افزایش عزت نفس در نوجوانان با راه کارهای مفید و عملی
عزت نفس در نوجوانان از اهمیت زیادی برخوردار است. عزت نفس پایین، به خصوص در زمان شروع دبیرستان و ایجاد دوستی‌ها و روابط جدید، می‌تواند برای نوجوانان مشکل‌ساز شود و احتمال افسردگی و حتی خودکشی را افزایش می‌دهد.
نوجوانان دارای عزت نفس سالم خود را باور دارند و به کاری میکنند که افتخار میکنند؛ اما نوجوانان با عزت نفس پایین نسبت به خود احساس بدی دارند، به خودشان سخت می‌گیرند و فکر میکنند که به اندازه کافی خوب نیستند.
برای درک بهتر مشکلات مربوط به عزت نفس که ممکن است برای فرزندتان پیش بیاید و راهکارهایی که می‌توانید از طریق آن‌ها به فرزندتان کمک کنید تا احساس بهتری نسبت به خود و توانایی‌هایش داشته باشد، این مطلب از ایده آل مگ را تا انتها دنبال کنید.
نوجوانی و عزت نفس
عزت نفس سالم به نوجوانان اجازه می‌دهد که چیزهای جدید را امتحان کرده و مشکلات را حل کنند. عزت نفس به یادگیری و پیشرفت نوجوانان کمک می‌کند و آن‌ها را برای یک آینده سالم آماده می‌سازد.
یک نوجوان دارای عزت نفس مناسب ویژگی‌های رفتاری مثبتی را از خود نشان می‌دهد، به عنوان مثال:
- مستقل است.
- به دستاوردها و موفقیت‌های خود افتخار می‌کند.
- حس ناامیدی را می‌پذیرد و با آن مسئولانه برخورد می‌کند.
- چالش‌های جدید را امتحان می‌کند.
- در صورت امکان به دیگران کمک می‌کند.
چرا افزایش عزت نفس در نوجوانان مهم است؟
ممکن است نگرانی درباره عزت نفس نوجوانان بی‌اهمیت به نظر برسد،؛ اما در واقعیت، می‌تواند کل زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد. بر اساس پرسشنامه‌ای که به 90 هزار دانش‌آموز داده شد، مشخص شد که عزت نفس به نوجوانان در مقابله با استرس عاطفی کمک می‌کند.
علاوه بر این، عزت نفس در نوجوانان با کسب موفقیت در مراحل بعدی زندگی مرتبط است. چون کسب نمرات خوب و داشتن اعتماد به نفس فرصت‌های مناسبی را در زمینه تحصیل و اشتغال برای نوجوان فراهم می‌کند.
آمارهای موجود نشان می‌دهد که رفتار پرخطر و استفاده از مواد مخدر با پایین بودن عزت نفس در نوجوانان مرتبط است. علاوه بر این، عزت نفس پایین می‌تواند به بروز مشکلات عاطفی و ذهنی منجر شود.
نوجوانان به این دلیل که احساس میکنند به اندازه کافی خوب نیستند، دچار افسردگی می‌شوند. در بعضی موارد، نوجوانانی که نمی‌توانند بر احساس ناامیدی و عزت نفس پایین غلبه کنند، به خودکشی متوسل می‌شوند.
چگونه عزت نفس پایین می‌تواند بر نوجوانان تاثیر بگذارد؟
اشخاص دارای عزت نفس پایین از موقعیت‌هایی که فکر می‌کند احتمال شکست یا اشتباه در آن‌ها وجود دارد، دوری کنند. این موقعیت‌ها می‌توانند شامل کار مدرسه، دوست‌یابی و سایر فعالیت‌های جدید باشند که همگی بخش‌های مهمی از زندگی نوجوان را تشکیل می‌دهند.
اگر عزت نفس پایین شناسایی و درمان نشود، به بروز مشکلات زیر منجر می‌شود:
- مشکل در پیدا کردن دوست
- احساسات منفی مانند احساس غم، اضطراب، شرم یا عصبانیت
- کاهش انگیزه
- ناراضی بودن از ظاهر خود
- نوشیدن الکل یا مصرف مواد مخدر
چه چیزی باعث کاهش عزت نفس در نوجوانان می‌شود؟
عوامل زیادی وجود دارد که باعث می‌شود یک نوجوان عزت نفس پایینی داشته باشد. در ادامه به بعضی از این عوامل اشاره می‌کنیم:
ظاهر (تصویر ذهنی از ظاهر خود)
بیشتر نوجوانان نگران ظاهر خود هستند. معمولا غلبه کردن بر این احساس دشوار است؛ چون در بعضی موارد نمی‌توان به راحتی ظاهر خود را تغییر داد. نوجوانان دارای اضافه وزن و نوجوانانی که فکر میکنند ظاهر مناسبی ندارند، غالبا احساس بدی نسبت به خودشان دارند.
همسالان
ممکن است نوجوانان دوستانی داشته باشند که آن‌ها را مسخره یا تحقیر میکنند. اگر یک نوجوان احساس کند که طرد شده است، عزت نفس او تحت تاثیر قرار می‌گیرد.
والدین
گاهی اوقات والدین یا سایر سرپرستان، نوجوانان را تحقیر میکنند و باعث کاهش عزت نفس در آن‌ها می‌شوند. والدین، مربیان و معلمانی که همیشه در حال انتقاد کردن هستند، این احساس را در نوجوان ایجاد میکنند که هیچ وقت کاری را درست انجام نمی‌دهد و انسان ارزشمندی نیست. انتقاد مداوم باعث می‌شود که نوجوان احساس کند مورد بی‌مهری قرار گرفته است.
انتظارات غیرواقع‌بینانه
همه ما می‌خواهیم توانایی‌های خود را نشان داده و طبق آن‌ها عمل کنیم؛ اما گاهی اوقات نوجوانان به دلیل انتظارات غیرواقعی تحت فشار قرار می‌گیرند. ممکن است والدین و معلمان انتظار زیادی از آن‌ها داشته باشند. این موضوع غالبا باعث کاهش عزت نفس در نوجوانان می‌شود؛ چون آن‌ها قادر به برآورده کردن این انتظارات نیستند.
نشانه‌های عزت نفس پایین چیست؟
نوجوانان دارای عزت نفس پایین به احتمال زیاد درباره ارزشمند بودن خود به عنوان یک انسان افکار منفی دارند. بعضی از رایج‌ترین نشانه‌های عزت نفس پایین در نوجوانان عبارتند از:
- دوری کرد از فعالیت‌های جدید و استفاده نکردن از فرصت‌ها
- احساس طرد شدن و مورد بی‌مهری قرار گرفتن
- سرزنش دیگران برای اشتباهات خود
- ناتوانی در مقابله با سطوح عادی ناامیدی
- خودگویی منفی و مقایسه خود با دیگران
- ترس از شکست
- مشکل در دوست‌یابی
- کاهش انگیزه و علاقه
- احساس اضطراب یا استرس
ابزارهای افزایش عزت نفس در نوجوانان کدامند؟
اگر به عنوان پدر یا مادر به دنبال راه های افزایش عزت نفس برای کمک به فرزندانتان هستید، بهتر است ابتدا تغییراتی در خودتان ایجاد کنید. به رفتار خود توجه کنید و ببینید که آیا کاری وجود دارد که بتوانید به طور متفاوتی آن را انجام دهید.
درست است که نوجوانان باید رفتار مناسبی داشته باشند، اما آیا همیشه در حال انتقاد کردن از فرزندتان هستید؟ سعی کنید به ازای هر حرف منفی که می‌گویید، حداقل به یک نکته مثبت اشاره کنید.
اگر نوجوان شما اضافه وزن دارد، همراه او ورزش کنید و او را به لاغر شدن تشویق کنید. در چنین مواردی بهتر است به ظاهر فرزندتان اشاره نکنید. در عوض، درباره نقش کاهش وزن برای حفظ سلامتی صحبت کنید.
اگر مشکل ظاهری چیزی است که نمی‌توان آن را تغییر داد، به فرزندتان در پذیرش آن کمک کنید. ممکن است برای انجام این کار به مشاوره نیاز داشته باشید، به خصوص اگر موضوع به یک حادثه، به عنوان مثال یک تصادف، مربوط می‌شود.
مرز باریکی بین حس کاذب از خود راضی بودن و احساس ارزشمندی و عزت نفس وجود دارد؛ بنابراین، باید مراقب باشید و به خوبی به نوجوان خود کمک کنید که نگرش سالمی نسبت به خودش پیدا کند.
از چه چیزهایی باید اجتناب کرد؟
اگر نگران سلامت روان فرزند خود هستید و می‌خواهید به او کمک کنید، باید از کارهای مخربی که باعث کاهش عزت نفس در نوجوانان می‌شود، خودداری کنید. به عنوان مثال:
دست از انجام هر کاری برای او بردارید
همه انسان‌ها اشتباه میکنند و اشتباهات هر چند ممکن است گاهی اوقات آزاردهنده باشند، اما از مهمترین ابزارهای یادگیری هستند. کودکانی که یاد گرفته‌اند هر زمان که چالشی پیش بیاید والدین‌شان وارد عمل می‌شوند، در دوران نوجوانی به توانایی‌های خود اطمینان ندارند. یک راهکار ساده این است که به او اجازه دهید گاهی اوقات در غذا درست کردن یا خرید کردن به شما کمک کند.
از فرزند خود انتظار نداشته باشید که بدون نقص باشد
انتظارات غیرواقعی زمینه را برای شکست نوجوان فراهم می‌کند. فرزندتان را به خاطر تلاش‌هایی که انجام داده و دستاوردهایی که از طریق آن تلاش‌ها به دست آورده، تحسین کنید. از ویژگی‌های مثبت او تعریف کنید و از تمسخر یا شرمنده کردنش بپرهیزید.
کلام پایانی
پایین بودن عزت نفس در نوجوانان باعث می‌شود که آن‌ها خود را دوست نداشته باشند، دائما احساس گناه و شرمساری کنند و برای پیدا کردن دوست‌های جدید دچار مشکل شوند.
شما به عنوان پدر یا مادر می‌توانید با اصلاح رفتار خود و تحسین فرزندتان به او در بهبود عزت نفس کمک کنید؛ در صورتی که تلاش‌هایتان در این زمینه موثر نبود، بهتر است از یک مشاور کمک بگیرید.
سوالات متداول
عزت نفس پایین نوجوانان را از امتحان کردن چیزهای جدید یا تعیین اهداف چالش‌برانگیز بازمی‌دارد. این موضوع باعث می‌شود که نوجوانان مهارت‌های جدید را یاد نگیرند و در آینده برای ادامه تحصیل و پیدا کردن شغل دچار مشکل شوند. علاوه بر این، نداشتن عزت نفس روابط بین فردی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و خطر طرد شدن را به همراه دارد.
نوجوانی یکی از مهمترین دوران‌های زندگی است و مرحله گذر از دوران کودکی به بزرگسالی محسوب می‌شود. در این دوران، پدیده بلوغ و همچنین بروز تغییرات فیزیکی و روانی مانند افزایش وزن و آکنه باعث می‌شود که عزت نفس بیش از هر زمان دیگری تحت تاثیر قرار گیرد.
عزت نفس باور و احساسی است که نوجوان درباره خودش دارد. عزت نفس پایین باعث می‌شود که نوجوان نسبت به خود دیدگاه منفی داشته باشد یا احساس بی‌کفایتی کند. در مقابل، نوجوانان دارای عزت نفس سالم احساس شایستگی میکنند، به توانایی‌های خود اعتماد دارند و با تغییرات زندگی به خوبی سازگار می‌شوند.
نوجوانان ممکن است برای گرفتن بهترین نمره در مدرسه و ورود به بهترین دانشگاه‌ها از سوی اطرافیان تحت فشار قرار بگیرند. از سوی دیگر، امروزه دسترسی به شبکه‌های اجتماعی باعث شده که نوجوانان دائما خود را با افرادی که زندگی به ظاهر پرزرق و برق و ظاهر جذاب دارند، مقایسه کنند.
به گفته انجمن روانشناسی آمریکا، نوجوانان امروزی با چالش‌های منحصر به فردی روبرو هستند که نسل‌های گذشته با آن مواجه نبوده‌اند؛ به همین دلیل، دوران نوجوانی می‌تواند افراد را با بحران عزت نفس پایین روبرو کند.
