مراقبت از بیمار پارکینسونی: چند نکته کاربردی
بیماری پارکینسون اختلالی است که سیستم عصبی و قسمت‌هایی از بدن که توسط اعصاب کنترل می‌شوند را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
علائم این بیماری اغلب به آرامی شروع می‌شوند و شامل لرزش، سفتی یا کندی حرکات هستند.
پارکینسون قابل درمان نیست، اما داروها می‌توانند علائم آن را کنترل کنند؛ با این حال، باید به یاد داشته باشید که این بیماری پیشرونده است و فرد مبتلا به آن ممکن است در نهایت برای انجام کارهای خود به دیگران وابسته شود.
در نتیجه، آشنایی با راه‌های مراقبت از بیمار پارکینسونی اهمیت زیادی دارد و می‌تواند به طرز چشمگیری کیفیت زندگی بیمار و اطرافیان او را بهبود بخشد.
افراد مبتلا به پارکینسون برای انجام طیف گسترده‌ای از کارها، از لباس پوشیدن گرفته تا رانندگی کردن یا مراجعه به پزشک، به مراقبان خود متکی هستند.
از سوی دیگر، از آنجا که نگهداری از این بیماران سخت و پیچیده است، فرد مراقب هم باید به سلامت جسمی و روانی خود توجه داشته باشد.
به همین دلیل، این مقاله از ایده آل مگ را به نحوه مراقبت از بیماران مبتلا به پارکینسون اختصاص داده‌ایم. با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید.
با یکدیگر صادق باشید
دامی که ممکن است بعضی از بیماران و مراقبان در آن گرفتار شوند این است که یک نفر پرستار می‌شود، در حالی که دیگری به یک بیمار درمانده تنزل می‌یابد.
به عنوان مثال، اگر فرد مراقب، مسوولیت‌هایی را بر عهده بگیرد که فرد مبتلا به پارکینسون کاملا قادر به انجام آن‌ها است، این کار صحیح نیست و حتی می‌تواند مضر باشد.
به عنوان یک مراقب سعی کنید یک گفتگوی شفاف با بیمار داشته باشید و طی آن به توافق برسید که چه زمانی او واقعا به کمک نیاز دارد.
اطلاعات خود را درباره بیماری پارکینسون افزایش دهید
پارکینسون یک بیماری پیچیده است، بنابراین آنچه که برای یک بیمار خاص موثر است، ممکن است برای دیگری مفید نباشد.
خودتان را برای مراقبت از بیمار پارکینسونی آماده کنید
بیماری پارکینسون بسیار کند شروع می‌شود؛ برای مثال، ممکن است با یک لرزش کوچک در دست یا مشکل در راه رفتن یا حرکت کردن شروع شود.
به محض تشخیص بیماری، سعی کنید برای آینده آماده شوید. این کار استرس شما را تا حد زیادی کاهش می‌دهد.
شما می‌توانید در آینده برای بسیاری از مشکلات دنبال راه حل بگردید، اما بهتر است از همین امروز در مورد اصول اولیه فکر کنید، از جمله:
- چه کسی وظیفه خرید و تهیه غذا را بر عهده می‌گیرد؟
- چگونه باید از داروها استفاده کرد؟
- چه تغییراتی باید در خانه ایجاد شود تا محیط برای بیمار ایمن باشد؟
البته لازم نیست همه چیز به یکباره تغییر کند، چون احتمالا در ابتدا بیمار می‌تواند در انجام بسیاری از کارها مشارکت داشته باشد.
بهترین کار این است که با پزشک درباره زمان و میزان تغییراتی که باید در زندگی ایجاد شود، صحبت کنید.
همان‌طور که پارکینسون پیشرفت می‌کند، به تدریج توانایی‌های ذهنی بیمار کاهش می‌یابد؛ در نتیجه، دیگر مثل گذشته قادر به تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی نخواهد بود.
در این مرحله، برنامه‌ریزی دقیق و اولویت‌بندی کارها می‌تواند تا حد زیادی به هر دوی شما کمک کند.
در جلسات ویزیت شرکت کنید
به محض اینکه بیماری پارکینسون تشخیص داده شد، باید درمان آن بلافاصله شروع شود.
حتی اگر در ابتدا بیمار مبتلا به پارکینسون بتواند خودش به تنهایی به ملاقات پزشک برود، لازم است شما هم برای پرسیدن سوالات، یادداشت‌برداری و به اشتراک گذاشتن مواردی که ممکن است توسط بیمار مطرح نشود (از جمله مشکلات خواب یا اختلالات خلقی) همراه او بروید.
پزشکان همیشه مراقبان بیماران پارکینسونی را تشویق می‌کنند که در ویزیت‌ها شرکت کنند، چرا که نظرات آن‌ها ممکن است به پزشک در درک موارد زیر کمک کند:
- نحوه پیشرفت بیماری
- میزان اثربخشی درمان
- عوارض جانبی داروهای مصرفی
با پیشرفت بیماری پارکینسون، ممکن است زوال عقل، حافظه بیمار را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. در اینجاست که نقش شما در اجرای برنامه درمانی اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند، چون می‌توانید به بیمار در صحبت کردن با پزشک و اجرای دستورات کمک کنید.
به تغییر شرایط بیمار توجه کنید
مراقب تغییراتی که در علائم و خلق و خوی بیمار ایجاد می‌شود، باشید؛ همچنین به دقت به توانایی‌های در حال تغییر او توجه کنید (به خصوص پس از تغییر دارو یا شیوه درمان).
بیشتر بخوانید: مراحل رشد بیماری پارکینسون چگونه است؟
فرد مبتلا به پارکینسون ممکن است قادر به انجام بسیاری از فعالیت‌های عادی از جمله کار کردن یا بیرون رفتن از خانه باشد؛ اما گاهی‌اوقات توانایی‌های بیمار به قدری آهسته تغییر می‌کنند که ممکن است متوجه آن‌ها نشود و نیاز باشد این موضوع را به او یادآوری کنید.
به عنوان مثال، دیگر نباید رانندگی کند یا فعالیت‌هایی را انجام دهد که در آن احتمال زمین خوردن و آسیب‌دیدگی وجود دارد.
علاوه بر این، خود شما هم به عنوان شخصی که از یک بیمار مراقبت می‌کند باید به تغییرات خود توجه کنید. تحقیقات نشان می‌دهد که مراقبان بیماران پارکینسونی اغلب دچار افسردگی و اضطراب می‌شوند و کیفیت خواب آن‌ها کاهش می‌یابد.
در حین مراقبت از بیمار پارکینسونی انعطاف‌پذیر باشید
علائم پارکینسون ممکن است در طول زمان و حتی از روزی به روز دیگر متفاوت باشد.
اگر برای انجام کاری برنامه‌ریزی کردید، نسبت به تغییر آن صبور و انعطاف‌پذیر باشید. سعی کنید قبل از اینکه وارد عمل شوید تا به بیمار مبتلا به پارکینسون کمک کنید، به او فرصت دهید که بعضی از کارها را به طور مستقل انجام دهد.
همچنین به امکان حذف بعضی از کارها از برنامه وظایف خود یا بیمار فکر کنید؛ به عنوان مثال، آیا باید وظیفه پرداخت قبوض را به عهده بگیرید (اگر این وظیفه در گذشته بر عهده بیمار بوده است) یا شخصی را برای انجام کارهای خانه استخدام کنید؟
با بیمار درباره این موضوعات و تغییرات مورد نیاز صحبت کنید تا از بروز بحث و عصبانیت جلوگیری شود.
مطمئن شوید که بیمار داروها را مصرف می‌کند
یکی از مهم‌ترین نکاتی که هنگام مراقبت از بیمار پارکینسونی باید به یاد داشته باشید، این است که فراموش کردن مصرف داروها می‌تواند روی عملکرد فرد تاثیر منفی بگذارد.
با بیمار صحبت کنید و با او درباره بهترین کاری که می‌توان برای پیشگیری از بروز این مشکل انجام داد، به توافق برسید.
برای مراقبت از بیمار پارکینسونی یک تیم ایجاد کنید
نگهداری از بیمار مبتلا به پارکینسون استرس‌زا و حتی گاهی‌اوقات طاقت‌فرسا است. از سوی دیگر، ممکن است حفظ تعادل بین زندگی شخصی و مراقبت از بیمار را دشوار کند.
بسیاری از اعضای خانواده، دوستان و همسایگان می‌توانند در صورت نیاز به شما کمک کنند.
یک فهرست از کسانی که می‌توانید در مواقع ضروری با آن‌ها تماس بگیرید، تهیه کنید. سپس مشخص کنید که کدام اشخاص برای موقعیت‌های خاص گزینه بهتری هستند.
بعضی از افراد ممکن است برای انجام بعضی از کارها مانند خرید مواد غذایی، ارسال بسته‌های پستی یا بردن بچه‌ها به مدرسه مفیدتر باشند.
رابطه خود را با بیمار بهبود بخشید
مراقبت از بیمار پارکینسونی می‌تواند استرس زیادی را به رابطه شما وارد کند. فردی که دوستش دارید هم از نظر جسمی و هم از نظر ذهنی در حال تغییر است و هر دوی شما باید با این تغییرات سازگار شوید.
متخصصان توصیه می‌کنند که نسبت به تغییر نقش‌های خود انعطاف‌پذیر باشید و اگر مایل هستید، همراه با بیمار به متخصص سلامت روان مراجعه کنید.
این کار به شما کمک می‌کند که با خشم، انکار یا سایر احساسات آزاردهنده کنار بیایید و راهی برای حفظ رابطه محبت‌آمیز خود پیدا کنید.
استرس خود را کنترل کنید
وقتی به عنوان مراقب بیمار هر روز با چالش‌های جدید روبرو می‌شوید، ممکن است احساساتی مثل ترس، عصبانیت، درماندگی و موارد دیگر را تجربه کنید.
مهم است که بدانید چه چیزی باعث استرس شما می‌شود و چه اقداماتی می‌توانند به طور موثر به کنترل آن کمک کنند. پیاده‌روی یا تماس با یک دوست صمیمی می‌تواند برای کنترل استرس مفید باشد.
بیشتر بخوانید: 7 تمرین مدیتیشن برای کاهش استرس و اضطراب
سایر مهارت‌های مقابله‌ای شامل موارد زیر هستند:
- کاری را انجام دهید که از آن لذت می‌برید. باغبانی کنید، با همسایه صحبت کنید یا کتاب بخوانید. هر روز حداقل چند دقیقه از وقت‌تان را به کارهای مورد علاقه خود اختصاص دهید.
- سعی کنید نفس عمیق بکشید. حتی صرف یک دقیقه زمان برای تنفس عمیق می‌تواند به ذهن شما استراحت بدهد و انرژی‌تان را تقویت کند.
- ماساژ بگیرید. ماساژ می‌تواند به خوبی استرس را از بین ببرد.
- یک برنامه تلویزیونی ببینید. حداقل نیم ساعت در روز برنامه تلویزیونی مورد علاقه خود را تماشا کنید. این کار ممکن است به منحرف کردن حواس شما از مشکلات کمک کند.
- ورزش کنید. فعالیت بدنی یکی از بهترین ضد‌استرس‌های موجود است. برای آن وقت بگذارید و ورزشی را انتخاب کنید که از انجام آن لذت می‌برید.
واقع‌بین باشید
در هنگام مراقبت از بیمار پارکینسونی ممکن است در یک لحظه امیدوار باشید که او به نحو معجزه‌آسایی به حالت عادی برگردد و در یک زمان دیگر دچار ترس و ناامیدی شوید.
در این شرایط باید یک نفس عمیق بکشید و روی اینکه واقعا اوضاع در این لحظه چگونه است، تمرکز کنید.
ترس‌ها و امیدهای بی‌اساس ممکن است حواس شما را از زندگی واقعی منحرف کند. در صورت نیاز می‌توانید برای غلبه بر این مشکل از متخصص کمک بگیرید.
آموزش ذهن‌آگاهی، گفتگودرمانی و مدیتیشن همگی راه‌هایی هستند که ممکن است برایتان مفید باشند.
از انجام کارهایی که باعث تشدید علائم بیماری می‌شوند، بپرهیزید
در حین مراقبت از بیمار پارکینسونی:
- از تغییر دادن برنامه روزمره خودداری کنید. بعضی از بیماران در مواجهه با تغییرات دچار مشکل می‌شوند. تا آنجا که ممکن است، به یک برنامه روتین پایبند باشید تا بیمار بداند در هر زمان از روز باید انتظار چه اتفاقی را داشته باشد.
- از محرک‌هایی که باعث حواس‌پرتی می‌شوند، دوری کنید. محیط زندگی بیمار را عاری از عواملی مانند صداهای بلند یا دکوراسیون با طرح‌های روشن نگه دارید، چون ممکن است گیج‌کننده باشند و باعث سردرگمی بیمار شوند.
- از تغییر دادن محیط اجتناب کنید. سعی کنید هیچ تغییری در محیط اطراف فرد ایجاد نکنید. ثابت نگه داشتن محیط به خصوص از نظر چیدمان وسایل می‌تواند به جلوگیری از زمین خوردن کمک کند.
- از گیج کردن بیمار خودداری کنید. برای ارتباط برقرار کردن با بیمار از جملات ساده استفاده کنید و سوالاتی بپرسید که بتواند با «بله» یا «خیر» به آن‌ها پاسخ بدهد؛ همچنین از قطع کردن صحبت یا تمام کردن جملات او خودداری کنید، چون این کار ممکن است بیمار را گیج و ناامید کند.
- صبور باشید. پارکینسون باعث می‌شود فرد به آرامی صحبت یا حرکت کند، بنابراین باید با صبر و حوصله با او ارتباط برقرار کنید.
- از فریاد زدن بپرهیزید. گاهی‌اوقات ممکن است از دست بیمار عصبانی شوید؛ با این حال، سعی کنید از فریاد زدن بر سر او یا صحبت کردن با لحن تند خودداری کنید.
برای مراقبت از بیمار پارکینسونی به دنبال کمک حرفه‌ای باشید
به خصوص در مراحل آخر پارکینسون، ممکن است مراقبت از بیمار دشوار شود. در صورت وقوع چنین اتفاقی احتمالا لازم است از یک مرکز مراقبتی کمک بگیرید.
بعضی از عوارض جانبی بیماری پارکینسون را می‌توان با کمک‌های حرفه‌ای پرستارانی که به منزل می‌آیند یا در محیط‌هایی مثل خانه سالمندان مهار یا درمان کرد. این علائم و عوارض شامل موارد زیر هستند:
- مشکل در راه رفتن یا حفظ تعادل
- زوال عقل
- توهم
- افسردگی حاد
از خودتان مراقبت کنید
فرقی ندارد که بیمار همسر، پدر، مادر، فرزند یا دوست شما باشد، در هر صورت به عنوان مراقب باید 24 ساعته و هفت روز هفته با او در تماس باشید.
در این شرایط احتمالا احساس می‌کنید که تمام دنیا حول محور بیمار می‌چرخد، در حالی که زندگی شما اهمیت کمتری دارد.
تحقیقات نشان می‌دهد که مراقبت از بیمار پارکینسونی با چالش‌های عاطفی، اجتماعی، فیزیکی و مالی زیادی روبرو است و با پیشرفت بیماری، بسیاری از مراقبان سلامت خود را نادیده می‌گیرند.
مهم است که در حین مراقبت از بیمار، فعال باشید و از خودتان هم مراقبت کنید. برای این کار لازم است به طور منظم نزد پزشک بروید و به موارد زیر توجه داشته باشید:
- از رژیم غذایی سالم و متعادل پیروی کنید. می‌توانید در این زمینه مطلب تغذیه صحیح چیست و چرا مهم است؟ را بخوانید.
- به طور منظم ورزش کنید.
- به اندازه کافی بخوابید.
- در فعالیت‌های اجتماعی شرکت کنید.
- در مواقع ضروری برای مراقبت از بیمار از دیگران کمک بگیرید.
کلام پایانی
مراقبت از بیمار مبتلا به پارکینسون کار بزرگی است که می‌تواند با چالش‌های مختلفی همراه باشد و تمام جنبه‌های زندگی را تحت تاثیر قرار دهد. اگر در چنین موقعیتی قرار دارید، از پزشک، خانواده، دوستان یا سازمان‌های حمایتی کمک بگیرید.
سوالات متداول
چه کسانی به پارکینسون مبتلا می‌شوند؟
خطر ابتلا به این بیماری با بالا رفتن سن افزایش می‌یابد، به طوری که میانگین سنی افراد در زمان تشخیص بیماری 60 سال است؛ همچنین این بیماری در مردان در مقایسه با زنان شایع‌تر است.
آیا بیماری پارکینسون کشنده است؟
خیر، بیماری پارکینسون باعث مرگ افراد نمی‌شود؛ با این حال، می‌تواند به طور قابل‌توجهی بدن را تحت فشار قرار دهد و فرد را در برابر عفونت‌های خطرناک و کشنده آسیب‌پذیر کند.
آیا پارکینسون یک بیماری شایع است؟
بله، پارکینسون یک بیماری بسیار شایع است، به طوری که شایع‌ترین بیماری مغزی مرتبط با حرکت به شمار می‌رود. کارشناسان تخمین می‌زنند که حداقل 1 درصد افراد بالای 60 سال در سراسر جهان به پارکینسون مبتلا هستند.
