مدیر برنامه بهداشت پرتوهای وزارت بهداشت با بیان اینکه سرطان پوست جزء پنج سرطان اول در کشور است، گفت: «بیش از ۸۵ درصد علت بروز سرطان پوست مرتبط با پرتوگیری از نور خورشید است. این موضوع بسیار پر اهمیت است به شکلی که سازمان بهداشت جهانی یکی از اهداف ۱۷ گانه توسعه پایدار خود تا سال ۲۰۳۰ را کنترل خطر تشعشعات و آسیب‌های ناشی از نور خورشید قرار داده است. عمده علت بروز سرطان پوست را نیز به آفتاب‌گیری ناخواسته در زمان کودکی و نوجوانی نسبت می‌دهند.»
علی گورانی به شاخص دیگر سازمان بهداشت جهانی اشاره کرد و گفت: «این سازمان اعلام می‌کند که اگر هر نفر در طول زندگی خود ۵ بار سابقه سوختگی پوست به علت نور آفتاب را دارد، در ریسک بالای ابتلای به سرطان پوست خواهد بود.»
آسیب‌های اشعه ماوراءبنفش بر بدن
او با تاکید بر اینکه اشعه ماوراءبنفش (UV) تنها سبب بروز سرطان پوست نمی‌شود و آسیب‌های دیگری هم در پی دارد، ادامه داد: «پیرپوستی زودرس نیز عارضه دیگر اشعه ماوراءبنفش است. از سوی دیگر، اشعه ماوراءبنفش می‌تواند به شدت به چشم آسیب برساند و سبب بروز آب مروارید و سرطان‌های چشمی شود.»
تا حد امکان ساعات ۱۱ تا ۱۵ در معرض نور خورشید قرار نگیرید
گورانی تاکید کرد: «متاسفانه به علت آموزش پایین، شاید خیلی از مردم از تعریف پرتوهای ماوراءبنفش و عوارض آن آگاه نیستند و این درحالی است که آموزش، بنیان تغییر رفتار است. در هر حال، افراد سعی کنند ساعات بین ۱۱ تا ۱۵ تا حد امکان در معرض نور خورشید قرار نگیرند.
خطر تابش اشعه UV حتی در سایه
او در گفتگو با ایسنا با اشاره به سفرها به شمال کشور در فصل تابستان هشدار داد: «زمانی که هوا ابری است افراد تصور می‌کنند در کنار ساحل دیگر اشعه UV به آنها تابیده نمی‌شود؛ درحالی که در شرایط ابری و حتی قرارگیری در سایه بیش از ۵۰ درصدUV به بدن تابیده می‌شود. سطح تابش UV به سطح محیط اطراف هم وابسته است؛ به این منظور که هرچه سطح صیقلی‌تر باشد بازتابش اشعه و میزان پرتوگیری هم افزایش می‌یابد؛ مثلا اگر سطح اطراف سنگ‌ریزه باشد اشعه بیشتری تابیده می‌شود؛ به همین دلیل اعلام می‌شود در روزهای آفتابی کنار سواحل حداقل ۱۴۰ درصد پرتوگیری UV داریم ( ۱۰۰ درصد مستقیم و ۴۰ درصد بازتابش از شن و ماسه‌ها). یا در مثال دیگر کوهنوردانی که در زمستان به کوه می‌روند تا ۱۸۰ درصد پرتوگیری دارند که ۱۰۰ درصد مستقیم و ۸۰ درصد هم غیرمستقیم ناشی از بازگشت اشعه از دانه‌های برف است.»
چگونه آسیب‌های ماوراءبنفش را به حداقل برسانیم؟
وی با تاکید بر اینکه پرتوهای ماوراءبنفش یکی از عوامل خطری است که مردم روزانه با آن سر و کار دارند، اظهار کرد: «برای به حداقل رساندن این آسیب راهکارهای ساده‌ای وجود دارد. تردد در سایه و پوشیدن لباس‌هایی با فاکتور حفاظتی ماورابنفش به ویژه برای کسانی که قرار است زمان طولانی خارج از منزل باشند، ضروری است. این فاکتور باید به گونه‌ای باشد که از نفوذ نور خورشید جلوگیری کند. از سوی دیگر برای قسمت‌های بدون پوشش بدن مانند سر، صورت، دست‌ها و… باید از کرم‌های ضدآفتاب استفاده شود اما بازهم بهترین کرم‌های ضدآفتاب بیش از ۸۰ درصد محافظت نمی‌کند و حتی نحوه و اندازه کرم زدن نیز تعیین کننده است تا حفاظ فیزیکی بر پوست ایجاد شود. در صورتی که مقدار کرم یا کیفیت آن مناسب نباشد حفاظت کمتر می‌شود. در این بین، عده‌ای به موضوع دریافت ویتامین D از نور خورشید اشاره می‌کنند اما ویتامین D عمدتا از مواد غذایی دریافت می‌شود و اینکه برای دریافت این ویتامین مقابل نور خورشید قرار بگیریم، رفتار پرخطری است.»
او افزود: «استفاده از عینک‌های آفتابی که این توانایی را داشته باشند که از ورود اشعه UV تا طیف ۴۰۰ نانومتر جلوگیری کند مهم است که این هم مشکل بزرگی است چون عامه مردم شناخت خوبی از عینک‌ها ندارند. از طرفی استفاده از کلاه به ویژه برای کسانی که در معرض نور خورشید کار می‌کنند مانند کشاورزان و کارگران مزارع، ضروری است. این کلاه باید ۷ سانت لبه داشته باشد و صورت را پوشش دهد.»
چه کسانی بیشتر در معرض خطر اشعه UV هستند؟
وی با اشاره به اینکه اشعه UV برای کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، خطرناک‌تر است، اضافه کرد: «به عنوان مثال، کسانی که عمل پیوند اعضا داشته‌اند، در برابر UV آسیب‌پذیرتر هستند. همچنین اشعه UV برای کسانی که به شکل ژنتیکی پوستشان کک و مک دارد و یا پوست روشنی دارند، خطرناک‌تر است. به طور کلی در مورد محافظت در برابر اشعه UV آموزش خود مراقبتی بسیار مهم است. کسانی که بین ۵۰ تا ۱۰۰ خال غیرعادی داشته باشند، باید سریعا نسبت به سرطان شک کنند و یکی از اصول خود مراقبتی این است که فرد مرتبا پوست خود را کنترل کنند و به محض دیدن هر عارضه غیرعادی به پزشک مراجعه کند.»
او نسبت به استفاده از دستگاه‌های برنزه کننده بدن هشدار داد و تاکید کرد: «این دستگاه‌ها به شدت خطر ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهند به همین دلیل سازمان بهداشت جهانی استفاده از این دستگاه‌ها را ممنوع اعلام کرده است؛ زیرا آسیب‌های جدی به بدن وارد می‌کند؛ این درحالی است که آفتاب گرفتن عادی هم می‌تواند همین آسیب‌ها را ایجاد کند بویژه اینکه اگر ساعات ۱۱ تا ۱۵ عصر بتابد.»
