15 علامت بیش فعالی (ADHD) در بزرگسالان

بر اساس گزارش فوربس، تقریباً 2.6 درصد از بزرگسالان سراسر جهان از دوران کودکی، مبتلا به ADHD تشخیص داده شده‌اند. همچنین حدود 6.8 درصد، بدون در نظر گرفتن سن شروع بیماری، به‌عنوان افراد دچار ADHD شناسایی شده‌اند.

این آمارها، تنها مربوط به داده‌های گزارش شده است؛ در حالی که بسیاری از مبتلایان به این بیماری، هرگز تشخیص داده نمی‌شوند.

اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی درمان نشده در بسیاری از جنبه‌های زندگی روزمره افراد مبتلا، از جمله روابط فردی و اجتماعی، اختلال ایجاد می‌کند؛ البته باید گفت که این مشکل با مشاوره و دارو (در صورت نیاز) قابل کنترل است.

در این مطلب از مجله ایده آل مگ قصد داریم شما را با 15 علامت رایج ADHD در بزرگسالان آشنا کنیم. پیشنهاد می‌کنیم با ما همراه باشید و خواندن این مقاله را از دست ندهید.

اختلال ADHD چیست؟

ADHD «اختلال نقص توجه و بیش فعالی»، یک اختلال عصبی رشدی است که به‌طور‌کلی، با مشکل در حفظ توجه و رفتارهای تکانشی همراه است. این بیماری یکی از شایع‌ترین بیماری‌های روانی در کودکان است که اغلب تا بزرگسالی ادامه می‌یابد.

در ادامه به 15 مورد از شایع‌ترین علائم این بیماری در بزرگسالان اشاره می‌کنیم: 

1. احساس بی‌قراری مفرط

در برخی موارد، کودکان مبتلا به ADHD ممکن است بیش از حد پرانرژی باشند؛ اما برخلاف کودکان، بزرگسالان مبتلا به این اختلال، علائمی مانند دویدن و پریدن را نشان نمی‌دهند. علائم اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی در بزرگسالی ممکن است به‌صورت عصبانیت یا بی‌قراری بروز پیدا کند.

ساده‌‎ترین مثال برای درک این مورد، بی‌قراری دست و پاها هنگام نشستن طولانی‌مدت در جای ثابت است. در واقع بزرگسال مبتلا به این اختلال اگر برای مدت طولانی یکجا بنشیند، می‌تواند مرتب به دست‌وپای خود ضربه زده یا در صندلی خود جابه‌جا شود.

می‌توان گفت که اضطراب یک علامت بسیار رایج ADHD در بزرگسالان است؛ زیرا ذهن، تمایل دارد رویدادهای نگران‌کننده را دائما تکرار کند. علاوه‌بر مرور اتفاقات تلخ گذشته، اشتیاق آنی فرد برای انجام کار و فعالیت‌ها، تبدیل به ناامیدی می‌شود. به بیان دیگر، زمانی که فرد مبتلا به ADHD نمی‌تواند کاری را فورا انجام دهد، احساس بی‌قراری کرده و با گذشت زمان، ناامید و آشفته ‌می‌شود.

2. مشکل در حفظ رابطه

زندگی با مبتلایان ADHD می‌تواند چالش‌برانگیز به‌نظر برسد. احساسات این افراد دائما در حال نوسان است. چنین افرادی به‌سرعت خسته شده و تمایل به هیجان بالا و انجام فعالیت‌های هیجان‌انگیز دارند. از طرفی، روابط دوستانه، عاشقانه یا حتی روابط کاری با فرد مبتلا به ADHD، معمولا سخت است و بیشتر دچار مشکل می‌شود.

در برخی موارد، افراد عادی از رفتارهایی نظیر بی‌قراری، تاخیر، بی‌نظمی، اهمال‌کاری، گوش‌دادن بدون دقت و حواس‌پرتی این گروه به ستوه می‌آیند. همچنین رفتارهایی مانند صحبت بیش از حد یا رک­‌گویی مبتلایان به این اختلال نیز ممکن است برای بسیاری از افراد خوشایند نباشد. به‌همین‌دلیل، ممکن است القابی مانند بی‌عار، بی‌مسئولیت و بی‌توجه به مبتلایان ADHD، داده شود.

بزرگسالان ADHD دائما به دنبال هیجان هستند. به‌همین‌دلیل، پس از کم‌شدن هیجان اولیه در روابط، احساس خستگی، ناامنی و بی‌قراری همراه با اضطراب خواهند داشت. عدم توجه نیز می‌تواند روابط موجود در خانواده، دوستان و سایر افراد مهم زندگی فرد را دچار مشکل کند.

این ناامیدی‌های کوچک می‌توانند غیرقابل‌تحمل به نظر برسند؛ به‌علاوه، ممکن است موجب افسردگی و تغییرات خلق‌وخو در فرد شوند. دقت داشته باشید که اگر نگرانی‌های عاطفی و احساسی فرد موردتوجه قرار نگیرند، ممکن است روابط شخصی و حرفه‌ای او را هم دچار مشکل کنند.

3. اعتیاد به خرید

رفتارهای تکانشی یکی از علائم اصلی ADHD است. تکانشگری، تمایل به انجام عملی بدون فکر است؛ بنابراین عجیب نیست که افراد مبتلا به ADHD ابتدا خرید کنند و بعد فکر کنند. برای بسیاری از آن‌ها، مقاومت در برابر خرید کردن، دشوار است.  

4. مشکلات تحصیلی و عدم تمرکز

اگر مشکوک به ADHD در بزرگسالی هستید، سابقه اولیه علائم ADHD مانند دشواری در، یک جا نشستن، مشکل در توجه به معلم و تمرکز بر کارها، می‌تواند تشخیص این بیماری را رد یا تایید کند. بسیاری از بزرگسالان مبتلا به ADHD می‌گویند، در دوران مدرسه، مجبور بودند سخت‌تر و بیشتر از سایر دوستانشان کار کنند.

این چالش‌ها می‌تواند تا بزرگسالی هم ادامه داشته باشد. نتایج یک مطالعه، نشان می‌دهد که مبتلایان به اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی، در مقطع کارشناسی خود، دچار چالش‌هایی هستند که اغلب ناشی از عدم انگیزه است.

اگر به‌صورت کلی بخواهیم آثار عدم تمرکز را در بزرگسالان مبتلا به  ADHD بررسی کنیم، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• پرت‌شدن حواس هنگام تدریس یا گوش‌دادن به صحبت سایر افراد
• ریز شدن در جزئیات
• انجام‌ندادن تکالیف و پروژه‌ها

5. تمرکز بیش از حد

افراد مبتلا به ADHD می‌توانند در کنار تمرکز پایین و حواس‌پرتی، با موارد دیگری نیز روبه‌رو باشند؛ از‌جمله، تمرکز بیش از حد. این نوع تمرکز باعث ازدست‌دادن زمان، نادیده‌گرفتن اطرافیان و در نتیجه، منجر به سوء تفاهم در رابطه می‌شود.

6. عطش هیجان

افراد مبتلا به ADHD، اغلب به سمت فعالیت‌های محرک جذب می‌شوند. برای مثال، این دسته از افراد ممکن است رفتارهای پرخطری مانند رانندگی با سرعت زیاد، قمار و حتی روابط خارج از ازدواج داشته باشند.

بر اساس یک مطالعه‌، کودکان و نوجوانان مبتلا به ADHD نسبت به بزرگسالان این گروه، تمایل بیشتری برای انجام رفتارهای پرخطر مانند قمار نشان دادند. برای درمان بزرگسالان مبتلا به ADHD، بهتر است میل به هیجان و تازگی، به سمت فعالیت‌هایی هدایت شود که زندگی کاری و خانوادگی مبتلایان را به خطر نمی‌اندازد. موج‌سواری، صخره‌نوردی یا سایر فعالیت‌های پرماجرا، می‌توانند گزینه‌های مناسبی برای کنترل میل به هیجان در این افراد باشند.

7. خطر گرایش به مصرف مواد

فارغ از سن، جنسیت یا ابتلا به ADHD، گرایش به مواد مخدر، ممکن است برای همه افراد اتفاق بیفتد. تحقیقاتی که در مجله اطفال منتشر شده، نشان داد افرادی که مشکلات زیادی در دوران کودکی داشتند به احتمال بیشتری در بزرگسالی در معرض خطر استفاده از تنباکو، الکل، حشیش و کوکائین قرار می‌گیرند.

تحقیقات به طور دقیق ارتباط میان گرایش به مصرف مواد و ADHD را مشخص نکرده­‌اند. به همین دلیل، فرضیه‌های مختلفی در این زمینه ارائه شده است. یک فرضیه این است که افراد مبتلا به ADHD، از مواد برای خوددرمانی استفاده می‌کنند. در واقع آن‌ها ممکن است از مواد مخدر به‌عنوان وسیله‌ای برای بهبود تمرکز، خواب، رفع اضطراب و مواردی ازاین‌قبیل استفاده کنند.

8. قهرمان دقیقه نود

آیا انجام کارها را تا لحظه آخر به تعویق می‌اندازید؟! طبق تعریف، اهمال‌کاری یعنی به تعویق‌انداختن فعالیت‌ها. طبق گزارش سایت «Health»، اهمال‌کاری به سه دسته تقسیم‌بندی می‌شود:

• اهمال‌کاری تحصیلی، مانند به تعویق‌انداختن مطالعه تا آخرین لحظه است.
• اهمال‌کاری روزانه که در آن فعالیت‌های روزانه توسط فرد به‌صورت عمد یا غیرعمد به تعویق‌ انداخته می­‌شود. در این صورت فرد، اندکی قبل از پایان مهلت مشخص شده، فعالیت موردنظر را تکمیل می‌کند.
• مورد آخر، اهمال‌کاری در تصمیم‌گیری است. در این حالت، فرد به‌صورت طولانی‌مدت برای اتخاذ یک تصمیم، مکث می‌کند یا در تصمیم‌گیری به‌موقع، مشکل دارد.

اغلب برای بزرگسالان مبتلا به ADHD، مدیریت زمان دشوار است. این افراد وظایف خود را به تعویق می‌اندازند یا برای رویدادهای مهم، با تاخیر آماده می‌شوند. درعین‌حال وظایف و تکالیفی که خسته‌کننده باشد را نادیده می‌گیرند.

9. فراموشی

کاملا طبیعی است که انسان، مواردی را فراموش کند. در مقابل برای فرد مبتلا به ADHD، فراموشی بیش از حد معمول، اتفاق می‌افتد. این موضوع می‌تواند شامل فراموش‌کردن دائمی محل قراردادن اشیا یا تاریخ‌های مهم زندگی فرد باشد.

گاهی اوقات فراموشی می‌تواند آزاردهنده باشد، اما نه به حدی که موجب بروز مشکلات جدی شود. نکته اصلی که باید به آن توجه کرد این است که فراموشی می‌تواند بر شغل و روابط فرد، تاثیری جدی بگذارد. از طرفی، اگر دیگران با تشخیص ADHD و علائم آن آشنا نباشند، به‌راحتی می‌توانند آن را با بی‌دقتی یا کم هوشی اشتباه بگیرند.

اگر کلیدهای خود را جایی بگذارید و به آن توجه نکنید، مغزتان خاطره‌ای از آن رویداد به یاد نمی‌آورد؛ بنابراین، برای افراد مبتلا به ADHD، مانند این است که هرگز کلیدی را در جایی نگذاشته‌اند که بخواهند به یاد بیاورند.

اگر ADHD دارید، شاید سازماندهی و طبق برنامه پیش رفتن برای شما یک چالش باشد. تقسیم وظایف به مراحل کوچک، مرتب‌کردن اتاق‌ها و همچنین ایجاد سیستم‌های بایگانی، مواردی هستند که می‌توانند به شما کمک کنند.

10. خود تخریبی

بزرگسالان مبتلا به ADHD، اغلب منتقد اصلی خود هستند؛ به‌طوری‌که این مسئله می‌تواند زمینه شکل‌گیری تصور منفی را در آن‌ها ایجاد کند. البته این موضوع تا حدی به دلیل مشکلات تمرکز و همچنین مشکلات مختلف دیگری است که می‌تواند بر تحصیل، کار و روابط افراد تأثیر بگذارد.

بزرگسالان مبتلا به ADHD ممکن است این مشکلات را به‌عنوان شکست‌های شخصی یا عدم موفقیت در نظر بگیرند. این اتفاق می‌تواند سبب شود تا آن‌ها خود را در شرایط آزاردهنده و بحرانی تصور کنند.

11. بی‌ انگیزگی

افراد مبتلا به ADHD درحالی‌که برای انجام کارها به یکباره آماده می‌شوند، ممکن است پس از گذشت چند ثانیه، احساس بی‌انگیزگی کنند. این موضوع معمولا در کودکان مبتلا به ADHD نیز دیده می‌شود؛ به‌همین‌دلیل، تمرکز بر تکالیف مدرسه برایشان دشوار است.

بی‌انگیزگی در بزرگسالی نتایج پیچیده‌تری دارد. در واقع علاوه‌بر تعلل و ایجاد مشکل در مهارت‌های سازمانی، نداشتن انگیزه هم می‌تواند انجام پروژه را برای بزرگسالان مبتلا به ADHD به‌شدت سخت کند. در واقع این افراد، برای انجام هر فعالیتی به انگیزه و تمرکز بالایی نیاز دارند. به‌طورکلی همه این موارد شرایط را برای فرد مبتلا به ADHD مشکل می‌کند.

12. خستگی

در کنار بی‌قراری، افراد مبتلا به ADHD ممکن است به خستگی مفرط هم دچار شوند. در واقع خستگی بیش از حد را می‌توان یکی از علائم ADHD در بزرگسالان دانست. ممکن است عجیب به نظر برسد، اما خستگی برای بسیاری از بزرگسالان مبتلا به این اختلال، نگران‌کننده است. خستگی مفرط می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد، از جمله:

• بیش‌فعالی
• اختلال خواب
• تلاش مداوم برای تمرکز
• عوارض جانبی داروهای ADHD

13. سلامت جسمانی

ADHD می‌تواند فرد را به نادیده‌گرفتن سلامت جسمانی خود سوق دهد. علائم ADHD که ممکن است بر توانایی فرد برای حفظ سلامت جسمانی تأثیر بگذارند، عبارت‌اند‌از:

• بی‌برنامگی
• نگرانی‌های عاطفی
• کمبود انگیزه
• استرس و اضطراب

البته نادیده‌گرفتن سلامت جسمانی می‌تواند به‌صورت زیر هم ظاهر شود:

• استفاده اجباری از رژیم غذایی نامتعادل
• ورزش‌نکردن
• ترک داروهای حیاتی

14. تغییر ناگهانی خلق­ و خو

اگر در یک‌لحظه عصبانی یا ناامید شده و چند لحظه بعد ناراحتی خود را فراموش می‌کنید، ممکن است مبتلا به ADHD باشید. البته این نوع تحریک‌پذیری می‌تواند نشانه‌ای از اختلال دوقطبی هم باشد. در برخی موارد هم به‌اشتباه ممکن است اختلال ADHD تشخیص داده شود. هرچند، شاید عده‌ای از افراد به هر دو اختلال مبتلا باشند. درهرصورت، ارزیابی کلی و تشخیص تفاوت میان دو اختلال بسیار مهم است.

15. حرف‌های بدون فکر

اگر احساس می‌کنید هر چیزی را که در ذهنتان است بدون درنظرگرفتن عواقب آن به زبان می‌آورید، ممکن است مبتلا به ADHD، باشید. ADHD می‌تواند به‌صورت تکانشگری در نوجوانان هم ظاهر شود. از طرفی، عواملی نظیر صحبت بیش از حد، آشکار کردن پاسخ‌ها قبل از اتمام سؤالات و قطع صحبت دیگران نیز به‌عنوان علائم ADHD در بزرگسالان شناخته می‌شود.

از طرفی عمل‌کردن بر اساس انگیزه، به‌جای فکرکردن می‌تواند موجب بروز مشکلاتی در روابط بیمار شود. به‌عنوان‌مثال، می‌توان به ترک ناگهانی شغل، داشتن رابطه جنسی محافظت نشده یا خرید ناگهانی بدون فکرکردن به عواقب آن اشاره کرد.

کلام آخر

هیچ آزمایش خاصی برای تشخیص ADHD در افراد وجود ندارد. ابزارهای غربالگری چندگانه­‌ای در دسترس است که متخصص سلامت روان ممکن است از یک یا تعدادی از آن‌ها برای تشخیص این اختلال استفاده کند. در فرایند تشخیص ADHD در بزرگسالان علاوه‌بر تمرکز بر رفتارهای دوران بلوغ به بررسی رفتارها و خاطرات قبل از 12 سالگی هم توجه می‌شود.

مهم‌ترین مسئله پس از تشخیص ADHD در بزرگسالان، نحوه رفتار با این افراد است. طبیعی است، از فردی که دچار محدودیت حرکتی است توقع دویدن نداریم! بنابراین افراد مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی را هم باید به‌­خوبی درک کرده و به خواسته‌ها و رفتارهای آن‌ها احترام بگذاریم.

سؤالات متداول