MCV در آزمایش خون چیست و چگونه تفسیر می‌شود؟

گلبول‌های قرمز، یکی از سلول‌های مهم خونی هستند که وظیفه اصلی آن‌ها انتقال گازهای تنفسی است. پزشکان برای بررسی طبیعی بودن وضعیت این سلول‌ها از آزمایش‌های مختلفی استفاده می‌کنند که یکی از آن‌ها فاکتور MCV در آزمایش خون است.

MCV مقدار متوسط حجم گلبول‌های قرمز خون یا میانگین حجم گلبول‌های قرمز خون را نشان می‌دهد. پزشکان از این فاکتور برای بررسی مشکلاتی چون کمبود ویتامین‌های گروه B و کم‌خونی استفاده می‌کنند.

گلبول‌های قرمز در صورتی می‌توانند وظایف خود را به خوبی انجام دهند که در وضعیت طبیعی و سالم باشند. یکی از معیارهای سلامت این گلبول‌ها اندازه آن‌هاست. گلبول‌های خیلی بزرگ یا خیلی کوچک نمی‌توانند وظایف حیاتی‌شان را انجام دهند.

اگر این علامت اختصاری در برگه آزمایش خون شما وجود دارد و به دنبال اطلاعات بیشتری از MCV هستید، در ادامه این مقاله با ایده آل مگ همراه باشید.

فاکتور MCV در آزمایش خون چیست؟

MCV مخفف عبارت Mean Corpuscular Volume به معنی حجم متوسط گلبول است. این نماد یکی از علامت‌های اختصاری مهم در آزمایش شمارش جامع سلول‌های خونی (CBC) است. آزمایش خون CBC که به آن شمارش کامل خون می‌گویند، وضعیت سلامتی و طبیعی بودن خون را بررسی می‌کند.

همان‌طور که گفتیم MCV که به صورت M.C.V هم ممکن است نشان داده شود، میانگین حجم گلبول‌های قرمز خون را تعیین می‌کند.

MCV بالا نشان می‌دهد که گلبول‌های قرمز خون شما از حد طبیعی بزرگ‌تر هستند؛ در مقابل مقدار پایین‌تر، زمانی ثبت می‌شود که گلبول‌های خون کوچک‌تر از حد طبیعی باشند.

آزمایش MCV با چه هدفی انجام می‌شود؟

هدف از انجام این آزمایش بررسی علت برخی مشکلات سلامتی و خونی بدن است. پزشکان معمولا به دلایل زیر آزمایش ام.سی.وی را تجویز می‌کنند:

• دست و پای سرد
• سبکی سر
• خونریزی غیرعادی
• کبودی غیرعادی
• خستگی بدون دلیل
• رنگ پریدگی

این آزمایش برای بررسی تشخیص مشکلات گلبول‌های سفید و پلاکت‌های خون استفاده می‌شود. اگر فردی دچار کم‌خونی باشد، پزشک معمولا آزمایش MCV را برای تعیین نوع و دلیل این مشکل او تجویز می‌کند.

تفسیر نتایج MCV در آزمایش خون 

مقدار طبیعی MCV باید در محدوده 80 تا 96 فمولیتر در هر سلول باشد. (فمولیتر: یک میکرومترمکعب است که با نماد fl نشان داده می‌شود.

اگر مقدار این فاکتور در برگه آزمایش خون شما کمتر از 80 باشد، MCV پایین و اگر بیشتر از 96 باشد، MCV بالا است. هر یک از این وضعیت‌ها می‌تواند وجود کمبود یا بیماری را در شما نشان دهد.

MCV بالا و دلایل آن

افزایش MCV در آزمایش خون به نام ماکروستوز هم شناخته می‌شود و می‌تواند نشان‌دهنده یکی از مشکلات زیر یاشد:

• کمبود ویتامین B12
• کمبود فولات
• مشکلات کبدی
• کم‌ کاری تیروئید
• برخی از انواع کم‌خونی‌های همولیتیک (کم‌خونی ناشی از نوعی بیماری خودایمنی که در آن گلبول‌های سالم خون توسط سیستم ایمنی از بین می‌روند.)
• بیماری آگلوتینین سرد (نوعی کم‌خونی نادر)
• پیش‌لوسمی
• کم‌خونی آپلاستیک
• ماکروسیتوز خوش‌خیم خانوادگی
• سطح اکسیژن کم در خون
• مسمومیت با مونوکسید کربن

مقدار MCV بالاتر از 125 در مشکلاتی مثل کمبود شدید ویتامین B12، کمبود فولات و آگلوتینین سرد بیشتر دیده می‌شود.

پایین بودن MCV در آزمایش خون

به وضعیتی که در آن MCV پایین‌تر از حد طبیعی باشد میکروسیتوز می‌گویند. دلایل مختلفی برای میکروسیتوز وجود دارد، از جمله:

• کم‌خونی ناشی از فقر آهن
• تالاسمی
• کم‌خونی مزمن
• کم‌خونی سیدروبلاست (وجود گلبول‌های قرمز نابالغ و ناقص در خون)
• مسمومیت با سرب
• اسفروسیتوز (یک بیماری ژنتیکی که باعث تغییر شکل گلبول‌های قرمز می‎شود)

تفسیر نتایج MCHC و MCV در کم‌خونی

همان‌طور که گفتیم مقدارر M.C.V باید همراه با سایر فاکتورهای خونی بخش CBC تفسیر شود. در تفسیر این فاکتور موارد زیر پیش می‌اید؛

1. ام.سی.وی پایین و MCHC پایین: کم‌خونی ناشی از فقر آهن
2. MCV پایین و MCHC نرمال: تالاسمی
3. ام سی وی بالا و MCHC نرمال: کمبود ویتامین B12

تفسیر نتایج آزمایش خون MCV در کودکان و نوزادان

با افزایش سن مقدار MCV به طور طبیعی افزایش می‌یابد به همین دلیل مقدار نرمال ام سی وی در آزمایش نوزادان و کودکان با بزرگسالان فرق دارد. در جدول زیر محدوده نرمال این فاکتور خونی در کودکان و نوزادان را می‌بینید.

آزمایش خون MCV چگونه انجام می‌شود؟

برای انجام این تستt نیاز به آمادگی خاصی مثل ناشتا بودن نیست و شما می‌توانید هر زمان از روز برای انجام آن به آزمایشگاه بروید. 

اما معمولا پزشکان، انجام آزمایش‌های مختلفی را به طور همزمان توصیه می‌کنند؛ به همین دلیل باید قبل از انجام تست از پزشک خود در مورد شرایط انجام آزمایش خون، سوال کنید.

تهیه نمونه خون برای آزمایش ام سی وی

برای بررسی آزمایش MCV نیاز به یک نمونه خون است. این نمونه خون از سیاهرگ بازوی شما گرفته می‌شود. برای انجام این کار ابتدا یک کش به بالای بازوی شما بسته می‌شود تا خون در رگ‌های دست شما جمع شود. 

بعد از تمام شدن نمونه‌گیری تا دو دقیقه، محل سرنگ را فشار دهید تا خون بند بیاید. بعد از آن مسئول نمونه‌گیری یک چسب زخم به شما می‌دهد تا روی جای سرنگ بزنید.

نمونه خون گرفته شده به آزمایشگاه منتقل می‌شود تا آزمایش‌های خواسته شده بر روی آن انجام شوند.

عوارض انجام آزمایش خون MCV

خون‌گیری معمولا خطری ندارد؛ اما در موارد خاصی ممکن است، مشکلاتی ایجاد شود. این مشکلات عبارتند از:

• خونریزی ناحیه نمونه‌گیری: در برخی افراد که داروهای ضدانعقاد خون مصرف می‌کنند یا بیماری هموفیلی دارند، یک خون‌گیری ساده ممکن است به یک خونریزی غیرقابل کنترل تبدیل شود. اگر داروهای ضدانعقاد مصرف می‌کنید یا هموفیلی دارید باید این موضوع را حتما به مسئول آزمایشگاه بگویید.
• کبودی: کبودی کوچک در ناحیه خون‌گیری عادی است و بعد از چند روز از بین می‌رود؛ اما در صورت کبودی وسیع و دردناک باید حتما به پزشک مراجعه کرد.

آزمایش‌های مکمل

از آزمایش خون MCV نمی‌توان به تنهایی برای تشخیص بیماری‌ها استفاده کرد. M.C.V باید در کنار سایر فاکتورهای بخش CBC بررسی و تفسیر شود.

مثلا کم‌خونی ناشی از فقر آهن و تالاسمی هر دو مقدار M.C.V پایین‌تر از حد طبیعی را نشان می‌دهند؛ اما مقدار MCHC در فقر آهن پایین و در تالاسمی طبیعی است.

فاکتورهای مهم در تفسیر این بخش از آزمایش خون عبارتند از؛

• MCHC: غلظت متوسط هموگلوبین در گلبول‌های قرمز خون را نشان می‌دهد؛ در واقع چگالی هموگلوبین را در این سلول‌های خونی تعیین می‌کند.
• MCH در آزمایش خون: میانگین غلظت هموگلوبین در یک سلول گلبول قرمز است.
• RBC در آزمایش خون: تعداد گلبول‌های قرمز خون در هر میکرولیتر خون است.
• Hematocrit: درصد گلبول‌های قرمز را در حجم خون نشان می‌دهد.
• مقدار آهن: مقدار آهن موجود در خون را نشان می‌دهد.

چه عواملی باعث ایجاد نتایج کاذب می‌شود؟

شرایط مختلفی می‌تواند بر نتایج آزمایش خون MCV تاثیر بگذارند و باعث شوند که نتیجه کاذبی بدست آید. از جمله این شرایط:

1. تزریق خون: در افرادی که به تازگی خون دریافت کرده‌اند مقدار فاکتور M.C.V نشان‌دهنده میانگین حجم گلبول‌های قرمز خود فرد به همراه نمونه خون دریافت شده است. برای بررسی این فاکتور باید آزمایش قبل از تزریق خون انجام شود. اگر به تازگی خون تزریق کرده‌اید، حتما به پزشک خون یا مسئول آزمایشگاه اطلاع دهید.
2. ایجاد لخته: بیماری‌هایی مثل آمیلوپیدوز (رسوب روتئین در بافت و اندام‌ها) باعث ایجاد لخته می‌شوند. لخته‌ها باعث می‌شوند که ام سی وی بزرگتر از حد طبیعی اندازه‌گیری شود.
3. قند خون بالا: قند خون بالا باعث تورم گلبول‌های قرمز خون می‌شود.
4. کم‌خونی مختلط: اگر فردی بیش از یک نوع کم خونی داشته باشد ممکن است مقدار MCV او به درستی وضعیت سلامتی‌اش را نشان ندهد؛ به عنوان مثال در کم‌خونی فقر آهن، مقدار ام.سی.وی کم و در کم‌خونی ناشی از کمبود اسید فولیک مقدار آن بالا می‌رود. در فردی که هر دو مشکل را دارد، امکان طبیعی بودن مقدار این فاکتور وجود دارد.

نحوه افزایش گلبول های قرمز خون MCV

هر گلبول قرمز در خون ما بین 100 تا 120 روز زنده است. بعد از این مدت به دلیل کاهش کارایی‌شان، بدن آن‌ها را از بین می‌برد و مغز استخوان دوباره گلبول‌های قرمز جدید تولید و وارد خون می‌کند. با توجه به این توضیحات اگر مغز استخوان مواد مورد نیاز برای ساخت گلبول‌ها را نداشته باشد، تعداد کمتری از آن‌ها را تولید، می‌کند.

برای جبران کمبود گلبول‌های قرمز، کم‌خونی و MCV پایین در آزمایش خون، می‌توان از روش‌های زیر استفاده کرد:

• مصرف آهن: هموگلوبین گلبول‌های قرمز خون در ساختار خون مولکول‌های به نام هم دارد. در ساختار هر مولکول هم، 4 اتم آهن وجود دارد؛ به همین دلیل وجود آهن در بدن برای تولید گلبول‌های قرمز خون ضروری است.
• مصرف مس: این ماده باعث می‌شود که سلول‌های خون‌ساز بتوانند از آهن استفاده کنند؛ بنابراین کاهش آن باعث کم‌ شدن تولید گلبول‌های قرمز خون می‌شود.
• مصرف مکمل‌های حاوی روی: در ایران اکثر کم‌خونی ناشی از آهن همراه با کاهش غلظت روی بدن است. این موضوع اهمیت مصرف مکمل‌های حاوی روی را نشان می‌دهد.
• ترک سیگار: با مصرف سیگار، مقدار اکسیژن خون کم می‌شود و درنتیجه آن خون به خوبی در بدن گردش نمی‌کند. با مصرف سیگار رگ‌های خونی تنگ‌تر می‌شوند. رگ‌های باریک‌تر باعث کاهش عمر مفید گلبول‌های قرمز خون می‌شود.
• ورزش کردن: به طور کلی ورزش باعث سلامت عمومی بدن می‌شود، گردش خون را بهبود می‌دهد و باعث می‌شود بدن بهتر از اکسیژن موجود در خون استفاده کند.

نحوه پایین آوردن MCV بالا در آزمایش خون

اگر مقدار MCV در آزمایش خون شما بالاست، پزشک معالج شما ابتدا باید دلیل وجود این مشکل را پیدا کند. اگر مقدار بالای این فاکتور خونی به دلیل کمبودهای غذایی است شما می‌توانید با رعایت موارد زیر این مشکل را حل کنید:

• خوردن مواد غذایی حاوی ویتامین B12: این ویتامین هم نقش مهمی در تولید گلبول‌های قرمز خون دارد؛ پس نباید غلظت آن در خون کم شود.
• مصرف اسید فولیک: اسید فولیک در تکثیر سلول‌های نقش مهمی دارد و به این دلیل وجود آن برای تولید طبیعی سلول‌های خونی لازم است.

اگر به دلیل وجود بیماری‌های دیگری این مشکل برای شما پیش آمده باشد، باید بیماری زمینه‌ای را درمان کنید تا MCV به حد طبیعی خودش برگردد. همان‌طور که گفتیم بیماری‌های کبدی و کم‌کاری تیروئید هم می‌توانند ام سی وی خون را افزایش دهند.

سخن پایانی

برای بررسی بهتر وضعیت سلامت خود، اگر آزمایش خون قبلی دارید، آن را همراه با نتیجه آزمون فعلی به پزشک نشان دهید تا اگر تغییر در آن ایجاد شده، به اطلاع پزشک برسد.

اگر در مورد آزمایش M.C.V سوالی دارید می‌توانید از ایده آل مگ بپرسید.

سوالات متداول در مورد MCV در آزمایش خون