چگونه به افسردگی بعد از زایمان غلبه کنیم؟

به دنیا آمدن یک کودک می‌تواند مجموعه‌ای از احساسات مختلف از هیجان و شادی گرفته تا ترس، اضطراب و اندوه را در پی داشته باشد. اگر احساس غم و اندوه شدید باشد و زندگی روزمره شما را مختل کند، ممکن است به افسردگی بعد از زایمان مبتلا شده باشید.

معمولا علائم این نوع افسردگی طی چند هفته اول پس از زایمان شروع می‌شوند؛ هرچند احتمال وقوع آن تا ۶ ماه بعد از زایمان هم وجود دارد. تغییرات خلقی، بی‌علاقه بودن نسبت به کودک، خستگی و ناامیدی از علائم افسردگی بعد از زایمان هستند.

 میزان شیوع افسردگی بعد از زایمان در زنان ایران ۷/۲۸ درصد برآورد شده است. افسردگی بعد از زایمان را نباید ساده تلقی کرد. این بیماری، یک اختلال جدی است که خوشبختانه درمان‌پذیر است. موثرترین راه برای تشخیص و درمان افسردگی بعد از زایمان مراجعه به روانپزشک است. روانپزشک می‌تواند علائم شما را ارزیابی و بهترین برنامه درمانی را برایتان تنظیم کند.

ممکن است روان درمانی، داروهای ضد افسردگی یا ترکیبی از هر دو روش به شما پیشنهاد شود؛ همچنین نکاتی وجود دارد که رعایت آن‌ها به شما در کنار آمدن با زندگی روزمره کمک می‌کند.

برای اینکه اطلاعات بیشتری درباره افسردگی بعد از زایمان بدست بیاورید، در ادامه این مقاله از ایده آل مگ همراه ما باشید.

افسردگی بعد از زایمان چیست؟

افسردگی بعد از زایمان (PostPartum Depression که به اختصار PPD هم نشان داده می‌شود)، اختلالی است که بسیاری از زنان بعد از بچه‌دار شدن به آن دچار می‌شوند. زنان مبتلا به این بیماری، بعد از زایمان برای مدت طولانی، احساس غم، اضطراب، نگرانی و خستگی را تجربه می‌کنند. این احساسات باعث می‌شوند که مادر در مراقبت از خود و نوازدش با مشکلات روبرو شود.

PPD، یک نوع افسردگی دوران بارداری است که هنگام بارداری یا در سال اول پس از زایمان اتفاق می‌افتد. PPD شایع‌ترین عارضه‌ای است که تازه مادرها با آن مواجه می‌شوند. آمارها نشان می‌دهد که این بیماری از هر ۷ زن ۱ نفر (حدود ۱۵ درصد) را  در جهان مبتلا می‌کند که این آمار در ایران ۷/۲۸ است.

نیمی از زنان مبتلا به PPD سابقه افسردگی نداشته و برای اولین بار بعد از زایمان علائم آن را تجربه می‌کنند. در بعضی از این زنان، در دوران بارداری هم علائم و نشانه‌های افسردگی مشاهده می‌شود. زنانی که یک بار در دوران بارداری به افسردگی مبتلا می‌شوند، احتمال دارد که در بارداری‌های بعدی هم دوباره آن را تجربه کنند.

آیا افسردگی بعد از زایمان همان اندوه پس از بچه دار شدن است؟

خیر. PPD در مقایسه با اندوه پس از بچه‌دار شدن یا گرفتگی خلق پس از زایمان (baby blue) جدی‎‌تر است و بیشتر طول می‌کشد. به احساس غم و اندوهی که بعد از زایمان رخ می‌دهد baby blue می‌گویند. معمولا baby blue  از ۲ تا ۳ روز پس از زایمان شروع و بعد از ۲ هفته خود به خود برطرف می‌شود. این عارضه خواب را مختل می‌کند و باعث بدخلقی و گریه زیاد مادر می‌شود.

استراحت، کمک گرفتن از خانواده و دوستان، ارتباط برقرار کردن با سایر تازه مادران و اجتناب از مصرف الکل به رفع baby blue کمک می‌کند. اگر احساس غم و اندوه شما بیش از ۲ هفته طول کشید، باید با پزشک مشورت کنید. در این شرایط باید مشخص شود که آیا به PPD مبتلا هستید یا خیر.

روان‌پریشی بعد از زایمان چیست؟

روان‌پریشی بعد از زایمان، یک نوع افسردگی نادر و شدید است که با PPD تفاوت دارد. تقریبا از هر هزار زن ۲-۱ نفر پس از بچه‌دار شدن به روان‌پریشی بعد از زایمان مبتلا می‌شوند. معمولا روان‌پریشی طی ۲ هفته اول پس از زایمان شروع می‌شود.

زنانی که به بعضی مشکلات روانی مثل اختلال دوقطبی و اسکیزوفرنی مبتلا هستند، بیش از سایر زنان دچار این مشکل می‌شوند. روان‌پریشی بعد از زایمان به درمان نیاز دارد؛ بنابراین، باید در صورت مشاهده علائم زیر به پزشک مراجعه کنید:

• دیدن یا شنیدن چیزهایی که واقعا وجود ندارند
• احساس سردرگمی
• احساس ناامیدی، ناراحتی یا بی‌قراری
• پارانوئید، به عنوان مثال نمی‌توانید به دیگران اعتماد کنید یا فکر می‌کنید که سایر افراد می‌خواهند به شما آسیب برسانند.
• نوسانات خلقی سریع
• مشکل در خوابیدن، حتی در زمان‌هایی که واقعا خسته هستید
• فکر کردن یا تلاش برای آسیب رساندن به خود، نوزاد یا سایر افراد (در این شرایط باید با اورژانس تماس بگیرید.)

درمان روان‌پریشی بعد از زایمان

روان‌پریشی پس از زایمان به درمان فوری که معمولا در بیمارستان انجام می‌شود، نیاز دارد. از روش‌های زیر برای درمان این اختلال کمک گرفته می‌شود:

• داروها: برای درمان این اختلال از ترکیبی از داروها شامل داروهای ضد روان‌پریشی، تثبیت کننده‌های خلق و خو و بنزودیازپین‌ها استفاده می‌شود.
• الکتروشوک درمانی (ECT): اگر روان‌پریشی بعد از زایمان با دارو درمان نشود، پزشک ECT را توصیه می‌کند. ECT روشی است که طی آن جریان‌های الکتریکی از مغز عبور می‌کنند و معمولا باعث تشنج مختصر می‌شوند. این روش درمانی با تغییراتی که در شیمی مغز ایجاد می‌کند علائم روان‌پریشی و افسردگی را کاهش می‌دهد.

چالش‌های افسردگی بعد از زایمان برای مادر، پدر و نوزاد

شاید این سوال پیش بیاید که «آیا افسردگی بعد از زایمان بر همسر و نوزاد تازه متولد شده مادر افسرده هم تاثیر دارد؟» در ادامه به بررسی این موضوعات می‌پردازیم.

آیا افسردگی پس از زایمان بر نوزاد هم تاثیر می‌گذارد؟

بله. PPD می‌تواند مراقبت از خود و نوزاد را برای شما سخت کند. به همین دلیل درمان PPD در اسرع وقت مهم است. اگر PPD درمان نشود: ممکن است از چکاپ های بعد از زایمان خودداری کنید و داروها و مراقبت‌هایی که پزشک به شما توصیه کرده را انجام ندهید. حتی ممکن است برای شما سخت باشد که با کودک خود ارتباط برقرار کنید.

افسردگی باعث می‌شود که شما به نوزادتان به مدت طولانی شیر ندهید. PPD ممکن است عادت به شیردهی را برای شما و نوزاد شما سخت کند. شیر مادر بهترین غذای کودک در اولین سال زندگی است.  این افسردگی، مراقبت از نوزاد بیمار را برای شما سخت می‌کند و نوزاد شما ممکن است مراقبت‌های پزشکی مورد نیاز خود را دریافت نکند.

حالات افسردگی باعث غفلت مادر از نوزاد می‌شود. در این حالت مادر، بیماری‌ها و ناخوشی‌های نوزاد را متوجه نمی‌شود یا آن‌ها را دیرتر شناسایی می‌کند. 

در حالت افسردگی انجام مراقبت‌های منظم از نوزاد، مانند واکسیناسیون برای شما سخت می‌شود. واکسیناسیون به کودک شما در برابر عفونت های مضر کمک می‌کند. نوزاد شما ممکن است در مراحل بعدی زندگی دچار مشکلات یادگیری، رفتاری و رشد شود. احتمال ایجاد مشکلات روان در نوزادانی که مادران افسرده درمان‌نشده دارند بیشتر است.

درمان PPD می تواند به شما کمک کند تا احساس بهتری داشته باشید و بتوانید از نوزاد خود مراقبت کنید. اگر فکر می کنید PPD دارید ، این موضوع را با پزشک خود درمیان بگذارید.

تاثیر افسردگی پس از زایمان مادر بر پدر چگونه است؟

افسردگی مادر می‌تواند احتمال ابتلای پدر را به افسردگی افزایش دهد. افسردگی بعد از زایمان باعث افزایش استرس مادر و پدر نوزاد می‌شود.

بی‌خوابی، تغییر رفتارهای همسر و گاهی مشکلات مالی و شغلی در دوران پس از زایمان بر پدران تاثیرات منفی می‌گذارد. گاهی این مشکلات می‌تواند باعث ابتلای مردان به افسردگی بعد زایمان هم شود.

افسردگی بعد از زایمان در مردان باعث ایجاد اضطراب، مشکلات تغذیه‌ای و رابطه‌ای می‌شود. علائم افسردگی بعد از زایمان در مردان با زنان متفاوت است.

این مشکل می‌تواند باعث بدخلقی و پرخاشگری مرد، مشکلات او در محیط کار، تمایل بیشتر برای مصرف نوشیدنی‌های الکلی از جمله این علائم هستند.

 مهم‌ترین علائم افسردگی بعد از زایمان در زنان چیست؟

اگرچه احساس بدخلقی یا خستگی بعد از بچه‌دار شدن طبیعی است؛ اما PPD بسیار فراتر از این احساسات است. علائم PPD شدید هستند و می‌توانند در عملکرد شما اختلال ایجاد کنند. PPD علائم متعددی دارد که اگر برای بیش از ۲ هفته، حداقل ۵ مورد از آن‌ها را تجربه کنید، نشانه ابتلای شما به این بیماری است.

مهم‌ترین علائم افسردگی بعد از زایمان عبارتند از:

تغییر احساسات

• احساس افسردگی در بیشتر روزهای هفته
• ناراحتی و گریه زیاد بدون آن که دلیل آن را بدانید
• احساس شرم، گناه یا شکست
• احساس ترس و وحشت در بیشتر اوقات
• نوسانات شدید خلقی
• احساس ناامیدی

تغییر در زندگی روزانه

• کاهش علاقه نسبت به مواردی که در گذشته به انجام آن‌ها علاقه‌مند بوده‌اید
• خستگی مداوم
• پرخوری یا بی‌اشتهایی
• افزایش یا کاهش وزن
• مشکل در خوابیدن یا خواب بیش از حد
• مشکل در تمرکز یا تصمیم‌گیری

تغییر در احساسات نسبت به خود یا نوزاد

• مشکل در برقراری ارتباط با نوزاد
• فکر کردن درباره آسیب رساندن به خود یا نوزاد
• فکر کردن به خودکشی

اگر PostPartum Depression درمان نشود، علائم آن به تدریج بدتر می‌شود. PPD شدید با علائمی مثل توهم، افکار غیرمنطقی، رفتارهای عجیب، خشم و اقدامات خشونت‌آمیز، فکر کردن به خودکشی یا اقدام به خودکشی و افکار آسیب رساندن به نوازد مشخص می‌شود.

این علائم نشان می‌دهند که شما باید سریعا تحت درمان قرار بگیرید. گاهی اوقات بستری شدن در بیمارستان ضروری است. افسردگی شدید پس از زایمان می‌تواند خطرناک باشد؛ اما امکان درمان موفق آن وجود دارد.

دلایل ابتلا به افسردگی بعد از زایمان چیست؟

علت دقیق PostPartum Depression مشخص نیست و این بیماری ممکن است برای هر زنی بعد از زایمان اتفاق بیفتد؛ با این حال، عوامل زیر می‌توانند در بروز آن نقش داشته باشند:

ژن‌ها

ژن‌ها بخشی کدهایی هستند که دستورالعمل‌های مربوط به نحوه رشد و عملکرد بدن را ذخیره می‌کنند. ژن‌ها از والدین به فرزندان منتقل می‌شوند. افسردگی بیشتر در افرادی مشاهده می‌شود که اعضای خانواده آن‌ها به این بیماری مبتلا هستند. از این پارامتر به عنوان سابقه خانوادگی افسردگی یاد می‌شود.

تغییر سطح هورمون‌ها بعد از زایمان

هورمون‌ها، مواد شیمیایی هستند که توسط غدد بدن ترشح می‌شوند. بعضی از هورمون‌ها در کنترل احساسات و خلق و خو نقش دارند. در دوران بارداری، میزان هورمون‌های استروژن و پروژسترون افزایش پیدا می‌کنند؛ اما در ۲۴ ساعت اول پس از زایمان، مقدار این ۲ هورمون به سرعت کم می‌شوند و به سطح طبیعی قبل از بارداری می‌رسند. کاهش سریع هورمون‌ها می‌تواند به PPD منجر شود.

کاهش هورمون‎‌های تیروئید

تیروئید، یک غده پروانه‌ای شکل است که در گردن قرار دارد. این غده به بدن در استفاده و ذخیره‌سازی انرژی حاصل از مواد غذایی کمک می‌کند. کم‌کاری تیروئید و کاهش هورمون‌های آن می‌تواند در بروز PPD موثر باشد.

چه عواملی احتمال ابتلا به افسردگی زایمان را بیشتر می‌کنند؟

به عواملی که احتمال ابتلا به افسردگی بعد از زایمان را افزایش می‌دهند، عوامل خطر می‌گویند. اگر یکی از این عوامل خطر را داشته باشید، لزوما به افسردگی مبتلا نمی‌شوید؛ اما احتمال ابتلای شما به افسردگی بعد از زایمان بیشتر می‌شود.

پزشک می‌تواند با غربالگری‌هایی که طی مراقبت‌‌های بعد از زایمان انجام می‌دهد، احتمال ابتلای شما به افسردگی را هم بررسی کند. غربالگری بدین معنی است که پزشک از شما درباره خلق و خو و احساسات‌تان سوال می‌پرسد. اگر غربالگری نشان دهد که شما به PPD مبتلا هستید یا در معرض ابتلا به آن قرار دارید، پزشک درمان مناسب را برای شما شروع می‌کند.

عوامل خطر افسردگی بعد از زایمان

مهم‌ترین عوامل خطر PPD عبارتند از:

•  در گذشته به افسردگی دوران بارداری، افسردگی شدید یا سایر بیماری‌های روانی مبتلا بوده‌اید یا در خانواده‌تان سابقه ابتلا به افسردگی و سایر بیماری‌های روانی وجود دارد.
• مورد آزار جسمی یا جنسی قرار گرفته‌اید یا با همسر خود مشکل دارید.
• به دلیل طلاق، مرگ یکی از عزیزان، بیکاری، درآمد ناکافی، بارداری ناخواسته، سن کم یا حمایت نشدن از سوی خانواده، زندگی پراسترسی دارید.
• دیابت دارید.
• با مشکلاتی مثل زایمان زودرس، بارداری چند قلو، نقایص مادرزادی و سقط جنین روبرو بوده‌اید. زایمان زودرس زمانی رخ می‌دهد که قبل از هفته ۳۷ بارداری نوزادتان را به دنیا آورید. زایمان چند قلو بدین معنی است که بیش از یک جنین را باردار بوده‌اید. نقایص مادرزادی، بیماری‌هایی هستند که شکل یا عملکرد بعضی از قسمت‌های بدن را تغییر می‌دهند. نقایص مادرزادی برای سلامت عمومی و رشد و عملکرد بدن مشکلاتی را ایجاد می‌کنند. سقط جنین زمانی اتفاق می‌افتد که نوزادتان قبل از تولد می‌میرد.
• از سیگار، الکل یا مواد مخدر استفاده می‌کنید.
• در شیردهی یا مراقبت از نوزاد مشکل دارید، کودکتان بیمار است یا درباره مادر بودن افکار منفی دارید و نمی‌توانید نقش جدید خود را بپذیرید.

افکار و احساسات منفی درباره مادر بودن شامل موارد زیر می‌شود:

• شک دارید که بتوانید یک مادر خوب باشید.
• برای اینکه یک مادر کامل باشید، خود را تحت فشار قرار می‌دهید.
• احساس می‌کنید دیگر آن فردی که قبل از بچه‌‌دار شدن بودید، نیستید.
• احساس می‌کنید که بعد از بچه‌دار شدن از جذابیت شما کاسته شده است.
• وقت آزاد ندارید که به خود اختصاص دهید.
• خوب نمی‌خوابید یا خواب کافی ندارید؛ در نتیجه، دچار خستگی و بدخلقی می‌شوید.

چه کارهایی باعث بهتر شدن حال مادر افسرده می‌شود؟

عمل به توصیه‌های زیر به بهبود علائم افسردگی بعد از زایمان کمک می‌کند:

با کودک خود پیوند و ارتباط ایجاد کنید

ایجاد پیوند عاطفی بین مادر و کودک، مهمترین وظیفه مادر است. موفقیت در انجام این کار به ایجاد حس امنیت در کودک کمک می‌کند. این امر روی رشد کودک و نحوه تعامل و برقراری ارتباط در طول زندگی او هم تاثیر می‌گذارد.

وقتی شما به عنوان مادر به گرمی و به طور مداوم به نیازهای جسمی و عاطفی کودک پاسخ می‌دهید، دلبستگی ایمن شکل می‌گیرد. وقتی کودک شما گریه می‌کند، سریع او را آرام می‌کنید. اگر کودک شما می‌خندد یا لبخند می‌زند، شما با مهربانی پاسخ می‌دهید. در اصل، شما و فرزندتان با هم هماهنگ هستید. شما سیگنال‌های احساسی یکدیگر را تشخیص و به آن‌ها پاسخ می‌دهید.

افسردگی بعد از زایمان می‌تواند این پیوند را قطع کند. مادران افسرده گاهی اوقات می‌توانند محبت و توجه داشته باشند؛ اما در بعضی مواقع واکنش منفی نشان می‌دهند یا اصلا پاسخ نمی‌دهند. مادران مبتلا به افسردگی پس از زایمان تمایل کمتری نسبت به نوزاد خود دارند؛ به همین دلیل، احتمال اینکه او را شیر دهند یا با او بازی کنند، کمتر است.

یادگیری پیوند با کودک نه تنها به نفع فرزندتان؛ بلکه به نفع خود شما است. با ایجاد این پیوند عاطفی، اندورفین‌هایی در بدن ترشح می‌شوند که باعث می‌شوند شما به عنوان یک مادر احساس خوشبختی و اعتماد به نفس بیشتری داشته باشید.

از کمک و حمایت اطرافیان استفاده کنید

انسان‌ها موجوداتی اجتماعی هستند. تعامل اجتماعی مثبت در مقایسه با سایر راهکارها می‌تواند سریع‌تر استرس را تسکین دهد. از نظر تاریخی و از منظر تکاملی، مادران پس از زایمان برای مراقبت از خود و نوزادان‌شان از اطرافیان کمک می‌گرفتند؛ اما در دنیای امروز، تازه‌مادران اغلب خود را تنها و خسته می‌یابند. در اینجا چند ایده برای ایجاد ارتباط با دیگران وجود دارد:

روابط خود را در اولویت قرار دهید

وقتی احساس افسردگی و آسیب‌پذیری می‌کنید، بیشتر از هر زمان دیگری مهم است که با خانواده و دوستان خود در ارتباط باشید؛ حتی اگر ترجیح می‌دهید تنها باشید. منزوی بودن باعث بدتر شدن وضعیت شما می‌شود؛ بنابراین، ارتباط برقرار کردن با دیگران را در اولویت قرار دهید. به عزیزان خود بگویید که به چه چیزی نیاز دارید و دوست دارید چگونه مورد حمایت قرار بگیرید.

احساسات خود را بروز دهید

خانواده و دوستان علاوه بر کمک عملی، می‌توانند با شنیدن صحبت‌ها و احساسات‌تان باعث بهتر شدن حال شما شوند. آنچه را که تجربه می‌کنید – خوب، بد و زشت – حداقل با یک شخص دیگر، ترجیحا به صورت رو در رو به اشتراک بگذارید.

مهم نیست که با چه کسی صحبت می‌کنید؛ تا زمانی که آن شخص مایل به گوش دادن باشد و این کار را بدون قضاوت کردن انجام دهد، می‌توانید احساسات‌تان را با او در میان بگذارید.

با سایر مادران ارتباط برقرار کنید

حتی اگر دوستان حامی داشته باشید، ممکن است بخواهید با سایر زنانی که به تازگی مادر شده‌اند، صحبت کنید. شنیدن نگرانی‌ها، احساسات و تجربه‌های سایر مادرانی که ممکن است در شرایط مشابه شما باشد، به شما در کنار آمدن با این مشکل کمک می‌کند.

مراقب خود باشید

یکی از بهترین کارهایی که می‌توانید برای تسکین یا جلوگیری از افسردگی بعد از زایمان انجام دهید، مراقبت از خودتان است. هرچه بیشتر از سلامت ذهن و جسم خود مراقبت کنید، احساس بهتری خواهید داشت. تغییر سبک زندگی و عمل به نکات زیر می‌تواند به شما کمک کند تا به وضعیت قبل از بارداری برگردید:

از حجم کارهای خانه بکاهید

خود و کودک خود را در اولویت قرار دهید. از انرژی‌تان برای رفع نیازهای خود و نوزادتان استفاده کنید. در صورت امکان، برای انجام کارهای خانه از خانواده یا دوستان‌تان کمک بگیرید.

ورزش کنید

مطالعات نشان می‌دهند که ورزش می‌تواند به اندازه دارو در درمان افسردگی موثر باشد؛ بنابراین، هرچه زودتر فعالیت بدنی را شروع کنید، بهتر است. نیازی به زیاده‌روی نیست؛ هر روز ۳۰ دقیقه پیاده‌روی معجزه می‌کند. ورزش‌های کششی مانند تمریناتی که در یوگا انجام می‌شود هم می‌تواند خیلی موثر باشند.

به اندازه کافی بخوابید

وقتی با یک نوزاد تازه متولد شده سر و کار دارید، ۸ ساعت خواب کامل ممکن است مثل یک کالای لوکس و دست نیافتنی به نظر برسد؛ اما باید بدانید که کم‌‎خوابی، افسردگی را بدتر می‌کند. برای اینکه بتوانید به اندازه کافی استراحت کنید، از همسر یا اعضای خانواده‌تان کمک بگیرید.

مراقبه ذهن آگاهی را امتحان کنید

تحقیقات از اثربخشی ذهن آگاهی برای ایجاد آرامش و انرژی بیشتر در انسان پشتیبانی می‌کنند. ذهن آگاهی به شما کمک ‌می‌کند تا از آنچه نیاز دارید و از آنچه احساس می‌کنید، آگاهی بیشتری کسب کنید.

وقت کافی به خود اختصاص دهید تا بتوانید به خوبی استراحت کنید

از شخصی که به او اعتماد دارید بخواهید از کودک شما مراقبت کند تا بتوانید از منزل خارج شوید. به دوست خود سر بزنید، بیرون بروید و فعالیت‌های مورد علاقه‌‌تان را انجام دهید یا زمانی را برای وقت گذراندن با همسرتان اختصاص دهید.

کتاب بخوانید، به موسیقی گوش دهید یا در کلاس‌های آموزشی شرکت کنید؛ همچنین می‌توانید از این فرصت برای حمام کردن، لذت بردن از یک فنجان چای داغ، روشن کردن شمع‌های معطر و ماساژ استفاده کنید.

وعده‌های غذایی را در اولویت قرار دهید

وقتی افسرده هستید، اغلب اشتهای ندارید یا از غذاهای ناسالم استفاده می‌کنید. آنچه می‌خورید در خلق و خو و همچنین کیفیت شیر ​​شما تاثیر دارد؛ بنابراین، تمام تلاش خود را برای ایجاد عادات غذایی سالم انجام دهید.

هنگامی که هوا آفتابی است از منزل خارج شوید

نور خورشید روحیه شما را بالا می‌برد؛ بنابراین، سعی کنید حداقل ۱۰ تا ۱۵ دقیقه در روز آفتاب بگیرید.

برای رابطه با شریک زندگی خود وقت بگذارید

بیش از نیمی از طلاق‌ها پس از تولد کودک اتفاق می‌افتد. برای بسیاری از مردان و زنان، رابطه با شریک زندگی منبع اصلی بیان احساسات و ارتباطات اجتماعی است. خواسته‌ها و نیازهای یک نوزاد جدید می‌تواند مانع این امر شود و این رابطه را از بین ببرد؛ مگر اینکه زوجین برای حفظ پیوندشان وقت و انرژی کافی صرف کنند.

برای اینکه رابطه بهتری با همسرتان داشته باشید، موارد زیر را رعایت کنید:

سپر بلا درست نکنید

استرس ناشی از شب بیداری‌ها و مسئولیت‌های مراقبت از نوزاد می‌تواند در شما احساس خستگی ایجاد کند. با توجه به اینکه نمی‌خواهید این استرس را به کودک منتقل کنید، خیلی راحت ناراحتی خود را به همسرتان انتقال می‌دهید. اگر از همسرتان برای مراقبت از نوزاد کمک بخواهید و به صورت تیمی با مشکلات بچه‌دار شدن کنار بیایید، به یک زوج قوی‌تر تبدیل می‌شوید.

درباره نیازهای خود صحبت کنید

بسیاری از شرایط به دنبال تولد نوزاد تغییر می‌کنند، از جمله نقش‌ها و انتظارات. برای بسیاری از زوج‌ها، نحوه تقسیم مسئولیت‌های مربوط به مراقبت از خانواده، منبع اصلی استرس است. تصور نکنید که شریک زندگی شما می‌داند چه احساسی دارید یا به چه چیزی نیاز دارید. در مورد این مسائل با او صحبت کنید و اجازه ندهید احساسات منفی تشدید شوند.

برای ارتباط با همسرتان وقت کافی در نظر بگیرید

هنگامی که زوجین وقت کافی برای یکدیگر اختصاص می‌دهند، ارتباط آن‌ها قوی‌تر می‌شود؛ با این حال، خودتان را تحت فشار قرار ندهید تا رابطه‌تان بسیار عاشقانه یا ماجراجویانه باشد (مگر اینکه هر ۲ نفر به دنبال آن باشید). برای لذت بردن از معاشرت با یکدیگر نیازی زمان زیادی ندارید؛ حتی ۱۵ یا ۲۰ دقیقه اختصاص وقت، بدون حواس پرتی و تمرکز روی یکدیگر، می‌تواند تفاوت زیادی در احساس نزدیکی شما ایجاد کند.

بهترین روش‌های درمانی افسردگی بعد از زایمان

اگر به راهکارهایی که تا اینجا درباره آن‎‌ها صحبت کردیم عمل کردید؛ اما هنوز احساس می‌کنید که افسرده هستید، به درمان پزشکی نیاز دارید. معمولا روش‌هایی که برای درمان PPD توصیه می‌شوند شامل موارد زیر هستند:

روان درمانی

یک درمانگر خوب می‌تواند به شما کمک کند تا با نقش جدید خود کنار بیایید و با موفقیت وظایف مادری را انجام دهید. اگر در زندگی زناشویی مشکلاتی را تجربه می‌کنید یا در خانه احساس عدم پشتیبانی دارید، مشاوره ازدواج می‌تواند بسیار مفید باشد. روان درمانی به شما در درک افکار مخرب و رفع آن‌ها کمک می‌کند.

رفتار درمانی شناختی (CBT) و درمان بین‌فردی (IPD)، ۲ نمونه از روش‌هایی هستند که برای درمان افسردگی دوران بارداری مورد استفاده قرار می‌گیرند:

• رفتار درمانی شناختی: CBT شیوه‌های مختلف تفکر، رفتار و واکنش نشان دادن را به شما می‌آموزد. شما به کمک CBT یاد می‌گیرید که الگوهای فکری و رفتاری غیرمفید را تغییر دهید. CBT می‌تواند به صورت فردی یا به صورت گروهی همراه با افرادی که نگرانی‌های مشابه دارند، انجام شود.
• درمان بین فردی: اساس IPT بر این اصل استوار است که رویدادهای بین فردی و وقایع زندگی روی خلق و خو اثر دارند و برعکس. IPT به شما کمک می‌کند که مهارت‌های ارتباطی خود را بهبود ببخشید و انتظارات واقع‌بینانه‌ای داشته باشید؛ در نتیجه، می‌توانید با بحران‌ها و مسائلی که در بروز افسردگی نقش دارند، مقابله کنید.

داروهای ضد افسردگی

اگر افسردگی بعد از زایمان توانایی شما را برای مراقبت از خود یا نوزادتان کاهش دهد، داروهای ضد افسردگی خوراکی می‌توانند به رفع علائم بیماری کمک کنند. در موارد شدید، ممکن است پزشک یک داروی تزریقی جدید به نام برکسانولون را تجویز کند. داروهای ضد افسردگی تاثیر مستقیمی روی مغز دارند. آن‌ها مواد شیمیایی تنظیم کننده خلق و خو را تغییر می‌دهند. معمولا چند هفته طول می‌کشد که اثربخشی این داروها شروع شود و خلق و خو شما بهبود یابد.

داروها باید به دقت توسط پزشک کنترل شوند؛ چون مصرف آن‌ها می‌تواند با عوارض جانبی مثل خشکی دهان، افزایش وزن، خستگی، کاهش میل جنسی و سرگیجه همراه باشد؛ از طرفی، بعضی از این داروها برای استفاده در دوران شیردهی ایمن نیستند. اگر دارو درمانی همراه با روان درمانی انجام شود، تاثیر بیشتری دارد.

هورمون درمانی

گاهی اوقات، درمان جایگزینی استروژن به رفع علائم افسردگی بعد از زایمان کمک می‌کند. استروژن اغلب در ترکیب با داروی ضد افسردگی استفاده می‌شود. قبل از شروع هورمون درمانی و مصرف هر نوع دارو حتما با پزشک مشورت کنید. بعضی از این داروها می‌توانند از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل شوند. از عوارض هورمون درمانی می‌توان به تغییر وزن، درد سینه‌ها، تهوع و استفراغ اشاره کرد. هورمون درمانی می‌تواند احتمال ابتلا به بعضی از سرطان‌ها را هم افزایش دهد.

درمان‌های طبیعی و مکمل‌ها

افسردگی بعد از زایمان مشکلی جدی است و موضوعی نیست که شما بتوانید بدون کمک پزشک آن را درمان کنید. در کنار درمان دارویی، درمان‌های طبیعی مانند ورزش و خوابیدن کافی در بهبود علائم موثر هستند.

ماساژ، مدیتیشن و سایر تمرینات ذهن آگاهی، ممکن است به شما کمک کنند تا احساس بهتری داشته باشید. سعی کنید از یک رژیم غذایی سرشار از مواد مغذی که در آن میزان غذاهای فرآوری شده محدود است، استفاده کنید. اگر به هر دلیلی نمی‌توانید از طریق رژیم غذایی مواد مغذی مورد نیاز خود را دریافت کنید، از پزشک بخواهید که مکمل‌های غذایی مناسب را به شما معرفی کند.

ممکن است وسوسه شوید که از داروهای گیاهی برای رفع علائم خود کمک بگیرید؛ اما باید بدانید که روی داروهای گیاهی و ادعاهایی که درباره اثربخشی آن‌ها وجود دارد به اندازه داروهای شیمیایی نظارت نمی‌شود. مکمل‌های طبیعی ممکن است با داروهای شما تداخل داشته و مشکل ایجاد کنند؛ از طرفی، بسیاری از آن‌ها وارد شیر شما می‌شوند و برای کودک مضر هستند؛ بنابراین، باید در مورد مصرف آن‌ها با پزشک یا داروساز مشورت کنید.

سنت جونز ورت (St. John’s wort) یا گل راعی، گیاهی است که بعضی از افراد برای درمان افسردگی از آن استفاده می‌کنند؛ اما تحقیقات کافی درباره بی‌خطر بودن آن برای درمان افسردگی بعد از زایمان وجود ندارد. بعضی شواهد نشان می‌دهند که کمبود اسیدهای چرب امگا ۳ می‌تواند با PPD مرتبط باشد. با این حال، باید درباره اثربخشی مکمل امگا ۳ در درمان این بیماری تحقیقات بیشتری انجام شود.

درمان افسردگی بعد از زایمان با طب سنتی

طب سنتی از دست دادن خون، استرس، بی‌خوابی و تغذیه نامناسب را در بروز افسردگی بعد از زایمان موثر می‌داند. به اعتقاد محققان طب سنتی، بعد از زایمان افزایش بخارات در سر باعث کاهش رطوبت مغز، خستگی و روان‌‎پریشی می‌شود. از دیدگاه این طب توصیه‌های زیر می‌تواند به درمان گیاهی افسردگی بعد از زایمان کمک کنند:

• از فالوده سیب استفاده کنید. برای تهیه این فالوده، ۲ عدد سیب زرد را رنده و به آن ۲ قاشق غذاخوری گلاب، ۲ قاشق مرباخوری سکنجبین و کمی زعفران اضافه کنید.
• کاچی مصرف کنید.
• خرما بخورید.
• از دمنوش بادرنجبوبه استفاده کنید.
• به نصف لیوان گلاب که با نصف لیون آب مخلوط شده، ۱ قاشق چای‌خوری تخم بالنگ اضافه کنید. این شربت را با کمی شکر شیرین و ۲-۱ بار در روز مصرف کنید.
• قبل از خواب بوی گلاب را استشمام کنید تا بتوانید بهتر بخوابید.
• عطر گل نسترن را استشمام کنید.
• سرکه و آب را مخلوط کنید، روی حرارت به جوش آورید و بخور دهید. میزان آب باید ۴ برابر میزان سرکه باشد.
• در فضای سبز یا کنار آب پیاده‌روی کنید تا روحیه شما بهتر شود.
• از حضور در مکان‌هایی که باعث غم و اندوه می‌شوند از جمله محل‌های عزاداری خودداری کنید.

آیا می‌توان از افسردگی بعد از زایمان جلوگیری کرد؟

شواهد نشان می‌دهند که مشاوره می‌تواند از افسردگی دوران بارداری و PPD در زنانی که در معرض ابتلا به این مشکل قرار دارند، جلوگیری کند. در جلسات مشاوره، شما درباره احساسات و نگرانی‌های خود با مشاور یا درمانگر صحبت می‌کنید.

این شخص به شما کمک می‌کند که احساسات‌ خود را درک و مشکلاتتان را حل کنید. اگر حداقل یکی از عوامل خطر زیر را دارید، توصیه می‌شود از مشاور کمک بگیرید:

• داشتن علائم و نشانه‌های افسردگی
• سابقه ابتلا به افسردگی یا سایر بیماری‌های روانی
• کم سن بودن در زمان بارداری
• تجربه مرگ همسر در زمان بارداری
• داشتن زندگی پراسترس به دلایل مختلف مثل درآمد کم
• مواجهه با خشونت خانگی

معمولا ۲ نوع مشاوره برای پیشگیری از PPD به زنان در معرض خطر توصیه می‌شود:

• رفتار درمانی شناختی (CBT): CBT به شما کمک می‌کند که طرز فکر و عملکرد خود را تغییر دهید و افکار منفی‌ را کنترل کنید. همکاری با درمان‌گر به شما در تعیین اهداف و شناسایی افکار و رفتارهای منفی کمک می‌کند. این امر باعث می‌شود که بتوانید به شیوه متفاوتی فکر و عمل کنید.
• درمان بین فردی (IPT): IPT به شما کمک می‌کند که شرایط و مشکلات زندگی شخصی خود را شناسایی کنید و با آن‌ها کنار بیایید. این مشکلات می‌توانند شامل نحوه ارتباط شما با همسر و اعضای خانواده، شرایط محل کار یا زندگی، ابتلا به بیماری‌های مختلف یا از دست دادن عزیزان باشد. در IPT، درمانگر از شما سوالاتی می‌پرسد و نحوه تصمیم‌گیری و ارتباط برقرار کردن شما با دیگران را به دقت بررسی می‌کند. پاسخ سوالات باز به بله و خیر محدود نمی‌شود و شما باید به این سوالات به طور کامل پاسخ دهید.

نقش اطرافیان در بهتر شدن حال مادر افسرده چیست؟

درک این نکته ضروری است که افسردگی روی مادر، کودک و خانواده تاثیر می گذارد. همسر، اعضای خانواده و دوستان ممکن است اولین افرادی باشند که علائم افسردگی دوران بارداری را در مادر تشخیص می‌دهند. اعضای خانواده می‌توانند مادر را تشویق کنند تا با پزشک صحبت کند؛ هچنین می‌توانند با حمایت عاطفی و کمک در فعالیت‌های روزمره مانند مراقبت از نوزاد یا کارهای خانه از به او کمک کنند.

اگر عضوی از خانواده شما افسردگی بعد از زایمان را تجربه می‌کند، بهترین کاری که می‌توانید انجام دهید حمایت کردن است. به او در مراقبت از کودک کمک کنید. به صحبت‎‌های او گوشدهید، صبور باشید و احساساتش را درک کنید.

چگونه به همسر یا شریک زندگی خود کمک کنیم؟

اگر همسر شما به PPD مبتلا است، شما می‌توانید با رعایت توصیه‌های زیر به او کمک کنید:

• او را تشویق کنید در مورد احساساتش صحبت کند. بدون قضاوت درباره او یا ارائه راه‌ حل، به حرف‌هایش گوش دهید. به جای اینکه بخواهید همه چیز را برطرف کنید، کافی است فقط تکیه‌گاه او باشید.
• در انجام امور منزل همکاری کنید. وظایف مربوط به کارهای خانه و مراقبت از کودک را انجام دهید. منتظر نمانید تا او از شما کمک بخواهد.
• مطمئن شوید که او برای خودش وقت می‌گذارد. استراحت و آرامش مهم است. او را تشویق کنید که استراحت کند. یک پرستار کودک استخدام کنید یا خودتان در مراقبت از کودک کمک کنید.
• اگر او برای رابطه جنسی آماده نیست، صبور باشید. افسردگی بر میل جنسی تاثیر می‌گذارد؛ بنابراین، ممکن است مدتی طول بکشد تا به شرایط قبل از بارداری برگردد. به او محبت کنید؛ اما اگر برای رابطه جنسی آماده نیست، او را تحت فشار قرار ندهید.
• با او به پیاده‌روی بروید. ورزش می‌تواند علائم افسردگی را کاهش دهد.

کلام پایانی

تولد نوزاد به خودی خود یک رویداد استرس‌زا است که با بروز افسردگی دشوارتر و پیچیده‌تر می‌شود؛ اما به یاد داشته باشید که در بروز افسردگی بعد از زایمان هرگز کسی مقصر نیست. این یک بیماری پزشکی رایج است که نیاز به درمان دارد؛ بنابراین، اگر در مقابله با افسردگی بعد از زایمان مشکل دارید، با یک درمان‌گر صحبت کنید.

هر چقدر زودتر برای درمان اقدام کنید تا علائم افسردگی سریع‌تر برطرف شوند. درمان به موقع این بیماری در دراز مدت به نفع شما، نوزاد و خانواد‌ه‌تان است. درمان به شما کمک می‌کند تا بتوانید با افسردگی کنار بیایید و از زندگی در کنار نوزاد خود لذت ببرید.

اگر در مورد افسردگی بعد زا زایمان و روش‌های درمان آن سوالی دارید، می‌توانید آن را از ایده آل مگ بپرسید.

سوالات متداول