روغن آویشن به کسب اعتماد به نفس و عزت نفس کمک می‌کند و باعث می‌شود فرد در هنگام تصمیم‌گیری یا زمان عدم اطمینان، احساس شجاعت کند.
- روغن آویشن به صورت موضعی و در لوازم آرایشی مورد استفاده قرار می‌گیرد و برای افرادی که پوست چرب یا آکنه دارند مناسب است.
- خواص ضد میکروبی روغن آویشن به پاکسازی پوست، کاهش مشکلات بافتی و دستیابی به پوستی یک‌دست‌تر و درخشان‌تر کمک می‌کند.
- در درمان های طبیعی، روغن آویشن ممکن است برای بهبود بریدگی‌های جزیی، خراش‌ها، آفتاب سوختگی و عفونت‌های پوستی مانند اگزما و درماتیت استفاده شود.
- روغن آویشن را می‌توان به شامپو، نرم‌کننده یا فرمولاسیون ماسک مو اضافه کرد تا به شفاف‌سازی طبیعی مو، کاهش شوره سر، از بین بردن شپش و تسکین مو کمک کند.
مضرات آویشن
همان‌طور که قبلا بیان شد، فواید و خواص آویشن برای سلامتی متعدد است اما برخی مضرات و عوارض جانبی مرتبط با استفاده از آن نیز وجود دارد که بدین شرح هستند:
- مصرف زیاد آویشن در کوتاه مدت می تواند باعث میگرن، درماتیت تماسی، سوزش سر دل، استفراغ، ناراحتی معده و گلودرد شود.
- آویشن در صورت مصرف بیش از حد ممکن است باعث تحریک غشاهای مخاطی، گرفتگی شکم، سردرد و سرگیجه شود.
- روغن آویشن در صورت مصرف خوراکی ممکن است منجر به سوزش سر دل، درد معده، اسهال، حالت تهوع، استفراغ و مشکلات گوارشی گردد.
- استفاده طولانی مدت از آویشن ممکن است شرایط آسم را تشدید کند و باعث التهاب عفونت‌های مجاری ادراری، کاهش فشار خون، کاهش سطح هورمون TSH و ایجاد بعضی از عوارض در بارداری شود.
- آویشن ممکن است مانند استروژن در بدن عمل کند که می تواند شرایط حساس به هورمون مانند سرطان سینه، سرطان رحم، سرطان تخمدان، اندومتریوز یا فیبروم رحم را بدتر کند.
توجه داشته باشید که علی‌رغم فواید و خواص آویشن، نباید از آن به عنوان دارو و یا جایگزین مراقبت پوستی استفاده کرد.
