سرماخوردگی کودکان: نکات مهمی که والدین باید بدانند

سیستم ایمنی از پروتئین‌ها، سلول‌ها و اندام‌هایی تشکیل شده است که با همکاری یکدیگر با مهاجمان خارجی مقابله می‌کنند. این مهاجمان شامل میکروب‌ها (باکتری‌ها، ویروس‌ها و قارچ‌ها) و سموم هستند.

در دوران کودکی، سیستم ایمنی بدن هنوز ناقص است و نمی‌تواند به خوبی به عوامل بیماری‌زا واکنش نشان دهد؛ به همین دلیل، کودکان بیشتر از بزرگسالان به بیماری‌های عفونی مثل سرماخوردگی مبتلا می‌شوند.

همه کودکان مستحق مراقبت‌های پزشکی باکیفیت هستند؛ از این‌رو، مهم است که شما به عنوان پدر و مادر از به‌روزترین دستورالعمل‌های درمانی آگاه باشید تا مطمئن شوید که فرزندتان بهترین مراقبت ممکن را دریافت می‌کند.

از آنجا که سرماخوردگی از شایع‌ترین بیماری‌های دوران کودکی است، این مقاله از ایده آل مگ را به درمان آن اختصاص داده‌ایم. برای اینکه درباره سرماخوردگی کودکان اطلاعات بیشتری کسب کنید، با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید.

سرماخوردگی چیست؟

سرماخوردگی یک بیماری ویروسی است. به بیماری‌هایی که مثل سرماخوردگی توسط میکروب‌ها ایجاد می‌شوند و بینی و گلو را تحت تاثیر قرار می‌دهند، «عفونت دستگاه تنفسی فوقانی» می‌گویند.

بیش از 200 ویروس مختلف می‌توانند باعث سرماخوردگی شوند، اما راینوویروس‌ (Rhinovirus) شایع‌ترین عامل این عفونت است.

سرماخوردگی برای بیشتر کودکان خطرناک نیست، مگر اینکه کودک به نقص سیستم ایمنی مبتلا باشد. در دوران کودکی معمولا این بیماری به درمان خاصی نیاز ندارد و طی چهار تا ۱۰ روز بهبود می‌یابد.

علائم سرماخوردگی کودکان

سرماخوردگی در کودکان غالبا با خارش گلو، عطسه، آبریزش بینی و گرفتگی بینی همراه است. وقتی بیماری پیشرفت می‌کند، ممکن است کودک علائم زیر را تجربه کند:

• سرفه
• گلودرد
• آبریزش از چشم
• احساس خستگی
• تب (گاهی اوقات)
• دردهای عضلانی
• کاهش اشتها

تفاوت علائم سرماخوردگی با آنفولانزا و کرونا

سرماخوردگی، آنفولانزا و کرونا همگی توسط ویروس‌هایی ایجاد می‌شوند که مجراهای تنفسی را آلوده می‌کنند. همه این بیماری‌ها مسری هستند و به راحتی از فردی به فرد دیگر سرایت می‌کنند؛ به‌علاوه، علائم تقریبا مشابهی دارند؛ به همین دلیل، تشخیص آن‌ها از هم سخت است. در ادامه به تعدادی از مهم‌ترین تفاوت‌های سرماخوردگی، آنفولانزا و کرونا اشاره می‌کنیم.

سرماخوردگی

علائم سرماخوردگی کودکان معمولا خفیف و شامل خارش گلو، آبریزش یا گرفتگی بینی و عطسه است. تب ناشی از سرماخوردگی بالا نیست و کودک مبتلا به آن معمولا اشتهای خوبی دارد و از سطح انرژی طبیعی برخوردار است.

آنفولانزا

آنفولانزا هم می‌تواند خفیف باشد؛ با این حال، در مقایسه با سرماخوردگی، احساس بدتری در کودک ایجاد می‌کند. کودک مبتلا به این بیماری ممکن است به طور ناگهانی دچار تب، لرز، بدن درد و سردرد شود. از سایر علائم آنفولانزا می‌توان به گلودرد، آبریزش بینی، بی‌اشتهایی، دل درد، حالت تهوع، استفراغ و اسهال اشاره کرد.

کرونا (کووید-19)

کودکان آلوده به ویروس کرونا ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند یا مثل سرماخوردگی علائم خفیفی را تجربه کنند. بعضی از آن‌ها هم علائم شدیدتری دارند که شبیه آنفولانزا است؛ بنابراین، علائم کرونا می‌تواند با علائم سرماخوردگی یا آنفولانزا هم‌پوشانی داشته باشد؛ با این حال، این بیماری هم علائم خاصی دارد که باعث تمایز آن با سایر بیماری‌ها می‌شود؛ به عنوان مثال، با کاهش حس چشایی یا بویایی همراه است یا دانه‌های پوستی ایجاد می‌کند.

علل سرماخوردگی کودکان

بیشتر سرماخوردگی‌ها توسط ویروس‌هایی ایجاد می‌شوند که در هوا یا روی سطوح مختلف وجود دارند. این ویروس‌ها به پوشش محافظ بینی و گلو نفوذ و سیستم ایمنی را تحریک می‌کنند که این باعث گلودرد، سردرد و گرفتگی بینی‌ می‌شود.

هوای خشک، چه داخل خانه و چه خارج از آن، می‌تواند مقاومت کودک را در برابر ویروس‌های سرماخوردگی کاهش دهد. زندگی در کنار افراد سیگاری هم چنین اثری دارد.

به یاد داشته باشید که نپوشیدن لباس مناسب در فصول سرد سال، نشستن یا خوابیدن در هوای سرد و بیرون رفتن از منزل با موهای خیس باعث سرماخوردگی نمی‌شود.

کودکان چند بار در سال سرما می‌خورند؟

اکثر کودکان حداقل 6 تا هشت بار در سال سرما می‌خورند. آن‌ها در پاییز و زمستان بیشتر از سایر فصول سال در معرض ابتلا به این بیماری هستند.

سرماخوردگی کودکان چقدر طول می‌کشد؟

علائم سرماخوردگی معمولا 2 یا سه روز پس از مواجهه با منبع عفونت شروع می‌شود. اکثر سرماخوردگی‌ها در عرض یک هفته بهبود می‌یابند، اما بعضی از آن‌ها کمی بیشتر طول می‌کشند.

چگونه سرماخوردگی کودکان را در خانه درمان کنیم؟

راهکارهای زیر به کاهش علائم سرماخوردگی در کودکان کمک می‌کنند:

• از دستگاه بخور سرد استفاده کنید. این دستگاه رطوبت هوا را افزایش می‌دهد و از خشک شدن مجرای بینی و گلو جلوگیری می‌کند. دستگاه را نزدیک تخت کودک قرار دهید و بعد از هر بار استفاده، آن را تمیز کنید.
• از گرما کمک بگیرید. برای تسکین درد، از پد حرارتی استفاده کنید؛ همچنین از کودک بخواهید با آب گرم حمام کند تا گرفتگی بینی برطرف شود.
• مطمئن شوید که فرزندتان به اندازه کافی غذا و مایعات می‌خورد. نوشیدن آب، آبمیوه و آب گوشت به رقیق شدن ترشحات کمک کرده و مایعات از دست رفته در طول تب را جبران می‌کند. چای و سوپ مرغ اثر تسکین‌دهنده دارند و باعث شل شدن ترشحات تنفسی می‌شوند.
• کودک را به غرغره کردن آب نمک تشویق کنید. در کودکان بزرگ‌تر از 6 سال، غرغره کردن آب نمک به کاهش گلودرد کمک می‌کند.
• به کودک آبنبات مکیدنی بدهید. کودکان بزرگ‌تر از پنج سال می‌توانند برای تسکین گلودرد از این آبنبات‌های بدون نسخه استفاده کنند. از آنجا که آبنبات‌های مکیدنی ممکن است باعث خفگی شوند، برای کودکان کوچکتر مناسب نیستند.

آیا داروهای سرماخورگی برای کودکان بی‌خطر هستند؟

سرماخوردگی معمولا بدون اینکه به درمان خاصی نیاز داشته باشد خودبه‌خود برطرف می‌شود. داروها سرماخوردگی را درمان نمی‌کنند، اما می‌توانند علائمی مانند درد عضلانی، سردرد و تب را کاهش دهند.

شما می‌توانید بر اساس دستورالعمل درج شده روی بسته‌بندی یا بروشور دارو به فرزندتاناستامینوفن یا ایبوپروفن بدهید. تا زمانی که پزشک فرزندتان را معاینه نکرده است، به کودک کمتر از سه ماه استامینوفن ندهید؛ همچنین توصیه می‌شود از دادن ایبوپروفن به کودکان کمتر از 6 ماه یا کودکانی که دائما استفراغ می‌کنند، خودداری کنید.

در حال حاضر، بسیاری از کارشناسان بر این باورند که معمولا دلیلی برای دادن داروهای ضداحتقان و آنتی‌هیستامین‌های بدون نسخه (OTC) به کودکان زیر 6 سال وجود ندارد؛ چرا که شواهد علمی از اثربخشی این داروها حمایت نمی‌کنند. از سوی دیگر، داروهای ضداحتقان می‌توانند باعث توهم، تحریک‌پذیری و ضربان قلب نامنظم شوند.

دقیقا مشخص نیست که آیا مصرف مکمل زینک (روی) یا ویتامین C می‌تواند طول مدت سرماخوردگی کودکان یا شدت علائم آن را کاهش دهد یا خیر. نتیجه تحقیقات روی داروهای گیاهی هم ضد و نقیض است. قبل از دادن هر نوع مکمل یا داروی گیاهی به کودک حتما با پزشک اطفال مشورت کنید. بعضی از این محصولات ممکن است به عوارض جانبی جدی منجر شوند.

چه زمانی به دکتر مراجعه کنیم؟

اگر فرزندتان بعد از چند روز خوب نشد، با متخصص اطفال صحبت کنید؛ همچنین اگر علائمی مانند تب بالا، استفراغ، لرز، سرفه شدید، مشکلات تنفسی یا خستگی شدید را تجربه کرد، با پزشک تماس بگیرید. این‌ها ممکن است نشانه‌های بیماری‌های جدی‌تر مانند آنفولانزا یا عفونت باکتریایی باشند.

در صورتی که فرزند شما به آسم، دیابت یا سایر بیماری‌های مزمن مبتلا است، حتما در مورد نحوه درمان او با پزشک صحبت کنید؛ همچنین مراقب پنومونی (ذات‌الریه) که یکی از عوارض آنفولانزا است باشید. علائم این بیماری عبارتند از: تب خفیف (کمتر از 38/8 درجه سانتی‌گراد)، درد، تنفس سریع و خستگی. در صورت بروز هر یک از این علائم فورا با متخصص اطفال تماس بگیرید.

چگونه از سرماخوردگی کودکان پیشگیری کنیم؟

از آنجا که ویروس‌های زیادی باعث سرماخوردگی می‌شوند، هیچ واکسنی برای مبارزه با آن‌ها وجود ندارد؛ با این حال، با رعایت چند نکته ساده می‌توان احتمال ابتلا به این بیماری را کاهش داد.

برای پیشگیری از سرماخوردگی، کودکان باید:

• دست‌های خود را به طور منظم و به خوبی بشویند.
• از هر کسی که سرما خورده است دوری کنند.
• در معرض دود دست دوم (دود سیگار دیگران) قرار نگیرند.
• به جای عطسه یا سرفه کردن داخل دست‌شان، از دستمال کاغذی یا آرنج خود برای این کار استفاده کنند.
• حوله، لیوان یا سایر ظروف خود را با کسی که سرما خورده است به اشتراک نگذارند.
• دستمال کاغذی استفاده شده توسط دیگران را لمس نکنند.

کلام پایانی

راهکارهایی که در این مقاله به آن‌ها اشاره کردیم بهترین شیوه درمان سرماخوردگی هستند؛ با این حال، ممکن است متخصص اطفال به دلایل مختلف روش‌های دیگری را به شما پیشنهاد دهد، به خصوص اگر کودک به بیماری‌ دیگری هم مبتلا باشد. اگر درباره نحوه درمان سرماخوردگی و داروهای مناسب کودکان سوال دارید، آن را از پزشک بپرسید.

سوالات متداول