جاذبه های گردشگری سبزوار ؛ سفری به پایتخت سربداران

سبزوار یکی از شهرستان‌های بزرگ استان خراسان رضوی است که  دارای جاذبه های گردشگری و تاریخی فراوان می باشد. این شهر خاستگاه قیام سربداران در سده هشتم شمسی علیه مغولان بوده و از این منظر یکی از شهرهای مهم آن دوران محسوب می‌شود. این شهر در طول تاریخ همواره با تحولات مختلفی روبرو بوده است. دو شهر سبزوار و خسروگرد از شهرهای ولایت بیهق در دوره های اسلامی بودند. سبزوار در دوران مغول نقش موثری در تحولات این منطقه داشته است. این شهر در حمله مغول‌ها به طور کامل تخریب و ویران شد اما به تدریج آباد و از نو ساخته شد. مهم ترین تحول سبزوار در سال ۷۳۷ هجری قمری اتفاق افتاد که به عنوان پایتخت سربداران انتخاب شد. این شهر را دارالمومنین نیز می‌خوانند.

سبزوار غیر از تحولات مربوط به مغول‌ها و ویرانی‌های گسترده آن، در زمان شاه عباس نیز با حوادث مشابهی روبرو شد به طوری که همه مردم بزرگ و کوچک در این دوره قتل عام شدند. این شهر بعداز این حادثه نیز دوباره زنده شد و به مرور زمان به روزهای گذشته خود بازگشت. بازسازی و مرمت این ویرانی‌ها در دوره صفویان انجام گرفت و در دهه‌های اخیر این نوسازی توسعه یافت و سبزوار دوباره رونق گرفت. سبزوار پس از حمله خونین مغول به ایستادگی و مقاومت کم نظیر پرداخت و مدت زیادی به نام سربداران معروف شد.

مصلی تاریخی سبزوار

این بنای تاریخی از جاذبه های گردشگری سبزوار بوده و متعلق به سده هشتم هجری قمری در حاشیه شرقی این شهر واقع شده است. مصلی سبزوار در تاریخ ۲۷ دی ماه ۱۳۵۵ به ثبت آثار ملی رسید. این اثر شامل گنبدی بر فراز و ایوان بزرگ و چهار طاق اصلی است. در سال‌های پیش، این مصلی تاریخی خانقاه چند تن از سربداران بوده است. این ساختمان در سال های اخیر برای برگزاری نمازهای اعیاد بزرگ و نماز جمعه مورد استفاده قرار گرفته است.

این بنا در دوره سربداران احداث شد و امروزه همه مردم ایران این مصلی را به عنوان موزه نماز می‌شناسند. در این مکان شیخ خلیفه سربدار توسط مغولان به دار آویخته شد. نوع و سبک معماری این بنا به دوره صفویه نزدیک است. گنبد این بنا با کاشی‌های فیروزه‌ای چشم نواز پوشانده شده است و نمای آن نیز با کاشی‌های بسیار زیبا و نفیس کار شده است. معماری و سبک این بنا به سده هفتم و هشتم بر می‌گردد که دارای پلان مربع و چهار ایوانی گنبد است. در احداث این بنا از کاشی، سنگ، گچ و آینه کاری استفاده شده است. مصلی سبزوار در تقاطع خیابان اسرا و بیهق قراردارد.

مسجد جامع سبزوار

این مسجد یکی از قدیمی‌ترین مساجد سبزوار محسوب می‌شود که متعلق به دوره سربداران است. این مسجد که به مساحت حدود ۴ هزار مترمربع احداث شده است؛ شامل صحن، شبستان، ایوان‎های قبله، شمالی و رواق بوده و در حاشیه جنوبی خیابان بیهق می‌باشد. در دالان سمت شرق ایوان شمالی کتیبه‌هایی به صورت سنگ نوشته متعلق به دوره صفویه دیده می‌شوند. در دالان سمت شرقی ایوان شمالی، دستوری از شاه طهماسب صفوی حک شده است.

این بنا دارای کاشی کاری‌های خشتی و هفت رنگ است به طوری که مربوط به معماری سده هشتم هجری می‌باشد. سر در این مسجد در دوره رضاشاه پس از تغییرات ساختاری، تخریب شد و بعدها مرمت و نوسازی گردید.

شهرهای تاریخی خراسان رضوی

جاذبه های گردشگری نیشابور ؛ شهری تاریخی و متفاوت

منار مسجد

این مسجد منتسب به دوره ایلخانی است که جزو آثار ملی محسوب می‌شود. منار مسجد که در روستای باستانی خسروشیر قرار دارد؛ در طول ادوار مختلف با تخریب روبرو شده و امروزه فقط دو طرف یک ایوان از آن باقی مانده است. دیوار سمت قبله و پوشش آن فرو ریخته است و بخش تحتانی ایوان محراب اصلی آن نیز دیده می‌شود.

آتشکده خانه دیو

این بنا از جاذبه های گردشگری سبزوار بوده و واقع در روستای فشتنق است که احتمالا قدمت آن به دوره ساسانیان می‌رسد. خانه دیو یک آتشکده است که معمولا برای انجام آیین ها و مراسم از آن استفاده می شده است. استفاده از این مکان در دوران ساسانی تا دوره سلجوقی رواج داشته است. معماری و تاق زدن این آتشکده منحصر به فرد است به گونه ای که پلان آن را می توان با پلان آتشکده تخت سلیمان مقایسه کرد.خانه دیو یکی از چارتاقی‌های منفرد ایران با شکل متقارن چهار وجهی است که در کوهستان‌های دور دست شمال غربی سبزوار واقع است.

آتشکده میرمظفر

این آتشکده که سبک معماری آن به پیش از اسلام باز می‌گردد را می‎توان کهن‎ترین بخش و اثر معماری بخش خوشاب باقی مانده‎های یک آتشکده‎ای در روستای بابا لنگر دانست. آتشکده میرمظفر در بالای کوهی بلند از رشته کوه اثقلان مشرف به دشت‌های اطراف آن قرار دارد. این بنا با سنگ و ملات ساروج ساخته شده است و فسیل‌هایی با قدمت ۱۰۰ میلیون سال در دیواره‌های اطراف این آتشکده وجود دارند. آتشکده میرمظفر به طور چهار تاق بر روی تپه سنگی به ارتفاع حدود ۲۰۰ متر قرار گرفته است.

خانه باغ اسکویی

مکان این خانه باغ  که از جاذبه های گردشگری سبزوار  بوده و ۱۰ هکتار مساحت دارد؛ در ۴ کیلومتری غرب شهر سبزوار و در روستای ابارش واقع شده است. طبقه زیرزمین عمارت شامل آب انبار، حوضخانه، هشتی، مطبخ و بادگیرخانه و طبقه اول مشتمل بر تالار ستون دار شرقی و شمالی، حجره‌های نشیمن و تالار پذیرایی است. گچ بری قسمت‌های سر ستون‌ها، حوضخانه‌ها، نقاشی بر روی گچبری‌های حوضخانه و آجرکاری‌های نمای بنا از جمله عناصر تزیینی این عمارت است. خانه باغ اسکویی متعلق به دوره قاجار می‌باشد.

دهکده‌ های تاریخی سبزوار

دهکده های تاریخی زیادی در سبزوار وجود دارند که مزینان، زعفرانیه، خسروگرد و باشتین از جمله این دهکده‌ها محسوب می‌شوند. در سه روستای طبس، مزینان و زعفرانیه این شهر دستکم سه اقامتگاه فعال است. روستای تاریخی زعفرانیه سبزوار به تنهایی ۶ اثر ثبت شده دارد.

غذاهای محلی سبزوار

یکی از جاذبه های گردشگری سبزوار غذاهای محلی این شهر است. غذاهای سبزوار از تنوع زیادی برخوردار می‌باشند. آوجیج -کَمَه جوش- اِشْکِنِه- کُماج- مِسوه- دِنی- کاچی- آش جوش بِرِه- آش ماست- آش قوریتی- قِلیَه بادمجان، عِلِف ماست (شبیه بورانی اسفناج) از مشهورترین این غذاهاست که به راحتی نیز طبخ می‌شوند.

هنرهای سنتی سبزوار

دراین شهر انواع صنایع دستی رواج دارد. کارگاه‌ها، گیوه دوزی، نمد مالی، مسگری، سفالگری، خراطی و سبدبافی به گونه‌ای محدود در این فعال است. تولیدات این کارگاه ها صرفاً برای تأمین بخش بسیار ناچیزی از نیاز روستاییان می‌باشد. در این شهرستان ۴۵ رشته از هنرهای سنتی فعال است.

مدرسه علمیه شریعتمدار، آرامگاه اسرار،  آرامگاه کاشفی، آرامگاه ابوالحسن علی بن زید بیهقی،  آرامگاه ابن یمین، آرامگاه بقراط، ، آرامگاه میرزا امین التجار مشهدی، کاروانسرای فرامرز خان، – کاروانسرای مهر، کاروانسرای مزینان، کاروانسرای صالح آباد، کاروانسرای ریوند، حوض هشت پایه، حمام قیصریه، حمام پادرخت و بازار سرپوش از جمله مراکز تاریخی سبزوار محسوب می‌شوند.