اوتیسم در کودکان ؛ آیا کودک من دچار اوتیسم شده است ؟

اوتیسم در کودکان باعث ایجاد تفاوت‌های اساسی می‌شود. بنابراین ما با یک مقوله‌ی روان‌شناسی تقریبا پیچیده طرف هستیم و ضروری است دانش و آگاهی‌های کافی را برای کنترل آن به دست آوریم. اگر نگران سلامتی کودک دلبندتان هستید و احساس می‌کنید که به اوتیسم مبتلا شده است؛ قبل از هرچیزی باید به خوبی با این بیماری آشنا شوید. زمانی که شما به خوبی با این اختلال و علائم آن آشنا شوید؛ بهتر می‌توانید کودک خود را در مسیر یادگیری، رشد و شکوفایی همراهی کنید.اگر سوالات و ابهامات زیادی درباره بیماری اوتیسم در کودکان دارید با ما همراه شوید. امروز در ایده‌آل مگ به بررسی علائم بیماری اوتیسم در کودکان خواهیم پرداخت. امیدواریم بعد از خواندن این مقاله دید روشن و بهتری نسبت به این بیماری به دست بیاورید.

اوتیسم چیست

این بیماری در اوایل دوران کودکی بروز می‌کند و در ابتدا دارای علائم خفیفی می‌باشد. اوتیسم باعث ایجاد اختلال در بسیاری از زمینه‌‌های اساسی مانند یادگیری، صحبت کردن، بازی و تعامل با دیگران می‌شود. علائم و نشانه‌های آن نیز مانند اثراتش متفاوتند. برخی از کودکان دارای علائم خفیفی هستند؛ در حالی که عده‌ای دیگر با موانع زیادی روبه‌رو هستند که باید بر آن‌ها غلبه شود. با این حال هر کودکی که به این بیماری دچار است؛ حداقل در ۳ زمینه اساسی زیر دچار مشکل می‌شود:

• برقراری ارتباط کلامی و غیر کلامی
• ارتباط با دیگران و دنیای اطراف
• فکر کردن و رفتار انعطاف پذیر

بین پزشکان، والدین و متخصصان اختلافاتی در زمینه علل ایجاد این بیماری و بهترین راه مقابله با آن وجود دارند. با این حال همگی در یک مقوله با هم اتفاق نظر دارند: تشخیص به موقع و مداخله سریع و فشرده می‌تواند تا حد بسیار زیادی ثمر بخش واقع شود. بنابراین مهم نیست کودک شما در چه سنی قرار دارد و یا بیماری تا چه حدی پیشرفت کرده است؛ هرگز امید خود را از دست ندهید. مراقبت‌های شما می‌تواند به فرزند دلبندتان در مسیر یادگیری و شکوایی، کمک شایانی کند.

داستان یک کودک

رها یک ساله است و کاملا سالم به نظر می‌رسد؛ ولی والدینش نگران رشد و یادگیری او هستند. رها کارهایی که برادر بزرگترش در یک سالگی انجام می‌داد را انجام نمی‌دهد. او خیلی بازی نمی‌کند؛ زیر چشمی پدر و مادر خود را نگاه نمی‌کند و حتی از آن‌ها تقلید نمی‌کند. پدر و مادر رها سعی می‌کنند با خریدن اسباب بازی و پخش کردن آهنگ‌های شاد کودکانه نظر او را به بازی و تحرک جلب کنند. ولی او هی علاقه‌ای به این کارها از خود نشان نمی‌دهد. رها اصلا ارتباط چشمی برقرار نمی‌کند. اگرچه شنوایی رها بررسی شده و طبیعی بوده است؛ ولی او هیچ واکنشی در قبال حرف‌های والدین خود نشان نمی‌دهد.

رها باید سریعا تحت نظر یک متخصص رشد کودکان قرار بگیرد

والدین به چه علائمی باید دقت کنند؟

شما به عنوان والدین و کسانی که بیشتر زمان را با کودک خود سپری می‌کنید؛ اولین افرادی هستید که می‌توانید علائم اوتیسم را در فرزند خود مشاهده کنید. شما بیشتر از هر کس دیگری، فرزند خود را می‌شناسید. علائم و نشانه‌هایی را می‌بینید و درک می‌کنید که ممکن است یک پزشک متخصص اطفال نتواند در یک جلسه ۱۵ دقیقه‌ای، آن‌ها را مشاهده کرده و تشخیص دهد. یک متخصص اطفال می‌تواند یک شریک ارزشمند در زمینه کنترل اوتیسم کودکتان باشد؛ اما هرگز از اهمیت مشاهدات و تجربه‌های خود غافل نشوید. نکته کلیدی این است که یاد بگیرید چه علائمی معمولی هستند و خطرناک‌ها کدامند؟

رشد فرزند خود را زیر نظر بگیرید. اوتیسم انواع مختلفی از تأخیرهای رشد را شامل می‌شود. بنابراین توجه دقیق به اینکه چه زمانی کودک شما در حال رسیدن به نقاط عطف اجتماعی، عاطفی و شناختی است؛ یک روش مؤثر برای کشف زود‌هنگام این اختلال است. البته تاخیر در رشد کودک در زمینه‌های مختلف، لزوما به معنی اوتیسم نیست؛ ولی بهرحال خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد.

اگر نگران هستید؛ اقدام کنید. کودکان با سرعت‌های متفاوتی رشد می‌کنند. بنابراین اگر فرزند شما دیر شروع به راه رفتن کرده است و یا صحبت کردن را کمی با تاخیر آغاز کرده است؛ نیاززی به وحشت کردن و نگران شدن نیست. اما اگر کودک شما نقاط عطفی را که هم سن و سال‌های او ارائه می‌کنند، ارائه نمی‌کند و یا به موردی خاص مشکوک هستید؛ اصلا صبر نکنید. در سریع‌ترین زمان ممکن نگرانی خود را با یک متخصص اطفال در میان بگذارید.

“ببینیم چه می‌شود” را قبول نکنید. خیلی از افراد به نگرانی‌های والدین با عبارت‌هایی مثل ” نگران نباشید ” و یا ” حالا صبر کنید ببینید چه اتفاقی می‎افتد ” واکنش نشان می‌دهند. اما منتظر ماندن بدترین کاری است که به عنوان والدین یک کودک مشکوک به اوتیسم می‌توانید انجام دهید. کودک شما ممکن است در سنی باشد که بهترین زمان را برای پیشرفت و بهبود داشته باشد. بنابراین منتظر ماندن و اقدام نکردن شما می‌تواند این زمان طلایی را از او بگیرد.

به احساسات و غریزه‌های خود اعتماد کنید. در بهترین حالت، پزشک فرزندتان نگرانی‌های شما را جدی می‌گیرد و ارزیابی کامل از اوتیسم یا سایر تاخیرهای رشد را انجام می‌دهد. اما گاهی حتی متعهدترین پزشک‌ها نیز علائم و پرچم‌های قرمز را دست کم می‌گیرند. به ندای احساس خود گوش دهید؛ اگر قلبتان به شما می‌گوید که یک چیزی اشتباه است به نگرانی خود اعتماد کنید و آن را جدی بگیرید. بنابراین در این مواقع به حرف تنها یک پزشک اکتفا نکنید و سریعا قرار ملاقاتی با یک پزشک دیگر بگذارید و نظر او را نیز جویا شوید.

در بعضی از کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است مهارت‌های یادگیری به یکباره متوقف شوند. این اتفاق معمولا بین ۱۲ تا ۲۴ ماهگی رخ می‌دهد. به طور مثال کودک صحبت کردن را با کلماتی مانند ” مامان ” و ” بابا ” شروع می‌کند و دیگر کلمه جدیدی را یاد نمیگیرد. یا ممکن است بازی‌هایی که قبلا از آن‌ها لذت برده است را دیگر انجام ندهد. هرگونه از دست دادنی را بسیار جدی بگیرید؛ این از دست دادن می‌تواند در زمینه گفتار، تحرک، علاقه و یا ارتباط باشد.

علائم و نشانه های اوتیسم در کودکان نوپا

اگر اوتیسم در دوران نوزادی رخ دهد؛ امیدواری به درمان افزایش می‌یابد. در دوران نوزادی مغز انسان بسیار جوان و انعطاف پذیر است و این عوامل در بهبود بیماری اوتیسم می‌توانند مفید واقع شوند. اگرچه تشخیص اوتیسم قبل از ۲۴ ماهگی، اندکی دشوار است اما علائم این بیماری بین ۱۲ تا ۱۸ ماهگی قابل مشاهده هستند. اگر قبل از ۱۸ ماهگی بتوانید این بیماری را تشخیص دهید؛ می‌توانید به بازگرداندن مغز و بهبودی امیدوار باشید.

اولین نشانه‌های اوتیسم در کودکان ، وجود رفتارهای غیر معمولی است. البته تشخیص این غیر معمولی بودن کمی دشوار است. در بعضی موارد، اولین علائم اوتیسم حتی به عنوان علائم “کودک خوب” نیز تعبیر می‌شود. زیرا ممکن است نوزاد آرام، مستقل و بی سر وصدا باشد و این موارد از نظر والدین به عنوان خصوصیات یک کودک قابل کنترل و دوست داشتنی به نظر بیایند. با این حال اگر بدانید باید به دنبال چه علائمی بگردید؛ می‌توانید آن‌ها را به زودتر پیدا کنید.

علائم اولیه

کورک شما نمی‌تواند:

• تماس چشمی برقرار کند، مانند نگاه کردن به شما هنگام تغذیه یا لبخند زدن هنگام خندیدن شما
• به شنیدن نام خود و یا صداهای آشنا پاسخ دهد
• با چشم اشیاء را دنبال کند
• خداحاظی کند و یا سایر حرکات را برای برقرای ارتباط انجام دهد
• برای جلب توجه سر و صدا ایجاد کند
• به نوازش پاسخ دهد
• از حرکات و حالات صورت شما تقلید کند
• با افراد دیگر بازی کند
• از آسیب زدن به خود نارحت شود

پرچم‌های قرمز

اگر کودک شما دارای علامت‌ها و تاخیر‌های زیر است؛ نشان‌دهنده‌ی یک وضعیت قرمز و خطرناک در ارتباط با اوتیسم است. هر چه سریع‌تر به یک پزشک متخصص اطفال مراجعه کنید:

• در ۶ ماهگی: هیچ لبخند بزرگ و یا رفتارهای گرم و شادی از خود بروز نمی‌دهد.
• در ۹ ماهگی: به صداهای جلو و یا پشت سر خود واکنشی نشان نمی‌دهد
• در ۱۲ ماهگی: به شنیدن نام خود هیچ واکنشی نشان نمی‌دهد
• در ۱۲ ماهگی: سر وصداهای کودکانه را از خود بروز نمی‌دهد
• در ۱۲ ماهگی: به چیزی اشاره نمیکند؛ چیزی را نشان نمی‌دهد و به دنبال چیزی نمی‌گردد
• در ۱۶ ماهگی: هیچ کلمه‌ای را بیان نمی‌کند
• در ۲۴ ماهگی: هی عبارت دو کلمه‌ای را به کار نمی‌برد که قبلا نشنیده باشد

علائم و نشانه‌ها در کودکان بزرگتر

با بالا رفتن سن کودکان‌، پرچم‌های قرمز و هشدار دهنده در زمینه اوتیسم، متنوع‌تر می‌شوند. در این زمان علائم و نشانه‌های هشدار‌ دهنده زیادی وجود دارند. اما به طور معمول ای علائم حول مهارت‌های اجتماعی مختل شده، مشکلات گفتاری و زبانی، مشکلات ارتباطی غیر کلامی و رفتارهای انعطاف پذیر به وجود می‌آیند.

نشانه‌های مشکلات اجتماعی

• نسبت به افراد دیگر و اتفاقاتی که در اطراف آن‌ها رخئ می‌دهند؛ بی‌تفاوت و بی‌اطلاع هستند.
• نمی‌دانند که چگونه با دیگران ارتباط برقرار کنند؛ با آن‌ها دوست شوند و به بازی کردن بپردازند.
• از نوازش شدن، بلند شدن و لمس شدن توسط دیگران خوششان نمی‌آید.
• تمایلی به شرکت در بازی‌های گروهی ندارند و از اسباب‌بازی‌ها به شکل خلاقانه استفاده نمی‌کنند.
• در درک احساسات و یا صحبت کردن در مورد آن‌ها مشکل دارند.
• به نظر می‌رسد که صحبت‌های دیگران را نمی‌شنوند.
• علایق و دستاوردهای خود را با دیگران به اشتراک نمی‌گذارند.

به طور کلی تعامل اجتماعی برای کودکان مبتلا به اوتیسم دشوار به نظر می‎رسد. به نظر می‌رسد بسیاری از بچه‌ها در طیف اوتیسم، ترجیح می‌دهند در دنیای خود زندگی کنند و از دیگران دور شوند.

نشانه‌های مشکلات گفتاری

• با صدایی غیرعادی و ریتمی عجیب و غریب صحبت می‌کنند.
• یک کلمه و یا عبارت را بارها و بارها تکرار می‌کنند
• به جای پاسخ دادن به یک سوال، آن را تکرار می‌کنند
• از کلمات به صورت نادرست استفاده می‌کنند
• برای بیان خواسته‌ها و نیازهای خود دچار مشکل هستند
• سوالات و عبارات ساده را درک نمی‌کنند

علاوه بر نشانه‌های گفتاری بالا، یک مورد اساسی دیگر نیز در زمینه کودکان مبتلا به اختلال اوتیسم وجود دارد: اکثر آن‌ها دیرتر از کودکان سالم شروع به صحبت کردن می‌کنند. بنابراین اگر احساس کردید در تکلم فرزند شما تاخیر به وجود آمده است؛ سریعا با یک پزشک متخصص اطفال مشورت کنید.

نشانه‌های مشکلات ارتباطی غیرکلامی

• از تماس چشمی خودداری می‌کند
• حالات صورتش با آنچه که می‌گوید همخوانی ندارند
• حرکات، حالات صورت و تن صدای آن‌ها شبیه به دیگران نیست
• برای ارتباط با دیگران به ندرت از بدن خود استفاده می‌‎کند
• به طور غیرمعمولی نسبت به مناظر، بوها، بافت‌ها و صداها واکنش می‌دهد
• اندکی دست و پا چلفتی به نظر می‌رسد

کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم در چیدن نشانه‌های غیرکلامی ظریف و استفاده از زبان بدن مشکل دارند. این امر ” تعامل اجتماعی” را بسیار دشوار می‌کند.

رفتارهای تکراری و مشترک در بین مبتلایان اوتیسم

• حرکات مداوم به عقب و جلو

• دست زدن
• چرخش در یک دایره
• لرزش انگشتان
• خیره شدن به چراغ‌ها
• حرکت انگشتان در مقابل چشم‌ها
• خراشیدن
• چرخاندن مداوم اشیاء
• خاموش و روشن کردن مداوم لامپ‌ها
• تکرار کلمات و صداها
• خیره شدن به وسایل متحرک

کلام آخر

شما اکنون و با تقریب زیادی، اکثر نشانه‌های اختلال اوتیسم را شناخته‌اید. وقت آن رسیده که با دیدی حساس و تیزبین‌تر کودک نازنینتان را بررسی کنید. هیچ نشانه‌ای را از نظر دور نکنید و به محض دریافت اولین احساس خطر، سریعا با پزشک مشورت کنید. فراموش نکنید هرچقدر که سن کودک شما بالاتر برود؛ مهار اختلال اوتیسم برای شما دشوارتر می‌شود. در نتیجه به هیچ‌عنوان سهل‌انگارانه از کنار علامت‌ها عبور نکنید. در صورت مشاهده علائم بالا در فرزندتان، خونسردی خود را حفظ کنید و بر استرس و نگرانی خود غلبه کنید. در یک سیکل منطقی و به دور از تصمیمات احساسی، می‌توانید به پیشرفت و رشد کودک مبتلا به اوتیسم خود کمک بسیار زیادی بکنید.