100 گیاه دارویی پرخاصیت و پرکاربرد در ایران
آیا میدانید 11 اقلیم از 13 اقلیم شناخته شده جهان در ایران وجود دارد؟ این تنوع بی‌نظیر باعث شده که ایران از نظر غنای گیاهی در رتبه بالایی قرار داشته باشد. در این میان، وجود 8 هزار گونه از گیاهان دارویی در ایران هم قابل توجه است. این مقدار حداقل دو برابر اروپا است و یک سرمایه ارزشمند داخلی به حساب می‌آید.
اما تا چه اندازه گیاهان دارویی را می‌شناسید؟ تا چه اندازه با نحوه مصرف آنها آشنا هستید؟ و آیا میدانید که هر یک چه خواص و مزایایی دارند؟
در این مطلب از ایده آل مگ همراه ما باشید تا به این سوالات و برخی سوالات مهم دیگر درباره گیاهان دارویی پاسخ دهیم.
به چه گیاهانی گیاه دارویی گفته می‌شود؟
گیاه دارویی گیاهی است که یک یا برخی اندامهای آن مانند ساقه، برگ، گل، ریشه و… دارای خواص دارویی باشد. برای مثال، پوست ساقه گیاه دارچین، دارای خاصیت درمانی است.
این قسمت‌های دارویی، حاوی مواد فعال بیولوژیکی (مواد موثر) هستند که بر پیکر موجودات زنده اعم از انسان یا حیوان، اثرات فیزیولوزیکی دارند.
ریشه انجدان رومی و یا گلهای بابونه هم نمونه‌های دیگری هستند که اثرات درمانی دارند. کمتر دیده شده که تمام قسمت‌های یک گیاه دارای خواص درمانی باشد، ولی در این مورد هم می‌توان سرخارگل را نام برد.
به علاوه از برخی گیاهان دارویی مانند زنجبیل و عناب در مصارف غذایی هم استفاده می‌شود. جالب است بدانید پوست برخی میوه‌ها هم می‌تواند خاصیت دارویی داشته باشد؛ برای نمونه، می‌توانید خواص پوست انار را ببینید.
لیست 100 گیاه دارویی پرخاصیت
در این قسمت می‌خواهیم به معرفی 100 گیاه دارویی بپردازیم. در جدول زیر می‌توانید این گیاهان دارویی و مهمترین خاصیت هرکدام از آنها را مشاهده نمایید:
| ردیف | نام گیاه دارویی | مهمترین خواص |
|---|---|---|
| 1 | آلوئه ورا | درمان یبوست – شادابی پوست و مو – درمان تبخال – درمان سوختگی |
| 2 | گلپر | کاهش درد قاعدگی – موثر برای ریه – مفید برای معده – مفید برای پوست |
| 3 | آرنیکا (همیشه بهار کوهی) | درمان خونریزی داخلی – کاهش التهاب – درمان آکنه |
| 4 | زبان گنجشک | درمان یبوست – چربی‌سوزی – دفع سنگ کلیه – درمان نقرس |
| 5 | آشواگاندا (جینسینگ هندی) | کمک به اعصاب – رفع خستگی – کاهش کلسترول – افزایش سطح ایمنی |
| 6 | گون | تقویت سیستم ایمنی – بهبود سلامت قلب – از بین بردن آلرژی |
| 7 | صنوبر هندی | کاهش تب – رفع نفخ – درمان اسهال خونی – خرد کردن سنگ کلیه |
| 8 | زرشک | کاهش تب – تنظیم ضربان قلب – از بین بردن میکروب‌ها – کاهش التهاب |
| 9 | برگ بو | درمان شوره سر – جوان‌سازی پوست – درمان شپش سر – لاغری |
| 10 | تاج خروس | درمان ریزش مو – درمان پوکی استخوان – تنظیم فشار خون |
| 11 | برگ درخت راش | بهبود هضم غذا – تامین سلامت نوزاد – درمان سردرد – بهبود سلامت مو |
| 12 | بلادون (شابیزک) | درمان آسم – درمان سیاه سرفه – درمان بی‌اختیاری در ادرار |
| 13 | برگ درخت توس | رفع لکه‌های پوستی – تصفیه خون – تب بر – عرق آور – درمان سرگیجه |
| 14 | کوهوش سیاه | کاهش فشار خون – تسکین درد قاعدگی – رفع علائم یائسگی |
| 15 | کوکب کوهی | ضدعفونی کردن زخم – درمان ترک‌های لب و پاشنه پا – درمان ورم معده |
| 16 | گردوی سیاه | ضدقارچ – مراقبت از پوست – بهبود سلامت قلب – تقویت سیستم ایمنی |
| 17 | خار شتر | محافظت از کبد – درمان سرماخوردگی – کاهش قند خون – کاهش درد |
| 18 | خار مریم | درمان کبد چرب – افزایش شیردهی مادران – کاهش قند خون |
| 19 | گل گاوزبان | تقویت اعصاب – رفع عفونت ادراری – تنظیم فشار خون – کاهش درد پریود |
| 20 | بیدمشک | افزایش میل جنسی – رفع تب – درمان زگیل – افزایش اشتها |
| 21 | کالاندولا (گل همیشه بهار) | درمان عفونت چشم، پوست و اندام تناسلی – کاهش التهاب |
| 22 | خشخاش | تقویت استخوان – تقویت سلامت مغز – بهبود سلامت مو – رفع کم خونی |
| 23 | فلفل کاین | کاهش وزن – کاهش فشار خون – درمان پسوریازیس – مسکن طبیعی |
| 24 | علف مرغ | درمان ورم پروستات – درمان حبس البول – درمان دل پیچه – ضد تورم |
| 25 | شبدر | درمان واریس – ضد التهاب – ادرارآور – درمان هموروئید |
| 26 | کامفری (گوش خر) | رفع درد مفاصل – درمان نقرس – درمان آکنه – درمان اگزما |
| 27 | ذرت | پیشگیری از یبوست – افزایش وزن – محافظت از قلب و چشم |
| 28 | بابونه | درمان مشکلات گوارشی – تسکین درد – رفع مشکلات سیستم عصبی |
| 29 | کرچک | تقویت رشد مژه‌ها – درمان عفونت‌های قارچی – خواص آنتی باکتریال |
| 30 | زغال اخته | بهبود سلامت قلب – درمان شب ادراری کودکان – کاهش وزن |
| 31 | دیزی (مینای چمنی) | بهبود زخم‌های سطحی – کاهش التهاب – رفع کبودی – رفع سرفه |
| 32 | قاصدک | درمان آکنه – کاهش فشار خون – رفع یبوست – جلوگیری از کم خونی |
| 33 | سرخارگل (اکیناسه) | بهبود سیستم ایمنی – کاهش ریسک سرطان خون – تسکین درد |
| 34 | سنجد | محافظت از پوست و مو – تقویت حافظه – تقویت سیستم عصبی |
| 35 | اکالیپتوس | درمان سینوزیت – بهبود سلامت ریه – کاهش سردرد – کاهش وزن |
| 36 | پامچال | کاهش علائم قبل از قاعدگی – تنظیم عملکرد هورمونی زنان |
| 37 | کتان | کاهش خطر ابتلا به سرطان – بهبود عملکرد دستگاه گوارش |
| 38 | انگشتانه | درمان نارسایی قلبی – درمان ذات الریه – افزایش ادرار – درمان پرسازی |
| 39 | سیر | تقویت عملکرد قلب – عمل به عنوان آنتی بیوتیک – کاهش فشار خون |
| 40 | زنجبیل | کمک به هضم غذا – درمان آسم و برونشیت – خاصیت ضد سرطانی |
| 41 | جینکو (کهن‌دار) | ضد آلزایمر – تقویت قوای جنسی آقایان – تقویت حافظه |
| 42 | جینسینگ | افزایش انرژی – کاهش استرس – درمان اختلالات جنسی آقایان |
| 43 | گلدن سیل (خوک طلایی) | درمان سرماخوردگی – خواص آنتی باکتریال – درمان آنفولانزا |
| 44 | پیچک | سم‌زدایی از بدن – مراقبت از پوست – کاهش احتقان – ضد باکتری |
| 45 | زالزالک | تقویت بینایی – جلوگیری از سرطان – بهبود سیستم گوارشی |
| 46 | فندق | چربی سوزی – ضد اسهال – هضم کننده غذا – درمان صرع |
| 47 | هورهوند | رفع گرفتگی صدا |
| 48 | شاه بلوط | حفظ سلامتی زنان باردار – پیشگیری از ابتلا به بیماری های قلبی |
| 49 | هالی هاک (گل ختمی) | نرم کننده طبیعی مو – رفع سنگ کلیه – ادرارآور – رفع درد سیاتیک |
| 50 | دم اسبی | رفع اختلالات تنفسی – موثر برای تقویت مو – حفظ سلامت مو |
| 51 | زوفا | درمان آسم و عفونت‌های ریوی – درمان درد گلو – درمان درد عضلانی |
| 52 | یاسمن | آرام‌بخش – بهبود وضعیت قلب و عروق – کاهش وزن – درمان دیابت |
| 53 | ارکیده جواهر | درمان تشنج – درمان سرماخوردگی – تقویت ریشه مو – درمان اسهال |
| 54 | اسطوخودوس | درمان سردرد – درمان زخم‌های دهانی – کاهش استرس – پاکسازی کبد |
| 55 | به لیمو | حفظ سلامت قلب – حفظ سلامت پوست – کمک به بهبود اعصاب |
| 56 | علف لیمو (سرده) | ضد میکروب – ضد التهاب – کاهش فشار خون – کاهش کلسترول |
| 57 | بادرنجبویه | درمان بی‌خوابی – درمان اضطراب – حفظ سلامت ریه – تقویت مو |
| 58 | ریشه شیرین بیان | درمان آکنه – حفظ سلامت کبد – کاهش درد قاعدگی – درمان ناباروری |
| 59 | زیرفون (لیندن) | رفع بی‌خوابی – کاهش فشار خون – تسکین روماتیسم – درمان سردرد |
| 60 | نیلوفر آبی | درمان سرفه‌های خونی – درمان اسهال خونی – درمان گرم مزاجی |
| 61 | شیره درخت افرا | جلوگیری از دیابت – حفظ جوانی پوست – درمان آکنه – درمان کم‌خونی |
| 62 | نعناع | درمان آسم – کمک به فرایند هضم – جلوگیری از آلرژی – کاهش وزن |
| 63 | دم شیر | کاهش علائم یائسگی – صد التهاب – درمان اضطراب و افسردگی |
| 64 | ماگورت (خاراگوش) | رفع اختلالات قاعدگی – ضد سرطان – تسکین درد مفاصل |
| 65 | مولین | درمان اسهال و خونریزی – کمک به رشد مجدد ابرو و مو – تقویت ریه‌ها |
| 66 | پونه کوهی | کاهش دیابت نوع 2 – کاهش کلسترول – تنظیم چرخه قاعدگی |
| 67 | برگ درخت کاج | رفع عفونت سینوس‌ها – درمان شوره سر – درمان اگزما – رفع قارچ |
| 68 | برگ درخت چنار | کاهش درد زانو – درمان زخم سوختگی – درمان ورم ملتحمه چشم |
| 69 | گل رز | تقویت سیستم ایمنی بدن – ضد التهاب – پیشگیری از سرطان |
| 70 | رزماری | درمان سرماخوردگی – بهبود اعصاب – حفظ سلامت کبد – درمان دیابت |
| 71 | مریم گلی | رفع عفونت رحم – تقویت مغز و حافظه – کنترل دیابت – رفع سرفه |
| 72 | برگ درحت انار | کاهش سردردهای میگرنی – کاهش سردردهای عصبی شدید |
| 73 | سماق | درمان کهیر – سیاه شدن مو – درمان کبد چرب – کاهش قند خون |
| 74 | چای سیاه | کاهش ریسک دیابت – حفظ سلامت قلب – بهبود هضم غذا |
| 75 | چای سبز | کاهش وزن – کاهش گرسنگی – کاهش مقاومت به انسولین |
| 76 | چای سفید | کاهش خطر ابتلا به سرطان – رفع سردرد – کاهش وزن – سلامت دهان |
| 77 | آویشن | جلوگیری از سرفه کردن – ضد عفونی کردن – از بین بردن آفات |
| 78 | تولسی (ریحان مقدس) | حفظ سلامت پوست و مو – کاهش وزن – مسکن درد چشم |
| 79 | زردچوبه | کاهش خطر بیماری قلبی – ضد سرطان – دمان بیماری آلزالیمر |
| 80 | شاهی | درمان ریزش مو – درمان پوکی استخوان – کمک به بهبود علائم ام اس |
| 81 | ویچ هازل (فندق جادوگر) | درمان آکنه – درمان راش‌های پوستی – درمان رگ‌های واریسی |
| 82 | بومادران | درمان سرماخوردگی – رفع اضطراب – بهبود سیستم گوارش |
| 83 | سنبل الطیب | کاهش اضطراب – کاهش افسردگی – تسکین درد – کاهش بیقراری |
| 84 | ورونیکا (سیزاب) | دفع سنگ کلیه – درمان سوءهاضمه – درمان آسم – درمان برونشیت |
| 85 | بنفشه | درمان سرفه – کاهش تب – کاهش فشار خون – کمک به هضم غذا |
| 86 | کاهوی وحشی | کاهش التهابات گوارشی – تسکین درد – درمان سیاه سرفه |
| 87 | بید | رفع تب – رفع جوش‌های صورت – کمک به اعصاب – درمان شوره سر |
| 88 | یونجه | بهبود عملکرد قلب – کاهش احتمال سرطان – کنترل قند خون |
| 89 | کاسنی | پیشگیری از سرطان – کمک به سلامت قلب – درمان یبوست – کاهش وزن |
| 90 | شاتره | آنتی باکتریال – کمک به سلامت کبد – درمان آرتریت – حفظ سلامت دستگاه گوارش |
| 91 | پاپیتال (عشقه) | دفع سموم بدن – از بین بردن احتقان – افزایش سطح اکسیژن بدن |
| 92 | حنا | کاهش ریزش مو – تقویت ناخن‌ها – خاضیت ضد پیری پوست |
| 93 | پوست درخت ماگنولیا | کاهش اضطراب و استرس – بهبود خواب – درمان افسردگی |
| 94 | پنیرک | درمان سنگ کلیه – ادرارآور – رفع تورم دهان و گلو – تولید شیر بیشتر |
| 95 | اسپند | درمان اختلالات خواب – درمان شپش سر – درمان عفونت‌های انگلی |
| 96 | گل راعی | تسکین گلو درد – ضد التهاب – درمان سنگ کلیه – درمان افسردگی |
| 97 | دارچین | کاهش خطر بیماری قلبی – کاهش حساسیت به انسولین |
| 98 | مرزه | التیام زخم‌های رحم – حفظ سلامتی قلب – مراقبت از مو و پوست |
| 99 | میخک | رفع کمبود میل جنسی در مردان – درمان سرماخوردگی |
| 100 | شنبلیله | افزایش شیر مادران شیرده – کاهش دردهای قاعدگی – کنترل دیابت |
محبوب‌ترین گیاهان دارویی در ایران و جهان
گیاهان دارویی لیست طویلی دارند، اما حتما قبول دارید که بعضی از آنها مثل زنجبیل یا بابونه، شناخته شده‌تر هستند. این گیاهان هم به صورت تازه و هم به صورت خشک شده قابل استفاده‌اند.
به علاوه شما می‌توانید بسیاری از آنها را به راحتی در باغچه منزل یا گلدان‌های خانگی خود تکثیر کرده و پرورش دهید. در ادامه به چند نمونه از پرکاربردترین و محبوب‌ترین گیاهان داروی ایران و جهان اشاره خواهیم کرد.
سنجد
سنجد یکی از گیاهان دارویی معروف و بومی آسیای غربی و مرکزی است. سه نوع درخت سنجد در دنیا وجود دارد که دو نوع آن به نام‌های هلاگنوس و هیپوفار در ایران وجود دارند.
در مقایسه این دو درخت، درخت سنجد هلاگنوس برخلاف هیپوفار، بدون خار است. به علاوه، میوه‌هایی درشت، برگ‌هایی پهن و قامتی بلند دارد و به همین دلیل بر رقیب خود برتری دارد.
در روایتی از ائمه اطهار (ع) آمده است که:«”سنجد” گوشتش گوشت می‌آورد، استخوانش، استخوان و پوستش، پوست می‌رویاند.»
خواص دارویی سنجد
از مهمترین خواص دارویی سنجد می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- یکی از معروف‌ترین اثرات سنجد، خواص ضدالتهابی و ضد درد آن است. به همین دلیل برای افرادی که دچار نرمی و پوکی استخوان هستند، بسیار مفید است.
- سنجد سرشار از ویتامین C و تقویت‌کننده سیستم ایمنی بدن است. این گیاه در درمان سرفه، سرماخوردگی، آنفلونزا، گلودرد و تب بسیار موثر است.
- مصرف سنجد به کنترل دیابت و درمان بیماری‌هایی مانند درمان آرتریت روماتوئید، پسوریازیس، بیماری‌های قلب و عروقی و اسهال هم کمک می‌کند.
- این گیاه مفید یک دیورتیک قوی و طبیعی است و به پاکسازی و سم‌زدایی از کلیه‌ها و کبد کمک می‌کند. به وسیله این پاکسازی، اختلالاتی مانند سنگ کلیه، ورم کبد و کبد چرب درمان خواهند شد.
- آنتی‌اکسیدان‌ها و ویتامین C موجود در سنجد، موجب افزایش کلاژن پوست و طراوت و شادابی آن می‌شود.
- سنجد پخته شده در روغن برگ درخت زیتون هم برطرف‌کننده درد مفاصل و خارش پوست و باعث رشد بیشتر موها است. (خود برگ درخت زیتون هم فواید زیادی دارد که می‌توانید در خواص برگ زیتون با آنها آشنا شوید.)
برخی دیگر از خواص دارویی سنجد عبارتند از: توسعه و رشد استخوان‌های جنین در دوران بارداری، درمان سکسکه، کاهش فشار خون بالا در زنان باردار، از بین برنده سموم موجود در معده و روده، ضد استرس و کاهش‌دهنده وزن.
موارد احتیاط و منع مصرف سنجد
در هنگام مصرف سنجد به این موارد توجه داشته باشید:
- افرادی که مشکل سوءهاضمه دارند هم باید در مصرف سنجد، جانب احتیاط را نگهدارند و زیاده‌روی نکنند.
- از دیگر عوارض ناشی از مصرف بی‌رویه سنجد می‌توان به بروز آمبولی، عفونت‌های روده‌ای و حصبه اشاره کرد.
جینسینگ
یکی از مشهورترین گیاهان دارویی جهان جینسینگ است که به نام گیاه جوانی و نوش دارو هم معروف است. ریشه، برگ‌ها و میوه این گیاه برای اهداف دارویی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
البته بیشترین خاصیت درمانی جینسینگ در ریشه این گیاه وجود دارد. جینسینگ از تنوع بالایی برخوردار است که شامل جینسیگ هندی، آمریکایی، سیبری و کره‌ای است.
البته تقریبا تمام انواع آن خواص مشترکی دارند. این گیاه به عنوان یک گیاه دارویی موثر، در آمریکای شمالی و آسیا، محبوبیت بسیار بالایی دارد.
خواص درمانی جینسینگ
تقویت قوای جنسی و از بین برنده ضعف جسمی و روحی، تقویت‌کننده سیستم ایمنی بدن، بهبوددهنده عملکرد قلب و عروق، نیرو دهنده سیستم عصبی، کاهش دهنده استرس، حفاظت کننده در برابر آسیبهای کبدی، تسریع‌کننده سوخت و ساز بدن، بهبوددهنده سیستم گوارش، پایین‌آورنده قند خون، کاهش‌دهنده التهاب، بهبوددهنده عملکرد ریه، جلوگیری از روند پیری و… این گیاه یکی از درمان‌های طبیعی شناخته‌شده برای درمان ناباروری است.
موارد احتیاط و منع مصرف جینسینگ
برخی از عوارض مصرف زیاد جینسینگ عبارتند از:
- خونریزی در زنان یائسه، درد سینه، پرفشاری خون، افزایش ضربان قلب، تحریک‌پذیری، اسهال، بروز دانه‌های جلدی پوست، سردرد، بی‌خوابی، عوارض معده‌ای، روده‌ای و تغییرات خلق‌و‌خو و…
- به یاد داشته باشید که قطع یکباره جینسنگ، باعث بالا رفتن فشار خون و ایجاد ضعف و لرزش در افراد می‌شود.
- مصرف این گیاه برای افراد مبتلا به دیابت، فشار خون و بیماری‌های قلبی- عروقی و همچنین زنان شیرده و باردار توصیه نمی‌شود.
- زنانی که قصد بارداری دارند و کودکان و بیماران کلیوی هم باید از مصرف این گیاه خودداری کنند.
- قبل از مصرف خوراکی یا موضعی این گیاه حتما با پزشک خود مشورت کنید.
زنجبیل
زنجبیل یک گیاه دارویی معروف و از نوع زیرزمینی است. ساقه ریشه‌دار آن بخش اصلی این گیاه است و ریشه آن از طریق گره‌های موجود روی همین ساقه‌ها رشد و نمو می‌کند و خواص درمانی بسیار زیادی دارد.
برگ‌های این گیاه، باریک، طولانی و سبز با گلهای سفید و سبز مایل به زرد است. ریشه زنجبیل، طعمی تند و تیز و طبعی گرم دارد و در آشپزی، به خصوص در کشورهای چین و هند، بسیار پرکاربرد است.
خواص درمانی زنجبیل
زنجبیل، استفاده‌های درمانی بسیاری دارد که از مهمترین آنها می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- این گیاه دارویی، یک آنتی‌اکسیدان و آنتی‌بیوتیک قوی و ضد‌التهاب و ضد‌اسپاسم است.
- زنجبیل، خواص ضد‌ویروسی و ضد‌قارچی دارد، بنابراین در درمان گلودرد، سردرد و تب و دردهای ناشی از سرماخوردگی و آنفولانزا بسیار موثر است و دردهای قاعدگی را هم کاهش می‌دهد.
- ریشه زنجبیل ضد‌تهوع است و کسانی که دچار دریازدگی می‌شوند بهتر است در سفرهای دریای مقداری از آن را همراه خود داشته باشند.
- زنجبیل، تقویت‌کننده سیستم ایمنی بدن است و رادیکال‌های آزاد را کاهش می‌دهد.
- این گیاه، از تجمع سموم در بدن جلوگیری می‌کند و بهبوددهنده سیستم گوارش و گردش خون است.
- این گیاه دارویی، سطح قند خون را متعادل کرده و اشتها را تنظیم می‌کند.
- سوزش سر دل و نفخ را تسکین داده و ضد‌سرفه و سرطان است.
می‌توانید برش‌هایی از ریشه زنجبیل تازه را به سالادهای خود اضافه کنید و یا آن را به صورت دمنوش دم کرده و نوش جان کنید. شربت زنجبیل یکی از موثرترین درمان‌ها برای زخم معده در طب چینی است.
موارد احتیاط و منع مصرف زنجبیل
همان‌طور که گفتیم، زنجبیل باعث بهبود گردش خون در افراد سالم می‌شود. البته همین خاصیت می‌تواند بیمارانی را که با مشکل لخته شدن خون مواجه‌اند، دچار مشکل کند.
به عبارت دیگر چنین افرادی با مصرف زنجبیل، مستعد تشدید خونریزی می‌شوند. بنابراین مبتلایان به اختلالات خونی مانند هموفیلی، باید از مصرف این گیاه دارویی خودداری کنند. به این موارد هم توجه کنید:
- افرادی که داروهای قلبی، دیابت یا فشار خون مصرف می‌کنند حتما باید در مورد مصرف زنجبیل و همچنین عرق کاسنی با پزشک خود مشورت کنند. در مقاله «با مضرات عرق کاسنی بیشتر آشنا شوید» به طور مفصل درباره خطرات مصرف زیاد عرق کاسنی صحبت شده است.
- توجه داشته باشید که گاهی تداخلات دارویی در این موارد بسیار جدی است. وقتی داروهایی مانند “بتابلاکرها”، داروهای ضد‌انعقاد خون و انسولین با زنجبیل ترکیب شوند، می‌توانند بسیار خطرناک باشند.
- زنان باردار هم باید در مصرف زنجبیل احتیاط کنند. معمولا مصرف این گیاه دارویی در سه ماه اول بارداری باعث کاهش تهوع صبحگاهی و ضعف مادر می‌شود، اما در سه ماهه آخر می‌تواند خطر زایمان زودرس را به همراه داشته باشد!
سنبل الطیب
سنبل الطیب یا علف گربه گیاهی است که در جنگل‌های کم‌درخت و در حاشیه جویبارها و گودال‌ها و در بیشتر مناطق آسیایی می‌روید. ساقه آن تا دو متر به صورت عمودی رشد می‌کند و گل‌هایی به رنگ سفید یا صورتی و به صورت خوشه‌ای دارد.
طعم سنبل الطیب تلخ است اما بسیار خوشبو و معطر است. به علاوه عطر این گیاه بسیار مورد علاقه گربه‌ها است و این حیوانات بوی این گیاه را حتی از فواصل دور هم تشخیص داده و به سمت آن می‌روند.
قسمت مورد استفاده و دارویی این گیاه، ریشه آن است که پس از خشک شدن به رنگ قهوه‌ای در می‌آید. طبیعت این گیاه گرم و خشک است و خواص درمانی بینظیری دارد.
خواص دارویی سنبل الطیب
مهمترین خاصیت سنبل الطیب تاثیر فوق‌العاده آن بر آرامش اعصاب و آرام‌سازی عضلات است. صدها سال است که این گیاه دارویی برای درمان بی‌خوابی مورد استفاده قرار می‌گیرد و اگر در حد اعتدال مصرف شود، برخلاف قرص‌های خواب‌آور هیچ‌گونه عوارض جانبی مانند وابستگی یا اعتیاد ندارد.
- سنبل الطیب، ضدتشنج و ضد‌هیجان است و میگرن را برطرف می‌کند.
- این گیاه، ضد کرم روده و معده است و به عنوان یک ضد‌اسپاسم طبیعی، دردهای دوران قاعدگی را کاهش می‌دهد.
- این داروی طبیعی، کاهش‌دهنده فشار خون است و از این طریق به سلامت قلب و عروق کمک می‌کند.
- سنبل الطیب درمان موثری برای درد سیاتیک، سکسکه‌های مداوم، حالت تهوع، بیماری مالیخولیا و مرض قند است.
موارد احتیاط و منع مصرف سنبل الطیب
دقت داشته باشید که سنبل الطیب ممکن است با داروهای خواب یا ضد‌حساسیت شما تداخل داشته باشد، بنابراین حتما پیش از مصرف آن با پزشک خود مشورت کنید.
- زیاده‌روی در مصرف سنبل الطیب می‌تواند باعث سردرد، سرگیجه و ناراحتی‌های معده شود.
- خاصیت آرام‌بخش این گیاه دارویی باعث خواب‌آلودگی می‌شود، بنابراین پیش از رانندگی از مصرف آن خودداری کنید.
بابونه
بابونه گیاهی بسیار معطر با ارتفاع تقریبی 30 سانت است. این گیاه دارویی ساقه‌ای سبز رنگ مایل به سفید و برگ‌هایی کوچک و کرک‌دار دارد. گلهای آن در قسمت وسط زرد رنگ و دارای گلبرگ‌هایی سفید رنگ هستند که در انتهای ساقه و در تابستان رشد می‌کنند.
نمونه آلمانی این گیاه در دنیا معروف است و در ایران هم در استان‌های غربی کشور مانند یاسوج به صورت خودرو می‌روید
هرچند چای بابونه یکی از معروف‌ترین و پرطرفدارترین چای‌های گیاهی است، اما این گیاه از آن دست گیاهان دارویی است که مصرف روغن و ضماد آن هم در درمان بسیاری از بیماری‌ها موثر است. بخش دارویی این گیاه مربوط به گلهای آن است.
خواص دارویی بابونه
بابونه خواص دارویی فراوانی دارد که برخی از آنها عبارتند از:
- این گیاه فوق‌العاده، ضد‌التهاب، ضد‌میکروب، ضد‌اسپاسم، ضد‌اضطراب، ضد‌اسهال و ضد‌سرطان است.
- بابونه، تقویت‌کننده طبیعی مغز و اعصاب، معده، حافظه و سیستم ایمنی بدن است.
- این گیاه، فشار خون را کاهش می‌دهد و گشادکننده عروق بدن است.
- جوش‌های غرور و آکنه، زخم‌های جلدی و ورم و قرمزی پوست را برطرف می‌کند.
- یک گیاه بسیار موثر برای بهبود محل سوختگی پوست است.
- بابونه هم مانند سنبل الطیب یک آرام‌بخش قوی است و مشکلات مربوط به خواب، بیقراری و اضطراب را درمان می‌کند.
- این گیاه با محتوای آنتی‌اکسیدانی بالای خود از بدن در برابر رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کند.
- خاصیت ضد‌اسپاسم بابونه، رفع‌کننده دردهای قاعدگی است.
- این گیاه، تاثیر فوق‌العاده‌ای در کاهش وزن دارد.
موارد احتیاط و منع مصرف بابونه
به موازات اثرات درمانی، مصرف بی‌رویه این گیاه دارویی، می‌تواند عوارضی هم به دنبال داشته باشد که بعضی از مهمترین آنها عبارتند از:
- بابونه یک رقیق‌کننده طبیعی خون است، بنابراین حداقل ۷ روز قبل از عمل جراحی، مصرف این گیاه را قطع کنید.
- اگر بعد از مصرف این گیاه دچار واکنش‌های آلرژیک مانند ضخیم شدن زبان، تورم لب‌ها، چشم‌ها و گلو یا احساس سفت شدن گلو و خارش بدن شدید، مصرف آن را متوقف کنید. البته این حالت‌ها به ندرت اتفاق می‌افتد.
- زنان باردار نباید بابونه مصرف کنند، چون این گیاه می‌تواند باعث سقط جنین شود. به علاوه امکان ایجاد آلرژی بر اثر مصرف بابونه در دوران بارداری و شیردهی بیشتر است. در این شرایط برای جلوگیری از تحریک، از مصرف آن خودداری کنید.
- خانم‌هایی که قصد بارداری دارند هم باید در مقدار مصرف بابونه احتیاط کنند. توصیه می‌شود در این مورد حتما با پزشک خود مشورت داشته باشند.
- بابونه حاوی ماده‌ای به نام کومارین است که احتمال خونریزی را افزایش می‌دهد. بنابراین افرادی که دارای اختلالات خونریزی هستند باید از مصرف آن خودداری کنند.
- زیاده‌روی در مصرف چای بابونه می‌تواند باعث استفراغ شود.
آویشن
این گیاه دارویی معروف و محبوب هم مانند تاج خروس درختچه‌ای همیشه سبز و کوتاه است. برگ‌هایی کرکی شکل و دم برگ‌هایی کوچک دارد.
رنگ برگ‌های آن خاکستری روشن است و گل‌هایی صورتی رنگ در نوک شاخه‌ها دارد. آویشن، بومی قسمت‌های مرکزی و جنوب اروپا، قفقاز و بالکان است.
این گیاه همچنین در مناطق زیادی از ایران مانند مازندران، گیلان، آذربایجان، زنجان، کردستان، اطراف تهران و اطراف قزوین هم می‌روید. طبیعت این گیاه دارویی، گرم و خشک است و بویی بسیار نافذ و طعمی تند، تلخ و کافور مانند دارد. علاوه بر مصارف درمانی، این گیاه در صنایع غذایی، بهداشتی و آرایشی هم استفاده می‌شود.
خواص دارویی آویشن
آویشن یک ضدعفونی‌کننده طبیعی و یک ضدباکتری است. این گیاه از قدیم تا امروز برای پیشگیری و درمان سرماخوردگی و عفونت‌های مجاری تنفسی استفاده می‌شده است.
باید گفت که مهمترین خاصیت درمانی آویشن هم مربوط به همین اثرات ضد‌برونشیتی و ضد‌سرفه بودن آن است. به علاوه، این موارد را هم به دانسته های خود از خواص درمانی آویشن اضافه کنیئ:
- آویشن، ضد تشنج و ضد صرع و ضد نفخ است.
- این گیاه مفید، فشار خون و چربی خون را کاهش داده و باعث تقویت قدرت بینایی و عملکرد معده می‌شود.
- شستن سر با دم کرده آویشن، در درمان و کاهش ریزش مو موثر است.
معمولا برای استفاده‌های درمانی از دمنوش، جوشانده یا بخور آویشن استفاده می‌شود. برخی از بیماری‌هایی که آویشن می‌تواند در درمان آنها موثر باشد، عبارتند از:
سردرد، درد سیاتیک، آرتروز، واریس، سنگ کلیه، ورم کلیه، دندان درد، درد معده، ناراحتی‌های کبد، سرطان، آسم، ناتوانی و ضعف جسمی، مسمومیت، اختلالات مغزی و کلیوی، ورم روده، برفک دهان، ترشحات رحم، زکام، سوء هاضمه، گوش درد، تقویت اعصاب، درمان بی‌خوابی و افسردگی و…
موارد احتیاط و منع مصرف آویشن
در موارد زیر از حمام کامل این گیاه خودداری کرده و پیش از آن حتما با پزشک مشورت کنید.
آسیب و زخم های پوستی وسیع، بیماری های عفونی و تب دار، بیماری های جلدی حاد، نارسایی قلبی و هایپرتونی
- این گیاه به ندرت در بعضی افراد باعث واکنش‌های حساسیتی می‌شود.
- در دوران بارداری از مصرف مقادیر درمانی بپرهیزید.
گل گاوزبان
گل گاوزبان گیاهی علفی و یک ساله است که ارتفاع ساقه‌های آن تا 60 سانتی‌متر هم می‌رسد. ساقه‌های این گیاه خاردار شیاردار و برگ‌های آن ساده، مخملی و پوشیده از تارهای خشن است.
گل گاوزبان از اردیبهشت تا شهریور گل می‌دهد و گل‌هایی به رنگ‌های سفید، آبی و بنفش دارد. خاستگاه اصلی این گیاه شمال آفریقا است و یکی از غنی‌ترین منابع اسیدهای چرب اصلی است.
گل گاوزبان در ایران در دامنه کوه‌های البرز و به صورت خودرو می‌روید و گونه‌های زیادی دارد. بخش مصرفی و دارویی این گیاه، برگ‌ها و گلهای آن است.
خواص دارویی گل گاوزبان
از گل گاوزبان در این موارد می‌توانید استفاده کنید:
- این گیاه، غم و اندوه را از بین می‌برد و ضد وحشت و اضطراب است.
- دمنوش این گیاه دارویی مفید، حواس پنجگانه را تقویت می‌کند؛ همچنین، بازکننده رنگ رخسار و بسیار نشاط‌آور است.
- افرادی که یبوست دارند می‌توانند به عنوان یک مسهل قوی و موثر روی این گیاه حساب کنند.
- مصرف این گیاه، حواس‌پرتی را رفع کرده و در بهبود تنگی نفس ناشی از آشفتگی ذهنی موثر است.
- برگ‌های تازه گل گاو زبان دارای مقدار زیادی ویتامین C هستند. می‌توان از آنها برای تقویت سیستم ایمنی بدن در انواع سالادها و یا به صورت دمنوش استفاده کرد.
- تصفیه کننده خون و آرام‌کننده اعصاب است.
- برطرف‌کننده سرماخوردگی، درمان‌کننده برونشیت و از بین برنده سرفه است.
- تقویت‌کننده کلیه‌ها است و می‌توان از آن تحت نظر پزشک برای درمان التهاب و ورم کلیه استفاده کرد.
- ادرارآور و کاهنده قند خون است.
- درمان‌کننده بیماری‌هایی مانند سرخک و مخملک است.
- تنظیم‌کننده ضربان قلب و موثر در درمان افسردگی است.
موارد احتیاط و منع مصرف گل گاوزبان
داروهای ضد‌انعقاد مانند آسپرین، پلاویکس، دیکلوفناک، ناپروکسن، ایبوپروفن با مصرف گل گاوزبان تداخل دارند. دلیل این موضوع آن است که دمنوش گل گاو زبان و همچنین روغن دانه این گیاه، سرعت لختگی خون را کاهش می‌دهند. در چنین حالتی، احتمال افزایش خونریزی و کبودی وجود دارد.
برخی داروهایی که در حین عمل جراحی و برای بیهوشی استفاده می‌شوند هم ممکن است با گل گاوزبان تداخل داشته باشند. توصیه می‌شود حداقل دو هفته قبل از انجام عمل جراحی، مصرف گل گاوزبان را متوقف کنید.
دمنوش گل گاوزبان سرشار از ماده‌ای به نام آلکالوئید است که می‌تواند برای مادران باردار، شیرده و حتی جنین خطراتی به همراه داشته باشد. این ماده برای کودکان هم مضر است. دقت کنید تا بدون توصیه پزشکان طب سنتی، از این گیاه دارویی برای کودکان استفاده نکنید.
یونجه
خواص یونجه آن قدر زیاد است که لقب سلطان گیاهان دارویی را به خود اختصاص داده است. ریشه این گیاه مفید بسیار عمیق بوده و گاهی تا 3 متری عمق زمین نفوذ می‌کند.
با این اوصاف تعجبی ندارد که این گیاه منبع غنی ویتامین‌ها و مواد معدنی‌‌ای باشد که از دل خاک می‌گیرد. یونجه ساقه‌هایی بلند و برگچه‌هایی نازک، نوک‌تیز و بیضی شکل دارد.
گلهای آن غالبا بنفش و گاهی زرد رنگ و کوچک هستند و میوه‌ای شبیه صدف با دانه‌هایی مانند لوبیا ولی کوچک‌تر از ان دارد. این گیاه در اکثر نقاط جهان از جمله نواحی معتدل آسیا و شمال آفریقا به صورت وحشی رشد می‌کند. در ایران هم در مناطق مرکزی و جنوبی به مقدر بسیار زیاد کشت می‌شود و خواص آن تا 5 سال باقی می‌ماند.
خواص دارویی یونجه
این گیاه با ارزش، منبع ویتامین‌های A و K، پتاسیم، کلسیم، آهن، منیزیم، منگنز، فیبر، سدیم و فسفر است. مهم ترین خواص دارویی آن عبارتند از:
- جوانه یونجه سرشار از آنتی‌اکسیدان است و رادیکال‌های آزاد بدن را کاهش می‌دهد.
- این گیاه دارویی، ضد سرطان و تقویت‌کننده سیستم گوارش بدن است.
- یونجه ادرارآور است، بنابراین به کنترل میزان قند خون بدن کمک کرده و مانع افزایش آن می‌شود. حتی مصرف یونجه می‌تواند از بروز دیابت نوع دوم هم پیشگیری کند.
- یونجه یکی از مفیدترین گیاهان دارویی برای برطرف کردن تصلب شرایین است. مصرف آن خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی را کاهش می‌دهد.
- برای بهره‌مند شدن از خواص دارویی یونجه می‌توانید شربت یا عرق یونجه میل کنید. به علاوه، به صورت ضماد هم قابل استفاده است.
- شربت یونجه چاق‌کننده، مدر حیض و مولد خون صالح است. به علاوه مصرف آن باعث رفع خشونت سینه و سرفه می‌شود.
- به طور کلی یونجه پخته شده ملین است، در حالی که خشک آن قابض است.
- تخم یونجه، شیر زنان و منی مردان را زیاد می‌کند؛ همچنین رافع یبوست است و جلوی خونریزی را می‌گیرد.
موارد احتیاط و منع مصرف یونجه
در مصرف یونجه، به این موارد دقت کنید:
- افرادی که مستعد ابتلا به آلرژی هستند، باید در مصرف یونجه و تمام محصولات آن احتیاط کنند. یونجه ممکن است پوست برخی افراد را نسبت به تابش خورشید بسیار حساس کند. در چنین مواردی مصرف یونجه را محدود کرده و از کرم ضد‌آفتاب استفاده کنید.
- در رابطه با بیماری‌های خودایمنی، مشکلات کیسه صفرا و پانکراتیت هم احتیاط و منع مصرف یونجه وجود دارد.
- در بیماری‌های حساس به هورمون مانند سرطان رحم، تخمدان یا پستان، ممکن است یونجه اثراتی شبیه به هورمون زنانه استروژن داشته باشد. اگر شرایطی دارید که با قرار گرفتن در معرض استروژن ممکن است وضعیت بیماری شما بدتر شود، از یونجه استفاده نکنید.
- روغن دانه یونجه باید از رژیم غذایی زنان باردار، مادران شیرده و کودکان زیر 12 سال، حذف شود.
مریم گلی
مریم گلی گیاهی علفی و چند ساله با ارتفاع تقریبی 40 تا 80 سانتی‌متر است. قسمت‌های مختلف این گیاه پوشیده از کرک‌های خاکستری رنگ است. گلهای آن که در امتداد ساقه رشد می‌کنند، آبی مایل به بنفش هستند.
این گیاه بوته‌ای همیشه‌سبز، در مناطق مدیترانه‌ای می‌روید. مریم گلی از نظر خواص، ارتباط نزدیکی با گیاه رزماری دارد. طعم این گیاه بسیار تلخ و تند و تیز است، اما رایحه‌ای بسیار خوش دارد.
پیشینه استفاده از این گیاه به هزاران سال قبل باز می‌گردد. جالب است بدانید که مریم گلی در ابتدا برای درمان مارگزیدگی، حفاظت در برابر شَر و افزایش قدرت باروری زنان استفاده می‌شد.
خواص دارویی مریم گلی
سیج یا مریم گلی سرشار از روغن‌های فرار و فلاونوئیدها است. این گیاه دارویی یک محرک و آنتی‌بیوتیک طبیعی است. این گیاه به دلیل خاصیت آنتی‌اکسیدانی، قابض بودن و ضدنفخ بودن، خواص درمانی بسیاری دارد. بعضی از مهمترین موارد عبارتند از:
- مریم گلی، ضد‌درد، ضد‌سرطان، ضد میکروب، ضد‌آلزایمر و ضد‌تعریق است.
- این گیاه، کاهنده فشار خون و قند خون است. توصیه می‌شود افراد دیابتی این گیاه مفید را در سفرها همراه خود داشته باشند.
- جالب است بدانید که مریم گلی به بهبود خلق‌و‌خو و تسکین اضطراب کمک کرده و کیفیت خواب شما را بالا می‌برد.
- این گیاه دارویی مفید، یک مسکن فوق‌العاده برای گلودرد و ضدباکتری است.
- مریم گلی، در کاهش وزن و تقویت سیستم ایمنی بدن هم تاثیر چشمگیری دارد.
- برای اطلاع بیشتر از فواید مریم گلی می‌توانید خواص دمنوش مریم گلی را بخوانید.
موارد احتیاط و منع مصرف مریم گلی
در این موارد درباره مصرف مریم گلی، احتیاط کنید:
- مریم گلی کاهش‌دهنده شیر در زنان باردار و همچنین کاهش‌دهنده میل جنسی و قاعده‌آور است. به همین دلیل مصرف آن به زنان باردار و شیرده توصیه نمی‌شود. البته در این مورد استثنایی وجود دارد. با این توضیح که برخی مادران شیرده با تولید بیش از اندازه شیر مواجه هستند؛ برخی قصد دارند کودک خود را از شیر بگیرند. در چنین مواردی، توصیه می‌شود که این خانم‌ها برای کاهش تولید شیر خود از چای مریم گلی استفاده کنند. به هر حال در تمام این موارد مشورت با پزشک یک اصل اساسی و مهم است که نباید فراموش شود.
- مصرف مقدار زیاد آن در طولانیمدت می‌تواند باعث افزایش ضربان قلب، خشکی دهان، گرگرفتگی، تشنج و سرگیجه شود.
- بعضی از انواع مریم گلی مانند مریم گلی اسپانیایی، اثراتی شبه استروژنی دارند، به همین دلیل افرادی که مشکلات هورمونی دارند، نباید مریم گلی مصرف کنند.
- دقت داشته باشید که مصرف مریم گلی در مقادیر زیاد می‌تواند با داروهای مختلفی مانند داروهای دیابت، آرام‌بخش‌ها و داروهای ضدتشنج تداخل پیدا کند.
جینکو
جینکو که در زبان چینی به آن “موی دوشیزه” هم گفته می‌شود، یکی از گیاهان دارویی است که قرن‌هاست برای مصارف مختلف، پرورش داده می‌شود.
در حالی که در طب سنتی چینی، بیشتر از برگ‌ها و دانه‌های جینکو استفاده می‌شود، تحقیقات جدید نشان داده‌اند که عصاره این گیاه هم می‌تواند خواص بینظیری داشته باشد.
خواص دارویی گیاه جینکو
- یک آنتی اکسیدان بسیار قدرتمند است که می‌تواند در کاهش ابتلا به برخی از سرطان‌ها نقش داشته باشد.
- باعث بهبود سیستم ایمنی بدن می‌شود.
- گردش خون و سلامت قلب را بهبود می‌بخشد.
- علائم اختلالات روانپزشکی و زوال عقل را کاهش می‌دهد.
- عملکرد و سلامت مغز را بهبود می‌بخشد.
- در مواردی می‌تواند باعث کاهش اضطراب شود.
- ممکن است برخی از انواع افسردگی را بهبود ببخشد.
- می‌تواند بینایی و سلامت چشم را بهبود ببخشد.
- سردرد و میگرن را درمان می‌کند.
- …
موارد احتیاط و منع مصرف جینکو
اگر به گیاهان حاوی آلکیل فنول حساسیت دارید یا از داروهای خاصی استفاده می‌کنید، نباید جینکو مصرف کنید. به طور کلی می‌توان گفت که مصرف این گیاه در بزرگسالان، خطری جدی ایجاد نمی‌کند.
با این‌حال برخی از عوارض جانبی احتمالی عبارتند از:
- حالت تهوع
- اسهال
- سرگیجه
- سردرد
- دل درد
- واکنش آلرژیک
علاوه بر موارد یاد شده، در صورتی که جینکو با برخی از داروهای شیمیایی تداخل داشته باشد، ممکن است باعث ایجاد خونریزی داخلی شود.
خار مریم
خار مریم گیاهی است گلدار و مربوط به خانواده گلهای مروارید که بومی مدیترانه محسوب می‌شود. در برخی از فرهنگ‌ها به آن مریم خار یا خار مقدس هم گفته می‌شود.
در گذشته‌های دور، مردم از خار مریم برای درمان بیماری‌های مربوط به کیسه صفرا و کبد استفاده می‌کردند. دانشمندان معتقدند که ماده اصلی این گیاه، یک آنتی اکسیدان به نام سیلیمارین است که در دانه‌های خار مریم یافت می‌شود.
اگرچه هنوز مشخص نیست که این آنتی اکسیدان چه فوایدی در بدن به همراه دارد، اما گاهی به عنوان یک درمان طبیعی برای بیماری‌های کبد از قبیل سیروز، یرقان، هپاتیت و اختلالات کیسه صفرا، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
خواص دارویی گیاه خار مریم
- ممکن است اثر محافظتی روی کبد داشته باشد و از آسیب رسیدن به این اندام جلوگیری کند.
- ممکن است به افرادی که کبدشان توسط سموم صنعتی مانند تولوئن و زایلن آسیب دیده است، کمک کند.
- باعث کاهش سطح قند خون و بهبود کلسترول در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 می‌شود.
- با کاهش سطح کلسترول بد در بدن، باعث کاهش احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی می‌شود.
- می‌تواند باعث کاهش عوارض جانبی استفاده از داروهای شیمیایی در کبد شود.
- …
موارد احتیاط و منع مصرف خار مریم
خار مریم می‌تواند باعث ایجاد واکنش‌های آلرژیک شود. افرادی که به کنگر فرنگی، کیوی، ابروسیا، بابونه، گل همیشه بهار و گل داوودی حساسیت دارند، در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
اگر باردار هستید یا در دوران شیردهی قرار دارید، قبل از استفاده از خار مریم، با پزشک خود مشورت کنید. همچنین مصرف خار مریم برای کودکان توصیه نمی‌شود.
بادرنجبویه
بادرنجبویه یکی گیاه دارویی است که به صورت سنتی، از روغن و برگ آن، برای تهیه دارو استفاده می‌شود. علاوه بر این، در بسیاری از غذاها و نوشیدنی‌ها، به عنوان یک طعم دهنده به کار می‌رود.
جالب است بدانید علاوه بر خاصیت‌های فراوان پزشکی و غذایی بادرنجبویه، از عصاره این گیاه در ساخت صابون‌ها و لوازم آرایشی هم استفاده می‌شود.
به نظر می‌رسد که بادرنجبویه می‌تواند به جلوگیری از رشد برخی از باکتری‌ها و مخمرها در بدن کمک کند. این گیاه همچنین حاوی موادی است که می‌توانند درد و تورم را تسکین دهند.
خواص دارویی گیاه بادرنجبویه
- مصرف روغن خوراکی بادرنجبویه می‌تواند باعث کاهش سطح کلسترول بد خون شود.
- استفاده از محلول بادرنجبویه روی موهای سر، می‌تواند شوره سر را از بین ببرد.
- نوشیدن چای بادرنجبویه علائم برفک دهان را در افراد مبتلا به HIV/AIDS کاهش می‌دهد.
- در مواردی ممکن است درد معده را کاهش دهد.
- می‌تواند فشار خون بالا را کاهش می‌دهد.
- در درمان سرماخوردگی موثر است.
- استفراغ را کاهش می‌دهد.
موارد احتیاط و منع مصرف بادرنجبویه
بادرنجبویه در صورتی که به مقدار مناسب و در مواد غذایی مورد استفاده قرار بگیرد، معمولا بی‌خطر است. در موارد معدودی، ممکن است استفاده از این گیاه روی پوست، باعث ایجاد بثورات پوستی شود.
اسطوخودوس
اسطوخودوس گیاهی همیشه سبز و بومی مدیترانه است. گل و روغن این گیاه، رایحه بسیار محبوبی دارد و از روغن آن هم به عنوان دارو استفاده می‌شود.
اسطوخودوس حاوی روغنی است که می‌تواند در شل کردن عضلات نقش داده باشدو همچنین باعث تسکین درد و افزایش آرامش شود.
با این حال، مردم از این گیاه بیشتر برای رفع اضطراب، استرس، بی‌خوابی، افسردگی، زوال عقل، درد و بسیاری از موارد دیگر استفاده می‌کنند.
خواص دارویی گیاه اسطوخودوس
- مصرف روغن خوراکی اسطوخودوس به کاهش اضطراب کمک می‌کند.
- مصرف چای اسطوخودوس، در بهبود افسردگی نقش دارد.
- رایحه درمانی روغن اسطوخودوس به کاهش درد قاعدگی کمک می‌کند.
- استفاده از رایحه درمانی روغن اسطوخودوس همراه با داروهای مسکن استاندارد، به کاهش درد پس از جراحی در برخی افراد کمک می‌کند.
- …
موارد احتیاط و منع مصرف اسطوخودوس
عوارض جانبی مصرف اسطوخودوس خوراکی، ممکن است شامل سردرد، اسهال و یبوست باشند. با این حال، به نظر می‌رسد مصرف این گیاه در اندازه معقول، بی‌خطر است.
در صورتی که از روعن اسطوخودوس روی پوست خود استفاده کنید، در موارد محدودی ممکن است باعث ایجاد تحریک روی پوست شود.
اقدامات احتیاطی در استفاده از گیاهان دارویی
همان‌طور که گفته شد، بسیاری از گیاهان دارویی، علاوه بر مصارف درمانی، در موارد دیگری مثل آشپزی هم مورد استفاده قرار می‌گیرند.
تفاوت در این است که استفاده از چنین گیاهانی به عنوان دارو باید طبق برنامه زمانی مشخص و با دوز مناسب تجویز شود. اگر قصد دارید برای بیماری خود از گیاهان دارویی استفاده کنید، این موارد را در نظر داشته باشید:
نکات ایمنی درباره گیاهان دارویی
مهمترین مواردی که در بحث ایمنی باید به آنها توجه کنید، عبارتند از:
- پیش ار هر چیز از مصرف خودسرانه گیاهان دارویی و مکمل‌های گیاهی خوداری کنید.
- داروهای گیاهی کاملا بی‌خطر و بدون عارضه نیستند؛ بنابراین نمی‌توان از آنها بدون نظر پزشک و در هر شرایطی استفاده کرد.
- در صورت بروز هر گونه واکنش حساسیتی، باید بلافاصله مصرف گیاهان دارویی را قطع کنید.
- عوارض جانبی گیاهان دارویی را جدی گرفته و در صورت بروز آنها، پزشک خود را مطلع کنید.
- در صورت وجود هر گونه بیماری زمینه‌ای مانند فشار خون یا دیابت و مصرف داروهای شیمیایی، پزشک خود را مطلع کنید. همزمانی مصرف برخی داروهای شیمیایی و گیاهان دارویی می تواند عوارضی جدی به دنبال داشته باشد.
بررسی تضمین کیفیت درباره گیاهان دارویی
مهمترین مواردی که در بحث کنترل کیفیت گیاهان دارویی باید مدنظر قرار گیرند، عبارتند از:
- گیاهان دارویی باید عاری از علائم آلودگی با حشرات یا مواد دفعی سایر حیوانات و انواع کپک‌ها باشند.
- به بو و رنگ گیاهان دقت کنید. وجود هر گونه بوی غیرطبیعی یا تغییر رنگ می‌تواند نشانه خرابی و فساد گیاه باشد.
- فرایند ذخیره‌سازی باید در محیط‌های تمیز و بهداشتی صورت گیرد.
- پیش از هرگونه استفاده از گیاهان دارویی باید خاک، گرد و غبار، شن یا سایر مواد غیر آلی به طور کامل از بین برود.
- همواره سعی کنید گیاهان دارویی را تحت‌نظر یک پزشک حاذق و از داروخانه‌ها یا عطاری‌های مجاز تهیه کنید.
سخن آخر
در این مقاله سعی کردیم اطلاعاتی جامع و مفید درباره بهترین گیاهان دارویی و خواص آنها ارائه دهیم. همان‌طور که گفتیم این گیاهان بدون عوارض نیستند. البته در بسیاری موارد، عوارض آنها در مقایسه با داروهای شیمیایی بسیار کمتر است. به علاوه، بسیاری از آنها به راحتی در دسترس هستند.
از لحاظ هزینه‌های درمانی هم معمولا به صرفه‌تر خواهند بود. باز هم تاکید می‌کنیم تا فراموش نکنید که مصرف هرگونه گیاه دارویی حتما باید به تجویز پزشک و تحت‌نظر او صورت گیرد. از مصرف خودسرانه و تجویزهای شخصی درباره گیاهان دارویی جدا بپرهیزید. شاد و سلامت باشید.
سوالات متداول
گیاهان دارویی گیاهانی هستند که یک یا برخی از اندامهای آنها حاوی ماده دارویی یا در اصطلاح، ماده موثره است. این ماده کمتر از ۱٪ وزن خشک گیاه را تشکیل می‌دهد و می‌تواند در درمان بیماری‌های انسان و حیوانات موثر باشد.
خیر، با وجود اینکه عوارض گیاهان دارویی در مقایسه با داروهای شیمیایی بسیار کمتر است، اما این گیاهان هم می‌توانند عوارضی ناخواسته بر جای بگذارند. برخی از این عوارض مربوط به خود گیاه و نحوه مصرف آن است. برخی دیگر ممکن است در اثر تداخلات دارویی و یا وجود بیماری‌های زمینه‌ای در فرد به وجود آیند.
گیاهان دارویی شامل بخش‌هایی از گیاه است که پس از خشکاندن یا به صورت تازه و بدون ایجاد هیچ گونه تغییری در عطاری‌ها و مغازه‌ها به فروش می‌رسد. این گیاهان عمدتا بی‌ضرر یا کم ضرر بوده و برخی خواص درمانی آنها به اثبات رسیده است.
اما داروهای گیاهی، داروهایی هستند که از تبدیل برخی گیاهان به دارو طی فرایندی خاص و استریل تولید می‌شوند. این کار در کارخانه‌های داروسازی انجام می‌شود.
این گیاهان را می‌توان به صورت دمنوش، جوشانده، خیسانده، شیرابه، پودر شده، بخور، ضماد یا کمپرس، بانداژ، داروهای مخصوص شستشو و داروهایی برای حمام استفاده کرد.
