آیا ورزش برای تقویت حافظه مفید است؟

ورزش احتمال ابتلا به بیماری قلبی، سکته مغزی، دیابت، پرفشاری خون و افسردگی را کاهش می‌دهد و به کنترل وزن کمک می‌کند؛ اما فواید آن به همین موارد محدود نمی‌شود و بسیار گسترده‌تر است.

تحقیقات نشان می‌دهد که بین ورزش و تقویت حافظه ارتباط وجود دارد و فعالیت بدنی با تاثیری که روی مغز دارد، می‌تواند حافظه و مهارت‌های تفکر را بهبود بخشد.

تقویت حافظه به کمک ورزش سرعت یادگیری را افزایش می‌دهد و در دوران سالمندی از بروز آلزایمر و زوال عقل پیشگیری می‌کند. اگر برای ورزش کردن به دنبال انگیزه هستید و می‌خواهید خود را برای چالش‌های ذهنی مثل امتحان، مصاحبه و… آماده کنید، این مقاله از ایده آل مگ را تا انتها بخوانید.

مزایا و تاثیر ورزش بر مغز به صورت کلی

بررسی ارتباط بین ورزش و تقویت حافظه نشان می‌دهد که فعالیت بدنی به طور مستقیم و غیرمستقیم روی حافظه و تفکر تاثیر دارد.

فواید مستقیم ورزش از توانایی آن در کاهش مقاومت به انسولین، کاهش التهاب و تحریک ترشح فاکتورهای رشد ناشی می‌شود. فاکتورهای رشد ترکیباتی هستند که در حفظ سلامت سلول‌های مغز، رشد عروق خونی جدید در مغز و حتی فراوانی و بقای سلول‌های مغزی جدید نقش دارند.

ورزش به طور غیرمستقیم کیفیت خواب و خلق و خو را بهبود بخشیده و استرس و اضطراب را کاهش می‌دهد. اختلال خواب و مشکلات مرتبط با خلق و خو می‌تواند به اختلال شناختی منجر شود یا احتمال بروز آن را افزایش دهد.

بسیاری از مطالعات نشان داده‌اند که حجم بخش‌هایی از مغز که کنترل‌کننده حافظه و تفکر هستند در افرادی که ورزش می‌کنند، در مقایسه با افرادی که ورزش نمی‌کنند، بیشتر است. در بعضی از تحقیقات هم مشاهده شده که شرکت در یک برنامه ورزشی منظم با شدت متوسط ​با افزایش حجم مناطق خاصی از مغز مرتبط است.

در مطالعه‌ای که در دانشگاه بریتیش کلمبیا انجام شد، محققان متوجه شدند که ورزش هوازی اندازه هیپوکامپ، بخشی از مغز که در فرآیند یادگیری و تقویت حافظه کلامی نقش دارد، را افزایش می‌دهد.

افزایش حجم هیپوکامپ از اهمیت زیادی برخوردار است؛ چون طبق آمار، در هر چهار ثانیه یک مورد جدید زوال عقل در دنیا شناسایی می‌شود و محققان تخمین می‌زنند که تا سال 2050 میلادی بیش از 115 میلیون نفر در سراسر جهان به زوال عقل مبتلا خواهند شد.

ورزش و تقویت حافظه

بخشی از مغز که به ورزش هوازی پاسخ می‌دهد، هیپوکامپ است. تحقیقات انجام شده روی کودکان، بزرگسالان و سالمندان نشان می‌دهد که ورزش می‌تواند باعث بزرگ شدن این بخش از مغز شود. با توجه به اینکه هیپوکامپ در یادگیری و حافظه نقش دارد، این یافته می‌تواند نشان‌دهنده ارتباط بین ورزش و تقویت حافظه باشد. برای تقویت حافظه کودکان بهتر است که تحرک بیشتری در طول روز داشته باشند. 

علاوه بر این، ورزش روی شکل‌گیری حافظه تاثیر فوری دارد. محققان آلمانی نشان دادند که پیاده‌روی یا دوچرخه‌سواری در زمان یادگیری می‌تواند به ماندگاری واژگان جدید زبان خارجی کمک کند.

بهبود تمرکز

ورزش نه تنها حافظه را تقویت می‌کند، بلکه می‌تواند تمرکز را هم بهبود بخشد. یک مطالعه روی دانش‌آموزان هلندی نشان داد که 20 دقیقه تمرین هوازی باعث بهبود دامنه توجه می‌شود. اگرچه این یافته در کودکان مشاهده شده، اما به احتمال زیاد در مورد همه افراد صدق می‌کند.

نتایج این پژوهش نشان داد که ورزش مهارت دانش‌آموزان را در نادیده گرفتن عوامل حواس‌پرتی، انجام همزمان چند کار و حفظ و دستکاری اطلاعات در ذهن افزایش می‌دهد.

بهبود سلامت روان

ورزش تاثیر چشمگیری روی خلق و خو دارد. فعالیت بدنی با افزایش ترشح اندورفین باعث می‌شود احساس خوشایندی را تجربه کنید و راحت‌تر با مشکلات کنار بیایید.    

فعالیت‌هایی مثل یوگا و مدیتیشن که نوعی تمرینات ذهنی برای تقویت حافظه، یادگیری و بهبود عملکرد مغز نیز به شمار می روند، به کنترل استرس کمک می‌کنند؛ به عنوان مثال، در یک مطالعه مشاهده شد که هشت هفته انجام یوگا و مدیتیشن با تاثیر مثبتی که روی آمیگدال دارد، باعث کاهش استرس می‌شود. آمیگدال بخشی از مغز است که در پردازش استرس، ترس و اضطراب نقش دارد.

ورزش در پیشگیری از افسردگی و درمان آن هم موثر است. به گفته محققان، هم ورزش هوازی و هم ورزش مقاومتی به رفع علائم افسردگی کمک می‌کند. نتایج بعضی از تحقیقات نشان داده که ورزش می‌تواند به اندازه داروهای ضدافسردگی و روان درمانی اثربخش باشد.

افزایش خلاقیت

تحقیقات نشان می‌دهد که پیاده‌روی، چه روی تردمیل و چه در محیط بیرون از خانه، می‌تواند تفکر واگرا را تقویت کند، اما روی تفکر همگرا تاثیری ندارد.

تفکر واگرا کلیشه‌های معمول را کنار می‌گذارد و روی راه حل‌های خلاقانه متمرکز می‌شود؛ اما تفکر همگرا یک نوع تفکر منطقی است که با توجه به پیش‌فرض‌ها و راه‌ حل‌های تجربه شده انجام می‌شود.

کند کردن زوال شناختی

شواهد حاکی از آن است که ورزش کردن و برخورداری از تناسب اندام می‌تواند در سنین بالا به جوان ماندن مغز و حفظ سلامت آن کمک کند. سه بار در هفته پیاده‌روی سریع به مدت 30 تا 45 دقیقه از زوال عقل جلوگیری کرده و شروع آن را به تاخیر می‌اندازد.

میزان ماندگاری اثرات ورزش در تقویت حافظه

تحقیقات نشان می‌دهد که اثر ورزش در تقویت حافظه ماندگار بوده و برای مدت طولانی باقی می‌ماند. افراد فعال نسبت به افرادی که به ندرت ورزش می‌کنند، به میزان کمتری در معرض ابتلا به بیماری آلزایمر و سایر اشکال زوال عقل قرار دارند.

بهتر است در سنین پایین‌ به ورزش منظم عادت کنید؛ چون در این صورت اثرات مفید آن در پیشگیری از زوال شناختی مشهودتر است.

کدام ورزش برای تقویت حافظه مفید است؟

اینکه چه ورزش هایی برای افزایش حافظه مفید هستند، به طور دقیق مشخص نیست؛ اما تقریبا در تمام تحقیقات پیاده‌روی به عنوان یک ورزش مفید معرفی شده است.

محققان معتقدند که سایر ورزش‌های هوازی مانند دویدن، شنا و دوچرخه‌سواری هم می‌توانند مزایای مشابهی داشته باشند.

کلام پایانی

در گذشته تصور می‌شد که مغز انسان در دوران بزرگسالی ساختار و عملکرد نسبتا ثابتی دارد؛ اما تحقیقات جدید نشان می‌دهد که مغز بزرگسالان می‌تواند بسته به سبک زندگی فرد تغییر شکل دهد.

هر نوع فعالیتی که در طول روز انجام می‌دهید، هم روی جسم و هم روی توانایی‌های ذهنی شما تاثیر دارد. بی‌تحرکی و نشستن طولانی‌مدت در طول روز برای سلامت جسم و روان خطرناک است؛ به همین دلیل، توصیه می‌شود که سبک زندگی فعالی داشته باشید و ورزش کنید.

تقریبا همه ورزش‌ها، به خصوص ورزش‌های هوازی، می‌توانند به تقویت حافظه کمک کنند؛ بنابراین، لازم نیست خیلی به خودتان سخت بگیرید. فقط کافی است فعالیت مورد علاقه‌تان را پیدا کنید و سپس بلند شده و آن را انجام دهید.

سوالات متداول